Ιστορία μιας αγροτικής οικογένειας
Γράφει ο Φίλιππος Φιλίππου //
Με την Αναράιδα, Χρήστος Ι. Δούλης , Εκδόσεις Οδός Πανός, 2015, σελ. 256, τιμή 14 ευρώ
Το μυθιστόρημα του Χρήστου Δούλη (Κέρκυρα, 1951), είναι μια οικογενειακή σάγκα με χώρο δράσης την Κέρκυρα του 19ου και του 20ου αιώνα. Βασική ηρωίδα την Ερμήνια, που ζει στο σπίτι του άρχοντα Δεσπέτου, παντρεμένη με τον Σπύρο, από τις Συναράδες, ο οποίος μαζί με τ’ αδέλφια του έχουν κληρονομήσει τον άρχοντα. Όταν πεθαίνει ο άντρας της, η Ερμήνια μένει με τα δύο αγόρια της, τον Αντρέα και τον Βλάντη. Με καρτερία, συνεπικουρούμενη κι από την πίστη της στο Θεό, η γυναίκα καταφέρνει να επιβιώσει και να μεγαλώσει τα παιδιά της.
Από την αρχή ο Δούλης παρουσιάζει τις γυναίκες δυναμικές, ερωτιάρες, ανθρώπινες –έτσι θα ήταν τότε οι γυναίκες στα χωριά–, ενώ ο άντρας, στο σπίτι κι έξω από αυτό, δεν φαίνεται να συμπάσχει, δεν υποφέρει, δεν διαμαρτύρεται για τίποτα, είναι ένας μοιρολάτρης.
Η ιστορία της δυναμικής χήρας συνεχίζεται. Ο Αντρέας πέθανε κι επέζησε ο Βλάντης, ο οποίος το 1922 παντρεύτηκε την Αμάλια. Από αυτή τη χρονιά και μετά η αφήγηση συγκεκριμενοποιείται, περιορίζεται στην εξιστόρηση των συμβάντων της ζωής της Ερμήνιας και των απογόνων της, όπως τα βιώνουν στο χώρο, όπου τους έλαχε να ζουν, δίπλα στους συγχωριανούς τους. Ο Βλάντης όμως αγαπάει μιαν άλλη κοπέλα, τη Λαντία. Διστακτικός και άβουλος, κάνει το χατίρι της μάνας του και παντρεύεται την Αμάλια, χωρίς ωστόσο να πάψει να βλέπει τη Λαντία, η οποία πιστεύοντας πως είναι φτιαγμένη για μεγαλεία και όχι για δουλειές στα χωράφια, υπερτιμώντας τις δυνατότητές της, χωρίς να λογαριάζει τις αντικειμενικές συνθήκες, αποτυγχάνει παταγωδώς να πραγματοποιήσει τις φιλοδοξίες της και ξεπέφτει. Παντρεύεται έναν άντρα από άλλο χωριό, δουλεύει στο σπίτι ενός πλούσιου Εβραίου, γίνεται ερωμένη του, πηγαίνει και με άλλους άντρες για να εξασφαλίσει υλικά αγαθά, ώσπου κολλάει σύφιλη. Κολλάει την ασθένεια και στον Βλάντη, ο οποίος σύντομα παθαίνει, αφήνοντας πίσω του τρία παιδιά, την Μπία (Ολυμπία), και δυο αγόρια.
H Μπία, όπως και η γιαγιά της η Ερμηνία, καταλήγει στα χτήματα του άρχοντα και βοηθάει στις δουλειές. Είναι κι αυτή δυναμική,
δυναμικότατη, μια γυναίκα που πρέπει να παλέψει για να επιβιώσει σε μια κοινωνία όπου η αποτυχία είναι στίγμα και οδηγεί στην κοινωνική χλεύη.
