Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η πόλη των αθώων
09/11/2016, 1:30 μμ

Η πόλη των αθώων

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

karizwni1Κατερίνα Καριζώνη «Η πόλη των αθώων», εκδ. Καστανιώτη, σελ. 208

 

«…Μα μήπως φθάνει η λογική για να τα εξηγήσεις όλα; Η λογική είναι μόνο για τα απλά και τα ασήμαντα. Τα μεγάλα πράγματα και τα σημαντικά συνήθως δεν εξηγούνται…»

 

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι, τελικά, Το Βιβλίο της Κατερίνας.

Στις σελίδες του ενυπάρχουν όλα τα ουσιαστικά και τα βασικά της: η Θεσσαλονίκη που είναι η γενέθλια πόλη της και ο άξονας πάνω στον οποίο στηρίζεται για να βλέπει και να καταλαβαίνει τον κόσμο. Η ιστορία που άκουσε σαν μαύρο καθοριστικό παραμύθι και σαν εφιάλτη μέσα στο σπίτι της. Η ιστορική μνήμη που έμαθε να υπηρετεί διότι όλα είναι Ιστορία και Μνήμη. Ο Χρόνος που είναι αγαπημένος της γρίφος και αίνιγμα εφόσον πολλά κλειδώνουν και ξαναζωντανεύουν στον παρόντα και μέλλοντα δικό μας [ως επανάληψη της αιώνιας στιγμής]. Η δικαιοσύνη που είναι σύνθετη και λεπταίσθητη, πάντοτε δικαιώνεται έστω και με έναν αλλόκοτο τρόπο ο αθώος. Η καλειδοσκοπική θέαση και ερμηνεία των γεγονότων επιλέγοντας από το πρώτο της ήδη βιβλίο την θέση της. Να τα δει όλα και να τα αφηγηθεί από την πλευρά των ηττημένων και των αθώων.

 

Η πόλη της εξάλλου προσφέρεται για πολλά, πολυπολιτισμική, σταυροδρόμι, μια ολότελα αλλιώτικη πόλη. Το πρόσωπο της πόλης της όμως που η Κατερίνα Καριζώνη επιλέγει να δει δεν είναι εκείνο το αλώβητο λαμπερό πρόσωπο της βυζαντινής πολυπολιτισμικής πόλης, αλλά η τσαλακωμένη Θεσσαλονίκη της γερμανικής Κατοχής και του Εμφύλιου, η τραυματισμένη μορφή της πόλης. Με την πείνα, την φτώχεια, την φρίκη, τα βασανιστήρια και τα κρατητήρια, τους βομβαρδισμούς, τις σφαγές, την τρομοκρατία και τον φόβο. Αλλά κι αργότερα, με τι εξορίες και τις διώξεις. Την πόλη με τους λεκέδες της από προδοσία και αίμα. Με τη θυσία και τις παράπλευρες απώλειες.

 

Το σημαντικό του μυθιστορήματος που δυσκολεύει ακόμα περισσότερο την Κατερίνα είναι ότι η αλήθεια των γεγονότων προηγήθηκε του μύθου. Τα πρόσωπα υπήρξαν, ήταν δικοί της άνθρωποι, ήταν προσωπικό στοίχημα η αναμέτρηση, ήταν ο τρόπος για να συμφιλιωθεί μαζί τους και με την πόλη της και η ίδια. Και οι ήρωες που πρωτοστάτησαν στην ΟΠΛΑ ήταν αληθινά πρόσωπα, και ο Κώστας Καζαντζόγλου, πρόσφυγας από την Ανατολική Θράκη που εγκαταστάθηκε στα χρόνια της Κατοχής στη Θεσσαλονίκη υπήρξε, και το υποδηματοποιείο που το μετέτρεψε σύντομα σε γιάφκα της Αντίστασης είναι γεγονός που ανήκει στην ιστορία, και  ο φοιτητής Άρης Αναγνωστάκος υπήρξε  με τον οποίο και οργάνωσαν από κοινού τον πολιτικό του αγώνα. Αλλά και ο έρωτάς του με την Τασούλα, τη μεγάλη κόρη του Καζαντζόγλου – έρωτας που θα περάσει μέσα από τις φλόγες του πολέμου και θα δοκιμαστεί, ήταν η απαραίτητη προϋπόθεση για να γεννηθεί και η συγγραφέας αλλά και φίλη μου Κατερίνα Καριζώνη.

