Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Κάποιοι νομίζουν ότι το σκάκι έχει να κάνει με τα πιόνια, στην πραγματικότητα το αντικείμενο είναι πάντα η σκακιέρα.
04/12/2018, 10:37 μμ

Κάποιοι νομίζουν ότι το σκάκι έχει να κάνει με τα πιόνια, στην πραγματικότητα το αντικείμενο είναι πάντα η σκακιέρα.

Γράφει η Μαρία Βρέντζου //

 

«Υπό το φως των όσων γνωρίζουμε» του Zia Haider Rahman, εκδόσεις Πόλις, 2018, σελ. 648

 

Μ’ αυτό το πρώτο του βραβευμένο μυθιστόρημα που τιμήθηκε, μεταξύ άλλων, με το James Tait Black Memorial Prize και το International Ranald McDonald Prize, ο δικηγόρος διεθνούς δικαίου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ζία Χάιντερ Ράχμαν μας προσφέρει ένα σπουδαίο σύγχρονο έργο που μιλάει για την εποχή μας.

Ένα πρωινό του 2008, ο ανώνυμος σε όλη τη διάρκεια του βιβλίου αφηγητής δέχεται στο αριστοκρατικό σπίτι του στο Λονδίνο την επίσκεψη του παλιού του συμφοιτητή από την Οξφόρδη Ζαφάρ, ανθρώπου με καταγωγή από το Μπανκγλαντές που μεγάλωσε στην Μεγάλη Βρετανία σε συνθήκες μεγάλης φτώχιας και που έχει εξαφανιστεί για αρκετά χρόνια. Μέσα από την φιλοξενία που προσφέρεται στον απρόσμενο αυτόν επισκέπτη, ο αναγνώστης θα γίνει μάρτυρας μιας συναρπαστικής συνομιλίας ανάμεσα στους δύο άντρες, η οποία σκιαγραφεί μια φαινομενικά ανοργάνωτη αφήγηση που παραθέτει τις παράλληλες ιστορίες των δύο φίλων.

Ο Ζαφάρ θέλει να μιλήσει, όπως οι θρησκευόμενοι στο εξομολογητήριο ή οι αναλυόμενοι στο ντιβάνι του ψυχαναλυτή, όμως εκείνος που ουσιαστικά αλλάζει τον τρόπο που βλέπει τον κόσμο είναι ο αποδέκτης των εξομολογήσεων αφηγητής που ως ανώτερο στέλεχος του χρηματοοικονομικού τομέα εν καιρώ κρίσης αντιμετωπίζεται στην εργασία του ως αποδιοπομπαίος τράγος σύμφωνα πάντα με τη λογική ότι ανέντιμος είναι πάντα ο τρέιντερ και όχι η ίδια η τράπεζα. Εκτός αυτού ο εν λόγω αφηγητής έχει σοβαρά προβλήματα αποξένωσης στον γάμο του και έτσι εκεί γύρω στα σαράντα του χρόνια, κάνοντας ενδοσκόπηση, γράφει ουσιαστικά το βιβλίο που διαβάζουμε, το βιβλίο της ιστορίας του Ζαφάρ. Έτσι η φιλία θα τον οδηγήσει στην γραφή, η γραφή στην κάθαρση αλλά και στην επιβεβαίωση της γενικότερης διαπίστωσης ότι «Το γράψιμο είναι μια εκδήλωση της  ελπίδας να συλλάβει κανείς τον εαυτό του επ’ αυτοφώρω».

Σε μία εποχή όπου όλα αλλάζουν με ταχύτατους ρυθμούς, το συγκεκριμένο συγγραφικό πόνημα αμφισβητεί την απόλυτη αλήθεια και τα δόγματα που κυριαρχούν, μέσα από το μαθηματικό Θεώρημα της Μη Πληρότητας του Γκέντελ σύμφωνα με το οποίο υπάρχουν όντως προτάσεις που είναι αληθείς αλλά όχι αποδείξιμες, πράγμα που μας οδηγεί  στο συμπέρασμα ότι τίποτα νέο δεν είναι ορατό παρά μόνο «Υπό το φως των όσων γνωρίζουμε».

