Διακήρυξη αρχών: “Υπερρεαλιστική Ομάδα Θεσσαλονίκης”

«Μια λέξη και όλα σώζονται. Μια λέξη και όλα χάνονται»

Andre Breton

 

Στον απόηχο πια των μεταμοντέρνων εποχών, ο υπερρεαλισμός ως η απαραίτητη πυξίδα εξακολουθεί και αναζητά τα κατάλληλα εργαλεία για να χαράξει τους δικούς του δρόμους στην πορεία προς την πνευματική και κοινωνική χειραφέτηση. Το κίνημα δεν υπήρξε οριοθετημένο χρονικά και χωρικά ενταγμένο σε λογοτεχνικές και εν συνόλω, καλλιτεχνικές αναφορές της πρωτοπορίας του μεσοπολέμου (20ος αιώνας) αλλά υλοποιήθηκε από το πρόταγμα της ατομικής και συλλογικής απελευθέρωσης, ψελλίζοντας τις πρώτες λέξεις σε έναν κόσμο τυποποιημένων βεβαιοτήτων και αποδοχών. Η ανάγκη της ανθρώπινης έκφρασης, -ο ανθρώπινος λόγος-, συνεισφέρει στην αυτονόμηση του υποκειμένου από το κατασκευασμένο υλιστικό περιβάλλον που το ωθεί σε μία αντι-δημιουργική αναπαραγωγική διαδικασία. Αυτή η ανάγκη λοιπόν, καθρεφτίστηκε στο συνειδητό αγώνα των υπερρεαλιστικών ομάδων, κινήσεων και συνεργασιών για την εκ βάθρων επεξεργασία του περιεχομένου και του νοήματος της ιστορίας στο σύνολο της οποίας η ανθρώπινη παρέμβαση κρίνεται αναποτελεσματική.

Το πρόταγμα του υπερρεαλισμού αποδεσμεύεται ωστόσο από τα ιστορικά δεδομένα και τις συνθήκες που επέτρεψαν τη γέννηση του και επιβιώνει, όχι ως πνευματική κληρονομιά στην εκάστοτε πρωτοπορία, αλλά ως πλαίσιο αναφοράς μέσα από το οποίο τα εργαλεία υλοποίησης του προστάγματος ανθρώπινης απελευθέρωσης αποκτούν υλικούς άξονες προσαρμογής στις συνθήκες που προκύπτουν, ανά κοινωνία και εποχή. Το χρονικό όριο επιβίωσης του κινήματος υπήρξε το χρονικό όριο επιβίωσης των επιφανειών που επέτρεπαν τη λειτουργία του. Η βαθύτερη ουσία και οι στοχεύσεις παραμένουν έως σήμερα ανεκπλήρωτα όπως ο ίδιος άνθρωπος ως ομιλ-όν, γεγονός το οποίο επιτρέπει την επανενεργοποίηση των διαδικασιών παρέμβασης με συντεταγμένο τρόπο στα ζητήματα που άπτονται της ελευθερίας έκφρασης και της υπαρξιακής νοηματοδότησης. Δεδομένου του επαναλαμβανόμενου και διαρκή αγώνα του Ανθρώπου για την οριστική του απελευθέρωση από τα δεσμά της υπονόμευσης και εκμηδένισης του ως δρώντος υποκειμένου, ο υπερρεαλισμός δεν έχει ολοκληρώσει τον κύκλο επιλογών και εφαρμογών του στην καθημερινή κοινωνική αναπαραγωγική λειτουργία, είτε ως αυτούσιο κίνημα, είτε ως πρόδρομος δομιστικών και αποδομιστικών κινημάτων, ειδικά μετά τον Μάη του ‘68. Ίσως, το οριστικό τέλος που ευαγγελίζεται να είναι ανέφικτο στην υλοποίηση του σε πλήρη αντιστοιχία με μια φαντασιακή πλήρωση του ίδιου του ανθρώπου. Είναι ωστόσο το μοναδικό πεδίο το οποίο κινητοποιεί την ατομική συνείδηση και επιτρέπει τα άλματα της ιστορίας εμπρός.

