Fractal

Δοκίμιο: “Η λογοτεχνία”

Γράφει ο Χρήστος Δημουλάς //  *

 

 

f16

 

 

Η λογοτεχνία δεν υπάρχει μόνο για να αρέσει αλλά κυρίως για να εκφράζει. Την κοινωνική κατάσταση και τα παραγωγά της. Τις υπάρχουσες παραγωγικές σχέσεις και την προσπάθεια για την αλλαγή τους. Τον αγώνα του ανθρώπου για μιά καλύτερη ζωή. Αγώνας στον οποίο οι λογοτέχνες πρέπει να πρωτοστατούν αν θέλουν να διαθέτει η γραφή τους την απαιτούμενη αυθεντικότητα και η θέση τους στην κοινωνία να είναι γνήσια φιλολαϊκή. Λογοτεχνία δεν είναι παράθεση γραμμάτων σε μιά λευκή σελίδα, ούτε οι λογοτέχνες κινούμενα πιόνια μιας κοινωνίας που η ανθρώπινη εκμετάλλευση είναι κυρίαρχο συστατικό της. Κομμάτι απ’ τον παραγωγικό ιστό της χώρας μας, οι λογοτέχνες πρέπει να δηλώνουν μέσω της γραφής τους, πρωτοπόρα εναντίωση στην μεγάλη σειρά κοινωνικών προβλημάτων που μαστίζουν την πραγματικότητα. Αυτό τονίζεται διότι στην πλειοψηφία των σημερινών λογοτεχνικών βιβλίων δεν υπάρχει ανάδειξη των αιτιών και της ανατροπής της εξελισσόμενης αντιλαϊκης βαρβαρότητας και αν υπάρχει, δεν προβάλλεται απ’ τα κυρίαρχα κρατικά και ιδιωτικά μέσα λογοτεχνικής παραγωγής. Αποπροσανατολισμός θεμάτων, λατρεία των ενστίκτων, τεχνητή ισοπεδωτική επικράτηση της άποψης οτι δεν γίνεται τίποτα, ύπουλη καταστολή κάθε επαναστατικής σκέψης μέσω της άθλιας, ανυπόστατης θεωρίας των δύο άκρων και της ίδιας μοίρας του καταπιεστή με τον καταπιεζόμενο, ευρεία προβολή λογοτεχνών κι εκδηλώσεων που συντηρούν ποικιλοτρόπως το σημερινό πολιτικό- κοινωνικό κατεστημένο, είναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός συστήματος που σαπίζει και στο διάβα του αφήνει παντού θύματα όπως και στο χώρο του πολιτισμού. Ανύπαρκτες κρατικές δομές φθηνής ή δωρεάν συγγραφής λογοτεχνικών κι επιστημονικών βιβλίων, αδιαφορία διδασκαλίας στην εμβάθυνση των νοημάτων που διαπλάθουν την ταξική συνείδηση και στάση λογοτεχνών κι αναγνωστών, ελλειμματικές αναφορές στην ζωή και βιβλιογραφία σημαντικών Ελλήνων συγγραφέων, επικράτηση πανάκριβων εκδόσεων, όλα αυτά συνιστούν επικράτηση μιάς λογοτεχνίας στάσιμης κι οπισθοδρομικής που δεν οδηγεί την συνείδηση πουθενά αλλού εκτός απ’ το τέλμα και την μοιρολατρεία.