Την εποχή της Ερμήνιας και της Μπίας οι γυναίκες δεν μπορούσαν να αποφασίζουν για τη ζωή τους, άλλοι καθόριζαν τη μοίρα τους: ο πατέρας ή η μητέρα ή οι συγγενείς. Πάνω στην παρθενία της γυναίκας παίζονταν πολλά παιγνίδια και η απώλεια της «αγνότητας» ενίοτε είχε καταστροφικά αποτελέσματα γι’ αυτήν. Η Μπία ερωτεύεται ένα καλό μα άβουλο παιδί, τον Λία, απόγονο των Σουλιωτών που κατέφυγαν στην Κέρκυρα την περίοδο της Τουρκοκρατίας, και τον παντρεύεται. Ήδη είχε γίνει ο πόλεμος στην Αλβανία, από το νησί έχουν περάσει οι Ιταλοί κι οι Γερμανοί, έχει λήξει η Κατοχή κι ο Εμφύλιος, δεινά της Ελλάδας που άφησαν την Κέρκυρα ανέγγιχτη, έχει μπει σιγά σιγά η δεκαετία του ’50. Η Μπία, που δυσκολεύτηκε να πείσει τον Λία να παντρευτούν, επειδή εκείνος ήταν προσκολλημένος στην οικογένειά του (η Ερμηνία και η Αμάλια τον έσυραν στα δικαστήρια, όπου αρνήθηκε ότι σχετιζόταν με την κοπέλα), έχει αποκτήσει τέσσερα παιδιά.
Το μυθιστόρημα τελειώνει τη σημερινή εποχή με το θάνατο της Μπίας (2004), ενώ έχουν προηγηθεί οι θάνατοι του άντρα της και του πρώτου της γιου. Στον Επίλογό του, ο συγγραφέας σημειώνει πως η Μπία δεν πέθανε: ζει στο μυαλό, στη σκέψη και στα όνειρα των παιδιών της..
Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της αφήγησης του Δούλη είναι η εξιστόρηση των αισθηματικών και άλλων σχέσεων στα χωριά της Κέρκυρας από τα τέλη του 19ου αιώνα και εφεξής. Οι έρωτες, οι φιλίες, οι συγγένειες, οι καημοί, η φτώχεια, ο αγώνας για την επιβίωση, οι δουλειές στα χωράφια, οι αντιθέσεις, μα και οι κόντρες ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, η προσπάθεια των ανθρώπων να κρατηθούν στη ζωή σε αντίξοες συνθήκες, παλεύοντας με τις αρρώστιες –πέθαιναν ακόμα και με το απλό κρύωμα που μπορούσε να μετεξελιχθεί σε πνευμονία–, περιγράφονται με ενάργεια από τον συγγραφέα που ανατέμνει με μαεστρία τα πάθη και τα παθήματα των ηρώων και των ηρωίδων του. Ο Δούλης επιχειρεί να καταδείξει τα βάσανα των κατοίκων της κερκυραϊκής υπαίθρου, και κυρίως να μιλήσει για την οικτρή κατάσταση των γυναικών, ανύπαντρων και παντρεμένων. Μπορούμε να πούμε πως τα πράγματα στα χωριά του νησιού στα τέλη του εικοστού αιώνα ουσιαστικά δεν είχαν αλλάξει και πολύ από εκείνα που ζούσαν οι κοπέλες στις αρχές του. Η επανάσταση που έκανε εναντίον του αγαπημένου της και των συγγενών του η Ρήνη, η ηρωίδα του Ντίνου Θεοτόκη στο Η τιμή και το χρήμα, πρέπει να είχε επαναληφθεί έκτοτε κι άλλες φορές. Κι η Μπία ήταν μια σύγχρονη Ρήνη, από τις γυναίκες που αγωνίστηκαν για το δίκιο τους. Όσο για τους άντρες, ο συγγραφέας δεν τους περιγράφει ως θετικούς ήρωες. Μοιρολάτρες στο έπακρο, πορεύονται στη ζωή, αφήνοντας την τύχη τους στα χέρια άλλων. Τέτοιος χαρακτήρας είναι ο Σπύρος, ο άντρας της Ερμηνίας, τέτοιος κι o Βλάντης ο γιός της, παρόμοιος κι ο Λίας, ο άντρας της Μπίας. Για τους γιους της Μπίας, των οποίων δεν γνωρίζουμε τα ονόματα, δεν έχουμε αρκετές πληροφορίες σχετικές με τον χαρακτήρα τους· ίσως γιατί το κέντρο βάρους της ιστορίας πέφτει στη μητέρα τους.