Ο υπερρεαλισμός δεν υπήρξε απόπειρα διαφυγής από την πραγματικότητα, πόσο μάλλον της κατάργησης της. Ο λόγος των υπερρεαλιστών λειτούργησε παρεμβατικά ασκώντας κριτική στην κοινωνική λειτουργία, στον υποκειμενικό αυτοεγκλωβισμό, στην εκμηδένιση της ατομικής ελευθερίας, υπαγόμενος στις ανάγκες υπηρεσίας των κοινωνικών ρόλων και ιδιοτήτων και εν γένει της ίδιας της υπεραπόλαυσης έτσι όπως εισήχθη αργότερα από τον Λακάν. Αντιθέτως, επιχείρησε να διαμορφώσει το δικό του πλαίσιο σύλληψης και ερμηνείας της ζωής με στόχο την ανασύνθεση της κατακερματισμένης συνείδησης και των όρων εξισορρόπησης του αντικειμενικού και υποκειμενικού περιβάλλοντος κόσμου. Η εμπιστοσύνη στη ζωή, η αναζήτηση της πραγματικότητας στα όρια της αποδοχής της, η αυθόρμητη και αυτοματική έκφραση συναισθημάτων, εικόνων, προσλήψεων, επιθυμιών και κατά επέκταση η δυνατότητα του ασυνειδήτου να εκφράζεται, κινητοποιεί τον άνθρωπο στη μερική απελευθέρωση του πνεύματος από στερεότυπα, προκαταλήψεις και δεσμεύσεις διοχετεύοντας την αντίληψη του δρώντος στο κοινωνικό περιβάλλον. Στο εξωτερικευμένο επίπεδο της συνείδησης αποτυπώνονται οι αθέατες πλευρές της ανθρώπινης καταπίεσης μέσα από μηχανισμούς που η ψυχανάλυση ανέδειξε και κατέγραψε. Το μη-ορθολογικό μετατρέπεται σε αποδεκτό κέντρο δράσης και θέασης. Καταργώντας τα όρια ανάμεσα στο λογικό και το μη-λογικό, το ορθολογικό και το μη-ορθολογικό, το κανονικό και το μη-κανονικό, απελευθερώνει το ασυνείδητο και μαζί της τον Άνθρωπο στην απάντηση των υπαρξιακών του τεχνικών αδιεξόδων.

Μέσω του υπερρεαλισμού ο Άνθρωπος επιδιώκει την έκφραση επιθυμίας του, από την οποία επαναξιολογείται η θέση του απέναντι στον εκάστοτε Άλλον, επαναπροσδιορίζοντας την σχέση μαζί του μέσα από ιδεολογικά, ηθικά και πολιτικά πεδία. Ο λόγος μετατρέπεται σε εργαλείο απελευθέρωσης. Οι λέξεις υποτάσσονται στις ιδέες και τα νοήματα μέσα από την άμεση αποτύπωση τους χωρίς τη μεταμφίεση των κατευθύνσεων και σκοπών που επιδιώκει η σκέψη ή ανάλογοι σκοποί ως προς την κατεύθυνση της απόλαυσης. Η αυτογνωσία λειτουργεί εποικοδομητικά στο βαθμό κατά τον οποίο είμαστε σε θέση να χαράξουμε δρόμους υπέρβασης της ατομικότητας μέσα από την βίωση των αισθήσεων καθημερινής εμπειρίας. Η κατανόηση και εφαρμογή των υπερρεαλιστικών εκδηλώσεων των φαινομένων της περιρρέουσας ατμόσφαιρας μέσα από την αυθόρμητη και ορμητική επικοινωνία των υποκείμενων όντων διαρρηγνύει τους απαγορευτικούς δεσμούς μεταξύ σκέψης και συμπεριφοράς.