Όλα υπήρξαν. Συνέβησαν τότε. Ακόμα και εκείνη η σκοτεινή αποστολή στο Άγιον Όρος. Για το Άγιο Δισκοπότηρο έψαχναν τότε στην Κατοχή κι οι Ναζί. Κι ο επικεφαλής της ενδεχομένως, ο βυζαντινολόγος Φραντς Ντέλγκερ, που εγκλωβίζεται στον μυστηριώδη κόσμο του Άθωνα, καθώς έρχεται αντιμέτωπος με το θρύλο των «αόρατων ασκητών».

Είναι εξάλλου γνωστό ότι σε αληθινές ιστορίες βασίζεται η Πόλη των αθώων. Σε μαρτυρίες που προέρχονται από τους τελευταίους ζώντες αντιστασιακούς της Θεσσαλονίκης. Κι εδώ ακριβώς έγκειται και η γενναιότητα, η συγγραφική δεινότητα και η ποιητική υπέρβαση της Κατερίνας.

 

Κατερίνα Καριζώνη

Κατερίνα Καριζώνη

 

Να αγγίξει επιτέλους τα θέματα που θεωρούνται ταμπού. Να αντιμετωπίσει ακόμα ακόμα κι αυτή την οικογενειακή της ιστορία. Αλλά για ν’ αναδυθεί η αλήθεια, θα πρέπει πρώτα να γίνει μύθος, μυθιστόρημα με σώμα και αίμα και ήρωες και ατμόσφαιρα, να ξαναζήσει μια ολόκληρη εποχή. Και ως ποιήτρια να κάνει κατόπιν όλα τα γεγονότα σύμβολα για τον καθένα:

Το άγιο Δισκοπότηρο και την θυσία των αθώων. Την αυτοθυσία των ανωνύμων ηρώων της κάθε σκοτεινής εποχής. Τον κίνδυνο της λήθης και τη μεγάλη αλλόκοτη διαδρομή και δύναμη της μνήμης.

Λες και τα ίδια τα γεγονότα, η ίδια η ιστορία να αναζητά τον ιδανικό αφηγητή.

Και η Κατερίνα ήταν ο πιο ευαίσθητος και ικανός δέκτης. Την αξιώθηκε και την αλήθεια και την Ιστορία. Εξάλλου έχει ήδη αποδείξει ότι ακούει καλά του παρελθόντος τη φωνή, την συναντάμε σε όλα της τα βιβλία, επιτυγχάνει το ακατόρθωτο: ακόμα και γράφοντας για το σήμερα ακούει, ξέρει ν’ ακούει την ασθματική ανάσα της ιστορίας.

Το αποτέλεσμα, ένα βιβλίο παλίμψηστο για τον καθένα: μια ατμοσφαιρική ιστορία δράσης και αγάπης και χαλασμού σε πρώτο επίπεδο, πολλές μικρές αποκαλυπτικές μαρτυρίες, η ιστορία μιας πόλης και μιας εποχής όπου για κάποιο διάστημα όλα έγιναν αλλιώς, η ίδια η αφήγηση, το γεγονός και ταυτοχρόνως σε ό,τι περιγράφει ένα σύμβολο και μια αλληγορία. Και αναγνωστικά ανταποκρίνεται ο καθένας με ό,τι έχει, με ό,τι είναι ο καθένας. Γιατί και το βιβλίο της είναι ένα καλειδοσκόπιο με πολλές οπτικές όπως και η ιστορία.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top