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Διάσωση και απώλεια: το ταξίδι του νόστου στα αφηγήματα της Κλεοπάτρας Δίγκα
Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου // Κλεοπάτρα Δίγκα «Βιβλίο Νο 512», εκδ. Γαβριηλίδης, σελ. 117 Προλέγοντας Η Κλεοπάτρα Δίγκα, γνωστή ζωγράφος και σκηνογράφος, με ποικίλη εικαστική δράση, έχει εκδώσει τρία αφηγήματα. Το πρώτο πριν 25 χρόνια περίπου. Και άλλα
Περισσότερα -
Το δάσος μέσα μας…
Γράφει η Ελένη Γκίκα // Tana French «Στο δάσος», Μετάφραση: Ειρήνη Παϊδούση, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 696 Έχουν προηγηθεί τα βιβλία της «Ο τόπος των πιστών» και «Ο τόπος των μυστικών». Επίσης από το Μεταίχμιο, το 2015 και 2016
Περισσότερα -
Ο Γιάννης Παπαγιάννης στο εργαστήριο του συγγραφέα.
Πριν αρκετά χρόνια, σε συζήτηση με φίλους συγγραφείς σχετικά με τη λογοτεχνία κι ειδικά τους «Άθλιους» του Βίκτωρα Ουγκώ, αιφνίδια συνειδητοποίησα κάτι που δεν είχα ποτέ σκεφθεί: Ο Ουγκώ πέτυχε να γράψει ίσως το πιο αγαπητό μυθιστόρημα στην
Περισσότερα -
Στη φωλιά του Ιππόκαμπου…!
Γράφει η Ελένη Μπετεινάκη // Ευτυχία Γιαννάκη «Στη φωλιά του ιππόκαμπου», εκδ. Ίκαρος «Στα Μάνταλα, τα γεωμετρικά σχέδια των Βουδιστών που συμβολίζουν το σύμπαν ο ιππόκαμπος σημαίνει αγάπη και φροντίδα!» «Η μνήμη είναι το πιο αυστηρό δικαστήριο» είπε
Περισσότερα -
Κώστας Κρεμμύδας: “Από την εποχή του Ηράκλειτου ξόρκιζαν την ακινησία”
Συνέντευξη στη Νιόβη Ιωάννου // * Ανατρεπτικός, ασυμβίβαστος ο Κώστας Κρεμμύδας, ποιητής και εκδότης του λογοτεχνικού Μανδραγόρα, υπηρετεί τα ελληνικά γράμματα με αστείρευτο πνεύμα και πάθος απαράμιλλο, προσηλωμένος με απόλυτο τρόπο στον ποιητικό λόγο και στην πλούσια ελληνική
Περισσότερα -
Η αγάπη δεν έχει σύνορα
Γράφει ο Φίλιππος Φιλίππου // “Νήματα”, Κατίνα Βλάχου, Εκδόσεις Διώνη, 2015, σελ. 160 Η Κατίνα Βλάχου πεζογράφος και ποιήτρια, γεννημένη στην Κέρκυρα, όπου ζει, μέχρι σήμερα μας έχει δώσει ένα ευρύ λογοτεχνικό έργο. Το αναγνωστικό κοινό έχει προσέξει το ταλέντο
Περισσότερα -
ΙΤΑΛΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ ΙΙ (μετάφραση): Elio Pecora // Salvatore Quasimodo // Cesare Pavese // Mario Luzi
Επιλογή – Μετάφραση: Κωνσταντίνος Μούσσας // * Elio Pecora Ποιητές Μην εκπλήσσεστε. Οι ποιητές είναι όλοι ένας μοναδικός αόρατος, άφθαρτος λαός. Μιλούν και είναι βουβοί. Διασχίζουν εποχές κι ακόμη τραγουδούν σε μια γλώσσα νεκρή. Γεννιούνται
Περισσότερα