Στις άνωθεν αναφορές η ποίηση και η λογοτεχνία στο σύνολο τους, αποκτούν ερείσματα ιδανικής ικανοποίησης του ανθρώπινου πνεύματος επιδιώκοντας τη μέγιστη δυνατή ελευθερία χωρίς υποσημειώσεις και απώτερους σκοπούς. Η υπερπραγματικότητα ως μια συνύπαρξη καθόλου αυτονόητη μεταξύ πραγματικού-συμβολικού-φαντασιακού μετατρέπεται σε αδιάσπαστο και ενιαίο σύνολο επιλογών. Μετατρέπεται σε στάση ζωής. Η υπερπραγματικότητα ριζώνει σε εφικτές προοπτικές της ανθρώπινης υπόστασης στο βαθμό κατά τον οποίο το πνεύμα, απελευθερωμένο από κάθε εξωτερικό καταναγκασμό και αποδεχόμενο την ίδια την ουσία του, μεταχειρίζεται συνθετικά τη βιωμένη εμπειρία και τη φαντασιακή της απόκριση, διαπραγματευόμενη διαρκώς και αδιαλείπτως την έννοια και την αισθητική πρόσληψη της ατομικής ελευθερίας.

Στους κύκλους της χαμένης αθωότητας -που ίσως αποτελεί με τη σειρά της μια φαντασιακή κατασκευή του ανθρώπου- ως υπερρεαλιστές επιχειρούμε την ατομική και συλλογική παρέμβαση στο δημόσιο λόγο, υψώνοντας γέφυρες επικοινωνίας εκεί όπου ο κυρίαρχος λόγος υψώνει τείχη, αναγνωρίζουμε την πρώτιστη μορφή έκφρασης ως πηγαίας και αληθινής χωρίς διαπιστευτήρια και πιστοποιητικά νομιμοφροσύνης. Εμείς που υιοθετούμε την ελευθερία των ιδεών και των επιθυμιών, απορρίπτουμε την έννοια της πρωτοπορίας ως χαλκευμένης προσπάθειας εγκλωβισμού και αυτονόμησης της ανθρώπινης ανάγκης έκφρασης και συνειδησιακής κινητοποίησης. Στρεφόμαστε αποφασιστικά στη λογοτεχνία και τις τέχνες ως πεδίο αναφοράς και συγκρότησης των βάσεων που θα επιτρέψουν την αυτενέργεια και την πρωτοτυπία στην διεκδίκηση της ελευθερίας έκφρασης και της ατομικής/συλλογικής μορφοποίησης της. Η συλλογική λογοτεχνική και καλλιτεχνική παρέμβαση και δράση επιβεβαιώνει τον Άνθρωπο ως πολιτικό ον, χωρίς να απαιτείται η διαπίστευση της καλλιτεχνικής νομενκλατούρας.. Οι ιδέες του υπερρεαλισμού δύναται να αποκτήσουν υλική υπόσταση και να διαδοθούν μέσα από τα γράμματα και τις τέχνες ανοίγοντας παράλληλα δρόμους σε νέες πειραματικές αναζητήσεις στην ανθρώπινη έκφραση αναγκαιοτήτων και επιλογών, χωρίς αναγκαστικά να φοράνε τον μανδύα μιας ταυτότητας.

Κινητοποιούμαστε συλλογικά χωρίς να εκμηδενίζεται η ατομική πρωτοβουλία, καθότι πιστεύουμε ακράδαντα ότι στη σημερινή πνευματική, πολιτιστική και κοινωνική αποσάθρωση η συμμετοχή μας οργανωμένα και συντεταγμένα στο δημόσιο λόγο μέσα από το πλέγμα ιδεών του υπερρεαλισμού και των συνεχιστών αυτού, θα επιτύχουμε έστω στον ελάχιστο βαθμό την καλλιέργεια των απαραίτητων συνθηκών για την ώσμωση της ελευθερίας έκφρασης και των ανθρωπιστικών αξιακών δεδομένων και εν τέλει την ανάδειξη της ίδιας της επιθυμίας ως επιθυμίας για ζωή. Δεν αποδεχόμαστε τον όρο «καλλιτεχνική πρωτοπορία». Είμαστε δρώντα υποκείμενα συνειδητής και ασυνείδητης προσπάθειας αυτοπροσδιορισμού και πνευματικής αυτοδιάθεσης, χωρίς να απλώνουμε παράλληλα χείρα υποτέλειας στους εκάστοτε πεφωτισμένους «ειδικούς» και τους από καθέδρας κριτικούς.