Οι σημερινοί εργαζόμενοι κι άνεργοι που τους διαπερνάν η αβεβαιότητα και τα τεχνητά διλλήματα, η νεολαία που διαβρώνεται από επιβαλλόμενα πρότυπα που την ωθούν έξω απ’ τα ιδανικά του αγώνα για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, δεν έχουν να περιμένουν τίποτα από μια λογοτεχνία- στυλοβάτη της υπάρχουσας πραγματικότητας. Αυτή η λογοτεχνία όχι μόνο δεν μας εκφράζει μα δίνει χέρι σ’ ότι αντιδραστικότερο διαλύει τον πολιτισμό και τις αγωνιστικές παραδόσεις μας, την δημιουργική μας ικανότητα να νιώσουμε, ν’ αντιληφθούμε, να συμβάλλουμε αποφασιστικά με τις ταξικές δυνάμεις του λαού μας στην ανατροπή της μακραίωνης αντιανθρώπινης πολιτικής που κυριαρχούσε και κυριαρχεί στην πατρίδα μας. Όσοι εκφράζονται μέσω της λογοτεχνίας, πρέπει να ορθώσουν το ανάστημά τους, απαιτώντας μια γραφή αλληλέγγυα στα προβλήματά τους, δείχνοντας τους ένοχο κι αιτία, προοπτική και θάρρος. Πρέπει ν’ απαιτήσουν λογοτέχνες που δεν κρύβουν την αλήθεια, δεν πουλάνε την γνησιότητα των ιδεών και των αισθημάτων τους, που δεν οδηγούν στο λήθαργο, στην αποχαύνωση και στην ματαιότητα.

Αντιθέτως, η προτεραιότητα των λογοτεχνών πρέπει να ‘ναι η ενθάρρυνση του λαού στην προσπάθεια του για μιά ζωή με προκοπή σ’ όλους τους βασικούς τομείς που την απαρτίζουν.

Λογοτέχνες αγωνιστές χρειαζόμαστε κι όχι μοιρολάτρες, λιβανιστές και κόλακες της εξουσίας.

Επίκεντρο μας η εξύψωση του ανθρώπου που αντιλαμβάνεται και μέσω της λογοτεχνίας τα δικαιώματά του, την δύναμη να τα κατακτήσει στην εργασία του, στην υγεία και παιδεία του, στον ελεύθερο χρόνο και στην ψυχαγωγία του. Η σύνδεση τέχνης και κοινωνίας δεν μπορεί παρά να σφυρηλατηθεί μέσω της μελέτης αλλά η μελέτη δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς σκέψη που ν’ απαντάει στο ερώτημα τι θέλουμε να δείξουμε στον αναγνώστη. Το πώς ν’ ανυψώνει την κοινωνική του συνείδηση ή πως να παραμένει άβουλος και πάντα δήθεν πονηρός καταφερτζής μα ουσιαστικά χαμένος μιά ζωή; Ποιός καλύτερος οδηγός λοιπόν για να γράφουμε από το να αναδεικνύουμε τις δυνατότητες του ανθρώπου για το καλύτερο κοινωνικά καλό άρα για τη λύση στα ίδια του τα προβλήματα;

Είτε το θέλουμε είτε όχι, κάθε λογοτεχνική σύνθεση αποτυπώνει μιά κοινωνική συνείδηση, προοδευτική ή μή. Αποτυπώνει μια ιδεολογία είτε γράφει για τον έρωτα είτε για την ανεργία.

