Fractal

Δοκίμιο: “Βιβλιομάνια, ιερή νόσος…”

Του Νίκου Τσούλια //

 

Ποτέ δεν κατάλαβα πώς και πότε ξεκίνησε στης καρδιάς μου τους κόσμους αυτή η ιερή μάνητα. Σχολικά ήταν τα πρώτα μου βιβλία, πέρασε καιρός στα χρόνια της φτώχειας μέχρι να αγοράσω τα δικά μου βιβλία – στο πανεπιστήμιο! Κι όμως η λατρεία μου γι’ αυτά είχε ανθοφορήσει, είχε καρπίσει πριν τα απολαύσω, ιδιοκτήτης ων, ως φυσικά αντικείμενα στην προσωπική μου επικράτεια. Αλλά ποιος μπορεί να εξηγήσει πώς μια ιερότητα εγκαθίσταται στην φύση του ανθρώπου; Πάντα δεν ήταν και δεν θα είναι ένα μεγάλο ερώτημα, ένα ερώτημα αιώνιο και προκλητικό, γοητευτικό και χαοτικό: το πώς το βιβλίο ρίχνει σπόρους στο έδαφος της απορίας και του ερωτήματος στην πρώιμη ηλικία;

 

Open books to a new world

 

      Άγνωστη η μια χρονική άκρη της βιβλιομάνιας, αλλά μήπως δεν είναι άγνωστη και η άλλη; Ποιος μπορεί να είναι βέβαιος ότι ο θάνατος σημαίνει και το τέλος αυτής της ιερής τρέλας˙ αφού τα διαβάσματά μας είναι αιώνια, αιώνια δεν θα είναι και η σκέψη μας και το πνεύμα μας; Αλλά και τα γραψίματά μας (της όποιας μορφής) που μένουν πίσω μας, δεν εμπεριέχουν των διαβασμάτων και των βιβλίων ίχνη και σημάδια;

      Η βιβλιομάνια έχει ριζώματα στης ψυχής τον κόσμο. Το πάθος για διάβασμα είναι ασίγαστο σε κάθε φάση της ζωής. Ανταριάζει όταν η βαρυσυννεφιά φέρνει γεγονότα χαλεπά μπροστά μας, για να μας μετασχηματίσει την ασκήμια της ζωής, για να καταλαγιάσει το φόβο της αβύσσου, για να μας μεταμορφώσει τη σκληρή πραγματικότητα. Θεριεύει και όταν η χαρά κάποιων συμβάντων μας εξακοντίζει στους ουρανούς, για να διαποτίσει κάθε πτυχή του εαυτού μας με την ιερή μέθη, για να διατηρήσει επί μακρόν το άρωμα της έκστασης, για να καλλιεργήσει τους κήπους της έμπνευσης. Γιατί όταν η ζωή μας είναι φορτωμένη με εντάσεις, η ψυχή μας επιζητεί την εικόνα του βιβλίου και επιθυμεί σφόδρα το διάβασμα; Μήπως το σύμπαν των βιβλίων είναι παράλληλο σύμπαν σε εκείνο του βιώματός μας και των αισθήσεών μας και περιστασιακές «σκουληκότρυπες» του απόλυτου δοσίματος στο διάβασμα μας οδηγούν σ’ αυτό γευόμενοι μια καινούργια κάθε φορά πραγματικότητα;

      Κάθε φορά που αγοράζω ένα καινούργιο βιβλίο η αίσθηση της ζωής μεταμορφώνεται. Είμαι σε μια αναμονή αναμέτρησης με τον εαυτό μου, να τον περπατήσω σε μονοπάτια που δεν έχει ξαναπεράσει. Όταν κρατάω ένα βιβλίο στο χέρι – όχι στην τσάντα – , το περπάτημά μου είναι διαφορετικό, είναι αλαφιασμένο, νιώθω ανάλαφρος, βέβαιος για τον εαυτό μου, τίποτα δεν μπορεί να μου αμαυρώσει την ομορφιά της ζωής. Το άγγιγμα των ακροδακτύλων μας στο εξώφυλλο του βιβλίου δεν είναι της αφής παιχνίδι, είναι ψυχανέμισμα σε έναν κόσμο που τον προ-οικονομείς κάθε στιγμή που τον περιδιαβαίνεις στις οριζόντιες γραμμές του, στην ακολουθία των λέξεών του και των προτάσεών του.

      Η εικόνα των βιβλίων στις βιβλιοθήκες, στα γραφεία και στα τραπέζια, σε κάθε γωνιά του σπιτιού μεταλλάσσει το σκηνικό της ζωής. Αφαιρέστε τα βιβλία από ένα δωμάτιό σας – γιατί από το σπίτι ολόκληρο ποτέ δεν μπορείτε να το φανταστείτε -, θα δείτε να απλώνεται μια φτώχεια πνεύματος, να έχει μεταναστεύσει μακριά η ομορφιά, θα νιώσετε κενό στην καρδιά σας, η πεζότητα θα αφανίσει τη δυνατότητα ονείρου και ο στοχασμός σας θα γίνει γκρίζος.

      Ποτέ δεν μπορούμε να βάζουμε ένα βιβλίο στο σπίτι μας, αν δεν έχουμε αποφασίσει να το βάλουμε στη ζωή μας, ακόμα και αν δεν διαβαστεί. Πώς γίνεται; Αυτό δεν λέγεται, δεν μεταβιβάζεται. Ή το κατακτάς μόνος σου ή δεν καταλαβαίνεις τίποτα περί του πάθους του διαβάσματος. Η βιβλιομάνια είναι παραλήρημα ανθρώπου ταξιδεμένου, είναι πόθος διαρκώς φουντωμένος. Γιατί τα σύνορα της βιβλιομάνιας, το διάβασμα, είναι συνάντηση πνευμάτων, είναι παραμεθόριος συναισθημάτων. Εδώ δεν υπάρχει ουδέτερη σχέση ούτε ψύχραιμη στάση. Αν δεν είσαι και δεν νιώθεις ταξιδεμένος, καλύτερα να τα παρατήσεις. Εδώ αναμετριέσαι με τον πυρήνα του εαυτού σου, με την υπαρξιακή σου αγωνία, με τη φαντασίωση που έχει εισβάλλει ορμητικά στη ζωή σου. Εδώ είσαι σε εμπόλεμη ζώνη και ο κυανόκρανος δεν έχει καμιά θέση. Γιατί το διάβασμα πάντα κάτι θέλει να ανατρέψει, τον προσωπικό σου κόσμο της προκατάληψης και της αδιαφορίας, τον κοινωνικό περίγυρό σου της ατομικότητας και του ελλείμματος σχέσεων, τη ζωή σου της απλής ύπαρξης και της υπερτροφικής βιολογικότητας.

      Η βιβλιομάνια δεν είναι χόμπι, δεν είναι παιχνίδι, δεν είναι έκφραση καθημερινότητας, γιατί το διάβασμα δεν είναι καθόλου αθώο. Δεν είναι τυπική λειτουργία ούτε απλή δραστηριότητα. Δεν είναι παίξε – γέλασε. Το διάβασμα είναι καταστροφή και δημιουργία συνάμα, και συμμετέχεις με την ίδια τη ζωή σου, παίζεις με τα υλικά του εαυτού σου, είναι ταξίδι «ιερής νόσου» χωρίς να ξέρεις προς τα πού πηγαίνεις…

Firenze, Biblioteca Riccardiana

The Spatial Elegies of Massimo Listri

 

 

 

 

Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top