Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Κοιτάζοντας έξω από το παράθυρο
28/10/2015, 7:21 μμ

Κοιτάζοντας έξω από το παράθυρο

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

b24927«Γράμμα σ’ ένα νέο ποιητή» της Βιρτζίνια Γουλφ, Μετάφραση: Άρης Μπερλής, Εκδόσεις Άγρα, σελ. 53

 

Το «Γράμμα σ’ έναν νέο ποιητή» συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή δοκιμίων της Βιρτζίνια Γουλφ «The Death of the Moth and Other Essays» (1942). Πρόκειται για ένα επιστολικό δοκίμιο-του 1932- μέσα στο οποίο η πεζογράφος ξεδιπλώνει τις σκέψεις της για την ποίηση και τους κανόνες της. Η ιδέα για αυτό το γράμμα ανήκει στον Τζών Λέιμαν, νεαρού ποιητή και φίλου του ανηψιού της, που είναι και ο «παραλήπτης» της επιστολής. Η Γουλφ αναρωτιέται  αν το «πραγματικό», το «λαϊκό», το «δημοτικό» ωφελούν ή βλάπτουν την ποίηση.

Κεντρικό παρουσιάζεται επίσης το ερώτημα : είναι ακόμη εφικτή η άσκηση της ποιητικής τέχνης στους σύγχρονους καιρούς, στην εποχή της νεωτερικότητας, μετά τον Σαίξπηρ, τον Κητς, τον Σέλλευ και τον Βύρωνα; Είναι δυνατή η ανανέωσή της; Η ποίηση ζει ή πέθανε ;

Με πνευματώδη και στοχαστικό τρόπο και διάθεση που τείνει να γίνεται παιχνιώδης διερευνά το ποιητικό φαινόμενο δίνοντας έμμεσα τον δικό της ορισμό για την ποίηση, ή αλλιώς προσεγγίζοντάς την με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Σύμφωνα με τη Γούλφ λοιπόν το «εγώ» δεν φέρει δυσκολίες. Διότι είναι σαφώς πιο εύκολο να γράψεις ένα ποίημα για τον εαυτό σου παρά για οποιοδήποτε άλλο θέμα. Η ίδια θεωρεί ότι η ποίηση πρέπει να «ανοίξει τα μάτια της», να διευρύνει τους ορίζοντές της, να μην είναι αυτιστική ,γιατί αν συμβαίνουν όλα αυτά δεν είναι ούτε πετυχημένη ούτε λειτουργική. Η ποίηση καλό είναι να γράφει για τους άλλους κοιτώντας προσεκτικά πάντα έξω από το παράθυρο. Το θέμα είναι ο ποιητής να βρίσκει κάθε φορά τη σωστή σχέση ανάμεσα στο «εγώ» που γνωρίζει και τον έξω κόσμο. Nα βρίσκει τις συνδέσεις ανάμεσα στα πράγματα που φαίνονται αταίριαστα, να ανακαλύπτει  τις ενδεχόμενες μεταξύ τους σχέσεις, να αφομοιώνει και να φιλτράρει δημιουργικά τις εμπειρίες που του προσφέρονται. Να προσπαθεί «ώστε το ποίημά του να αποτελέσει ολότητα, όχι απόσπασμα», όπως λέει χαρακτηριστικά. Nα αναστοχαστεί ποιητικώ τω τρόπω την ανθρώπινη ζωή, την ανθρώπινη μοίρα και να την αναδιαρθρώσει δημιουργικά. Γράφει: «[…] να μας δώσεις έτσι ξανά την τραγωδία και την κωμωδία, μέσα από χαρακτήρες που δεν αναπτύσσονται σε μάκρος με τον τρόπο του μυθιστοριογράφου, αλλά συμπτύσσονται και συντίθενται με τον τρόπο του ποιητή.» Φροντίζοντας πάντα να περιβάλλει τις λέξεις και τις εικόνες του με τον απαραίτητο, τον αναγκαίο εκείνο «ρυθμό» που θα διαφοροποιήσει τα πράγματα  και τα στοιχεία, ώστε να μοιάζουν ανοίκεια, αλλά ταυτόχρονα θα τους χαρίσει αρμονία  και φως.

Ένα κείμενο ποιητικής θα λέγαμε στην ουσία του, που είναι διαχρονικό, ακριβώς γιατί έρχεται να μας θυμίσει ότι υπάρχουν κριτήρια για την ποίηση. Σίγουρα ένας αυτιστικός ποιητής που επίμονα γράφει μόνο για τα εσώψυχά του και τους προβληματισμούς του δεν αφορά κανέναν αναγνώστη. Τα ιδιωτικά ποιήματα είναι κακόφωνα, πληκτικά, βαρετά, τίποτα δεν κομίζουν. Το ζητούμενο είναι να μετατοπίζεται κανείς από το «εγώ» του να αναζητά τα αδύνατα, να έχει πάντα οργανωμένο μορφικό σχέδιο και το βασικό κριτήριο της δουλειάς του να είναι καλλιτεχνικό, όχι ψυχολογικό. Δυνατό και ουσιαστικό κείμενο, σημαντικό και το επίμετρο του Άρη Μπερλή. Ποιός είπε ότι δεν υπάρχουν αισθητικά κριτήρια για τη λογοτεχνία; O νέος δημιουργός οφείλει να τα γνωρίζει και να συλλογάται πάνω σ’ αυτά, προσπαθώντας να κατακτήσει  την λογοτεχνικότητα που αποτελεί προσόν για το έργο του όταν υπάρχει. Να αρθρώσει μια «άλλη γλώσσα» θελκτική και γοητευτική που θα μαγεύει τους αναγνώστες και κυρίως, θα τους αφορά. Μεταξύ των στόχων πρέπει να είναι και η μετατροπή του προσωπικού βιώματος σε καθολικό που θα ενδιαφέρει σίγουρα τον πιο ψαγμένο και απαιτητικό αναγνώστη.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top