Αφού λοιπόν θέλουμε να λέμε πως οι λογοτέχνες είναι και διανοούμενοι ας ξεκαθαριστεί τι εννοούμε με τον όρο διανόηση και τι είναι αυτό που την καθορίζει. Μήπως η λογοτεχνία καθορίζει τον χαρακτήρα της απ’ την τριγύρω της πραγματικότητα; Μήπως η πραγματικότητα αυτή καθορίζεται από την κοινωνία σαν την δική μας στην οποία υπάρχει συνεχής πάλη μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου κι αν ναί, τότε το κάθε λογοτέχνημα τι θέση παίρνει στην πάλη ετούτη και στην τελική ποιόν ωφελεί, τον καταπιεστή ή τον καταπιεζόμενο; Ιδού το ερώτημα που λύνει πολλές δήθεν απορίες που διασκορπάνε επίτηδες οι διάφοροι εκπρόσωποι της τέχνης για την τέχνη ή της τέχνης που γράφει για την 1η Μάη των λουλουδιών μα ποτέ των εργατικών δικαίων και για την ανθρώπινη κατάθλιψη για την οποία τα πολιτικά της αίτια δεν αναφέρονται ποτέ. Κοσμοκαλόγερος των γραμμάτων ο Παπαδιαμάντης μα όταν γράφει για χαλασοχώρηδες είναι γραφικός, αφήστε δε για τους εμπόρους των εθνών. Πολιτικοί ποιητές κι οι Καβάφης-Καρυωτάκης μα η έμφαση δίνεται μόνο στην ομοφυλοφιλία του ενός και στην αυτοκτονία του άλλου Άριστος ποιητής ο Φώτης Αγγουλές που μιλά και για μοναξιά μα προς θεού να μην καταλάβει ο αναγνώστης οτι η μοναξιά του είναι στο κελί του ως φυλακισμένος από την αστική τάξη της χώρας μας γιατί συμμετείχε στην εθνική αντίσταση. Δάσκαλος της λογοτεχνίας ο Παλαμάς αλλά μην μπείτε πολύ στο νόημα του Δωδεκάλογου του Γύφτου και φέρετε τα πάνω-κάτω. Όμορφοι οι στίχοι απ’ το Μουράγιο του Δημήτρη Χριστοδούλου μα μην το πείτε οτι μουράγιο υπονοούσε την Γυάρο και πάθουν κρίση εξυπνάδας οι ραγιάδες. Όσο για Βάρναλη-Ρίτσο και λοιπούς μην το συζητάτε, ρίχτε τους στην πυρά κατευθείαν, για τέτοια είμαστε τώρα, εδώ έχουμε μνημόνια και θέλουμε πολίτες-πρόβατα, για επαναστάτες-κομμουνιστές λογοτέχνες θα μιλάμε;;;

Για να μην κουραζόμαστε με φιλολογικές φλυαρίες κι ατέρμονες θεωρίες ας παραδεχτούμε πως κάθε κοινωνικό φαινόμενο έχει την αιτία του άρα και στο ζητουμενό μας περί λογοτεχνίας ας παραδεχτούμε ότι κανένας μάγος δεν φτιάχνει την λογοτεχνία της κοινωνίας αλλά μόνο οι υπάρχουσες αξίες κι ιδέες που κυριαρχούν σ’ αυτήν την κοινωνία. Ο άνθρωπος όμως έχει την τεράστια δυνατότητα να παρέμβει για να ανατρέψει αυτήν την τεράστια κοινωνική σαπίλα των ημερών μας. Ο άνθρωπος ο εκμεταλλευόμενος. Δηλαδή κι ο λογοτέχνης που την ζωή του καθημερινά την βλέπει να ρημάζεται από αντιλαϊκές πολιτικές. Άρα γιατί όχι να μην κινηθεί με όπλο την γραφή του προς την οδό της κοινωνικής ανατροπής κι ο λογοτέχνης; Εκεί κρίνεται κι η συμβολή του στην εξυπηρέτηση του στόχου που λέγεται ανύψωση κοινωνικής-ταξικής συνείδησης.

Στόχος που δεν εξυπηρετεί τίποτα άλλο εκτός από την αναγκαία αλλαγή του σημερινού κοινωνικού συστήματος που όσο γεννά κοινωνική υποδούλωση τόσο θα γεννά υπόδουλες γενιές σε υπόδουλα βιβλία. Καιρός αυτό να ανατραπεί. Ας το προσπαθήσουμε λοιπόν στο πλάϊ των αγωνιζόμενων και ταξικά πρωτοπόρων εργατών. Δεν γίνεται αλλιώς.

 

 

* O Χρήστος Δημούλας, είναι εμπορικός αντιπρόσωπος, λογοτέχνης με τρεις ποιητικές συλλογές, απόφοιτος Παντείου.

 

Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top