Fractal

«Κλαίνε τα πάτερα του σπιτιού»

Γράφει ο Παναγιώτης Σ. Πέστροβας //

 

[Έθιμα και συνήθειες του Ασπρόπυργου]

 

pestrovas

 

Η ΚΛΕΙΔΩΝΙΑ – ΣΑΡΑΝΤΑ ΜΑΡΙΕΣ

Στη παραδοσιακή κοινωνία του χωριού, η δεισιδαιμονία μα και η ορθόδοξη πίστη των κατοίκων δημιουργούσε πυλώνες κατά της βασκανίας  και γενικότερα του κακού.

Όταν μια γυναίκα είχε πρόβλημα με την εγκυμοσύνη της και δεν μπορούσε να κρατήσει το έμβρυο, έφτιαχνε ένα φυλαχτό.  Έπαιρνε από σαράντα  Μαρίες μια δραχμή και έφτιαχνε ένα φυλαχτό με τον άγιο Συμεών τον άγιο για τα παιδιά και τα σημάδια όπως έλεγαν, και το φορούσε εσωτερικά. Το φυλαχτό αυτό το ονόμαζαν κλειδωνιά.

 

ΤΑ ΠΑΤΕΡΑ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ

Στην περίπτωση που θα γεννιόταν κορίτσι, έλεγαν μια παροιμιακή έκφραση η οποία συμβόλιζε την υγεία της  μα και την μέλλουσα ζωής της. «Κλαίνε τα πάτερα του σπιτιού»! Τα πάτερα των σπιτιών ήταν τα ξύλα που κρατούσαν την σκεπή. Τα πιο δυνατά σημεία του σπιτιού.  Αυτή λοιπόν η παροιμιακή έκφραση είχε άμεση σχέση με τη μέλλουσα ζωή που θα είχε  το κορίτσι. Εάν θα είχε καλή τύχη στον γάμο της με όλα τα συνεπακόλουθα.

 

ΤΟ ΑΛΟΓΟ

Το άλογο ήταν το σημαντικότερο ζώο για την παραδοσιακή κοινωνία του χωριού. Το πρόσεχαν σαν μέλος της οικογένειας, ως κόρην οφθαλμού. Το έβαζαν πάντα σε έναν δικό του χώρο, χωρίς να υπάρχουν άλλα ζώα. Τη δύναμη του αλόγου, την περηφάνια και την ομορφιά του την τόνιζαν πολλά ερωτικά δίστιχα τραγουδιών των κοριτσιών. «Γνωρίζεσαι εσύ από την περηφάνια σου», τραγουδούσε η ερωτευμένη κοπέλα για τον νέο που αγαπούσε, «που πας με το άλογο το αραβάνικο». Τα αραβάνικα άλογα ήταν γρήγορα, υπερκινητικά, γι’ αυτό και έπρεπε όσοι τα ίππευαν να είναι άξια παλικάρια! Επίσης, πολλές ήταν και οι παροιμιώδες εκφράσεις για το άλογο. Έτσι παρομοίαζαν τα αγόρια του σπιτιού θέλοντας να δείξουν τη δυναμικότητα τους και την περηφάνια τους. «Το αγόρι, το βουνό και το άλογο». Όταν ήθελαν  να τονίσουν το κακό μάτι έλεγαν «έριξε μέχρι και άλογο»! Σε ερώτηση μου, γιατί το έλεγαν αυτό η απάντηση ήταν απλή. Το άλογο είναι το μοναδικό ζώο που ματιάζεται γι’ αυτό και του φορούσαν τα χαϊμαλιά, τα φυλακτά! Κι εδώ έρχεται πάλι η τοπική παράδοση όπου τραγουδούσαν «θα βγάλω τα χαϊμαλιά του αλόγου, να τα φορέσω στο παιδί» στον νέο που αγαπούσαν.

 

ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

Ένα ξεχασμένο έθιμο ήταν το αρνί για το τραπέζι του Πάσχα που πήγαινε η αρραβωνιασμένη στην οικογένεια του αρραβωνιαστικού της. Πριν από την Κυριακή του Πάσχα, η νύφη έκανε δώρο στον γαμπρό  ένα  σφαχτό αρνί για το πασχαλιάτικο τραπέζι, το οποίο στόλιζε με χρωματιστές φούντες. Το Πάσχα δεν σούβλιζαν στον Ασπρόπυργο, παρά έψηναν το κρέας στα κλίματα. Το σούβλισμα του αρνιού ήταν έθιμο των Σαρακατσάνων του Ασπρόπυργου που σταδιακά πέρασε στο χωριό.

Πάνω σε αυτό το έθιμο, θα αναφέρουμε ένα γεγονός που είχε συμβεί κάπου στα 1875. Μια  νύφη είχε ετοιμάσει το στολισμένο αρνί για να το πάει στον γαμπρό.  Στο δρόμο την σταμάτησε ένας  νέος που την αγαπούσε και της πήρε τις φούντες του στολισμού. Αυτό το γεγονός θεωρήθηκε προσβολή από την οικογένεια της και τότε ο αδερφός της σκότωσε τον νέο. Όμως επειδή η ζωή παίζει περίεργα παιχνίδια, ύστερα από  80 χρόνια οι δυο αυτές οικογένειες συμπεθέριασαν, το γεγονός είχε μείνει μόνο στην μνήμη μια γυναίκας, ανιψιάς  του  θύματος.

 

ΕΡΙΞΕ ΤΙΣ ΓΡΙΖΕΣ

Μια  λαϊκή ρήση, που επικρατούσε στον Ασπρόπυργο μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες και πλέον είναι ξεχασμένη, ήταν «έριξε τις γρίζες», δηλαδή φόρεσε τη γρίζα. Γρίζα ήταν το νυφικό σιγκούνι που φορούσαν στον Ασπρόπυργο με την πρώτη νυφική ενδυμασία τη λεγόμενη φορεσιά της Αττικής. Φορέθηκε περίπου μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα.

Τη συγκριμένη λαϊκή ρήση την έλεγαν όταν ήθελαν να χαρακτηρίσουν κάτι ως ένδειξη πλούτου. Όμως, πολλές φορές την χρησιμοποιούσαν ειρωνικά  για όσους είχαν συμπεριφορά νεόπλουτου.

 

Aποσπάσματα από την εκπομπή «Πόσα έχει δει αυτός ο τόπος» που προβλήθηκε στο attica tv με θέμα «έθιμα και συνήθειες του Aσπρόπυργου».

Έρευνα – Επιμέλεια Παναγιώτης Σ. Πέστροβας 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top