Ο Ζαφάρ, ένα παιδί μεταναστών της εργατικής τάξης, χωρίς ουσιαστικές ρίζες, βρήκε μέσα από τα επιτεύγματά του στα μαθηματικά το αίσθημα ότι ανήκει κάπου. Έτσι ακολούθησαν λαμπρές σπουδές τόσο στο συγκεκριμένο αντικείμενο, όσο και στα νομικά, που έφεραν μία ακόμη πιο λαμπρή σταδιοδρομία στον τραπεζικό τομέα και αργότερα στην δικηγορία. Σκαλοπάτι το σκαλοπάτι με γνώμονα την αναζήτηση της γνώσης και του εαυτού, θα περάσει από τις μεγάλες κοσμοπολίτικες και πολυπολιστισμικές μητροπόλεις όπως το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και θα συναναστραφεί τους κύκλους της διεθνούς ελίτ, εξ ου και η δύσκολη ερωτική του σχέση με τη Βρετανίδα αριστοκράτισσα Έμιλυ. Κάνοντας ένα επαγγελματικό πέρασμα από το Μπανγκλαντές ως ειδικός κατά της διαφθοράς τριάντα χρόνια μετά τον Απελευθερωτικό Αγώνα της χώρας το 1971, θα βρεθεί τελικά ως σύμβουλος του ΟΗΕ στην Καμπούλ το 2002. Απολαυστικές οι ειρωνικές σελίδες του συγγραφέα όπου περιγράφεται η προσπάθεια της δύσης και των ΜΚΟ να ανοικοδομήσουν και να αναμορφώσουν ένα κατεστραμμένο κράτος απόλυτης φτώχιας σύμφωνα με το δυτικό πολιτισμικό και οικονομικό πρότυπο. Ο Ζία Χάιντερ Ράχμαν δια στόματος ήρωά του μας δίνει τον δικό του ορισμό περί γεωπολιτικής όπου σημειώνεται ότι «Κάποιοι νομίζουν ότι το σκάκι έχει να κάνει με τα πιόνια, στην πραγματικότητα το αντικείμενο είναι πάντα η σκακιέρα» και έτσι ο Ζαφάρ δεν είναι τίποτ’ άλλο από ένα πιόνι, ενώ το Αφγανιστάν άλλη μία σκακιέρα πράγμα που θα τον οδηγήσει τελικά να επιλέξει μία ζωή χωρίς δεσμεύσεις και δεσμούς.

 

Zia Haider Rahman

 

Στο μυθιστόρημα «Υπό το φως των όσων γνωρίζουμε» ανοίγεται μία συζήτηση για πλήθος θεμάτων που μαρτυρούν το ταλέντο και το βάθος γνώσεων του πεζογράφου όπως η αληθινή αγάπη και ο έρωτας με τον απαραίτητο αλληλοσεβασμό και εμπιστοσύνη που προϋποθέτουν, η φιλία που μας δίνει θέαση στις κρυφές περιοχές του εαυτού μας, το νόημα της εργασίας, η ψυχική νόσος, η ύπαρξη ή μη της ελεύθερης βούλησης στη ζωή μας, οι κοινωνικές τάξεις, η φτώχεια και η ταυτότητα του μετανάστη, η πολιτική και η εξουσία με τον νεποτισμό και την ευνοιοκρατία, η σύγκρουση της επιστήμης με την θρησκεία, ο κόσμος της λογοτεχνίας και της τέχνης.

Το συγκεκριμένο βιβλίο, γεφυρώνοντας τους πολιτισμούς της δύσης και της ανατολής, απευθύνεται σ’ ένα απαιτητικό κοινό, προσφέροντάς του γνώση, προβληματισμό, ψυχαγωγία και μία άλλη θέαση των πραγμάτων μέσα από την «ιστορία της διάλυσης κρατών, του πολέμου κατά τον εικοστό πρώτο αιώνα, του γάμου στην αγγλική αριστοκρατία και των μαθηματικών του έρωτα».

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top