Σε όλους όσους διεκδικούν μοναδικά κληρονομικά δικαιώματα επί των ιδεών του υπερρεαλισμού δηλώνουμε ευθαρσώς πως παραχωρούμε, άνευ φορολογικών και νομικών επιβαρύνσεων, τη μοναδικότητα ερμηνείας και ανάλυσης του υπερρεαλιστικού ρεύματος. Βεβαιώσεις και πιστοποιητικά φιλολογικής νομιμοφροσύνης δεν παραδίδουμε. Ο υπερρεαλισμός δεν χωρά στα κατάστιχα των βιβλιογραφικών παραπομπών, ούτε στις αναφορές συνεδρίων και συμποσίων. Ο υπερρεαλισμός είναι στάση ζωής ενάντια στις γραφειοκρατικές, κομφορμιστικές και συμβατικές μορφές αποτύπωσης αυτής.

Ο υπερρεαλισμός για εμάς αποτελεί την πρώτη αλλά όχι μοναδική επιλογή μέσα από την οποία δυνάμεθα να υπηρετήσουμε τους στόχους και σκοπούς μας. Στοιχεία ανθρωπισμού εν σπέρματι ή/και εν συνόλω στο ρεαλισμό, το ρομαντισμό, τον εξπρεσιονισμό, το κίνημα του φουτουρισμού, τον κυβισμό κλπ. Κάθε ένα από τα κινήματα αυτά επιχείρησαν να υπηρετήσουν τον Άνθρωπο. Σε κάθε ένα από αυτά αντλούμε αυθεντικό και πηγαίο υλικό, όπως το αποτύπωσαν οι πρωτεργάτες. Στο πλαίσιο αυτό, ο υπερρεαλισμός δεν φαντάζει στα μάτια μας ως ένα σύνολο καθετοποιημένων αρχών. Στοχεύουμε στην εξέλιξη του μέσα από τη διαμόρφωση πλαισίου αναφοράς τόσο του δομημένου υπερρεαλισμού όσο και της ελευθερωμένης έκφρασης, εξέλιξη την οποία θα αναλύσουμε εν ευθέτω χρόνω σε δοκίμια και μελέτες.

Δεν δεχόμαστε την ύπαρξη καλής και κακής λογοτεχνίας, καλών και κακών συγγραφέων/ποιητών. Δεν υπάρχουν «απάτητα» βουνά στην ανθρώπινη σκέψη. Απορρίπτουμε την κατασκευασμένη οπτική και διάκριση μεταξύ «μεγάλων» και μη, έργων. Δεν αναγνωρίζουμε τη δύναμη των συμβατικών ρόλων και ιδιοτήτων παρά μόνο τον Άνθρωπο. Ενάντια σε κάθε μορφή κριτικής, ερμηνείας και ανάλυσης που στοχεύει μόνο στην εξωτερική πρόσληψη του έργου χωρίς να λαμβάνει υπόψη τα εσωτερικά κίνητρα που οδήγησαν στη ολοκλήρωση του. Μόνο ο καλλιτέχνης/συγγραφέας/ποιητής είναι σε θέση να ασκήσει έλεγχο επί του έργου του τη στιγμή κατά την οποία αποτυπώνει σκέψεις, εικόνες, ιδέες στο χαρτί. Αποδεχόμαστε την αναγκαιότητα ελευθερίας της έκφρασης ως πρώτιστης και αυθεντικής πηγής ανθρώπινης πράξης σε ένα κοινωνικό περιβάλλον περιοριστικό και καταπιεστικό, το οποίο ουσιαστικά διαγράφει την ίδια την έννοια της ζωής και της αγάπης.

Για τον Άνθρωπο

Την Ελευθερία της Έκφρασης

Μέχρι την Ουτοπία

https://surrealistsalonik.wordpress.com

Υπερρεαλιστική Ομάδα Θεσσαλονίκης

10/07/2018

ΑΝΤΩΝΗΣ ΧΑΡΙΣΤΟΣ

ΣΑΒΒΑΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ

ΛΑΖΑΡΟΣ ΜΠΛΑΝΑΣ

ΑΡΗΣ ΜΠΑΤΖΙΟΣ

ΣΙΣΣΥ ΜΠΑΖΙΑΝΑ

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ

ΜΑΡΙΑ ΜΠΟΥΡΜΑ

ΛΥΔΙΑ ΚΑΣΣΑΒΕΤΗ