Tι πρέπει να γνωρίζουμε για τη «βιταμίνη του ήλιου»;

Γράφει η Ρίτα Βελώνη //

Μάθετε  όλα όσα αποκαλύπτουν οι τελευταίες έρευνες για τις θαυματουργές ιδιότητες της βιταμίνη D σε σοβαρά προβλήματα υγείας, αλλά και γιατί, ενώ η χώρα μας «λούζεται» από το φως του ήλιου τις περισσότερες μέρες του χρόνου, οι Έλληνες παρουσιάζουμε συχνά έλλειψη αυτής της βιταμίνης !

Ανέκαθεν γνωρίζαμε ότι η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για την υγεία των οστών, αλλά και για το μεταβολισμό του ασβεστίου και του φωσφόρου. Τελευταία έχουμε αποδείξεις ότι η βιταμίνης D ( που συνθέτει ο ίδιος οργανισμός μας στο δέρμα μέσω της έκθεσης μας στον ήλιο), βοηθά επίσης στην καλή λειτουργία του καρδιαγγειακού και του μυϊκού συστήματος, ενώ έχει την ικανότητα να μειώνει την εμφάνιση αυτοάνοσων νοσημάτων (όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο διαβήτης και ορισμένες μορφές καρκίνου). Πολλοί ακόμα ερευνητές υποστηρίζουν ότι η έλλειψη βιταμίνης D από τον οργανισμό, ευθύνεται για την υπέρταση, την παιδική παχυσαρκία, τη νόσο Alzheimer, αλλά και για τις ορμονικές διαταραχές στις γυναίκες, καθώς και για την υπογονιμότητα και στα δυο φύλα. Ας δούμε όμως τι αποκαλύπτουν τα πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα για τα πολλά πρόσωπα της βιταμίνης D, αλλά και πως και πως εξηγείται το γεγονός ότι σε μια ηλιόλουστη χώρα, όπως η Ελλάδα, οι επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι, αντί για πλεόνασμα, υπάρχει μάλλον έλλειμμα της συγκεκριμένης βιταμίνης !

Τι ακριβώς συμβαίνει με τον ήλιο και τη βιταμίνη D στον οργανισμό μας:

Η βιταμίνη D είναι μια βιταμίνη που προέρχεται κυρίως από την έκθεση του οργανισμού στην υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία και όχι τόσο από τις τροφές. Συγκεκριμένα, το 90% της βιταμίνης D που χρειαζόμαστε το παίρνουμε από την έκθεσή στον ήλιο, ενώ από τις τροφές προσλαμβάνουμε μόνο το 10%. Γι’ αυτόν το λόγο η βιταμίνη αυτή ονομάζεται και «βιταμίνη του ήλιου». Ο Dr Michael Holick, ο οποίος εξειδικεύτηκε στη μελέτη της βιταμίνης D, στο βιβλίο του «The UV Advantage» υποστηρίζει πως 5- 30 λεπτά έκθεσης στον ήλιο χωρίς αντηλιακό, τρεις με τέσσερις φορές την εβδομάδα είναι αρκετά για να καλύψουν τις ανάγκες του ανθρώπινου οργανισμού σε Βιταμίνη D. Ο ίδιος, επίσης, επισημαίνει ότι η παραμονή στον ήλιο για περισσότερο από αυτό το διάστημα και μάλιστα χωρίς αντιηλιακή προστασία, όχι μόνο δεν αυξάνει την επάρκεια της βιταμίνης D στον οργανισμό , αλλά μπορεί να γίνει και ιδιαίτερα επικίνδυνη, καθώς το δέρμα κινδυνεύει από εγκαύματα και καρκίνο του δέρματος.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από ανεπάρκεια βιταμίνης D:

* Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών βρίσκονται στην κατηγορία υψηλού κινδύνου διότι η ικανότητα σύνθεσης βιταμίνης D μειώνεται με τον χρόνο, πιθανόν λόγω μειωμένης έκθεσης τους στον ήλιο.

* Τα βρέφη, επίσης, που θηλάζουν είναι δυνατόν να παρουσιάσουν ανεπάρκεια βιταμίνης D διότι το μητρικό γάλα είναι ιδιαίτερα χαμηλό από μόνο του σε βιταμίνη D, αλλά μπορεί να είναι ακόμη χαμηλότερο σε περίπτωση ανεπάρκειας της μητέρας.

* Τέλος, άλλη μια ομάδα υψηλού κίνδυνου είναι τα παχύσαρκα άτομα. Και αυτό γιατί όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί: «Η αυξημένη συχνότητα υποβιταμίνωσης D σε παχύσαρκα άτομα οφείλεται στη μειωμένη σωματική τους δραστηριότητα, και κατά συνέπεια σε μειωμένη έκθεση στον ήλιο, καθώς και στο ότι η βιταμίνη D είναι λιποδιαλυτή και παγιδεύεται στον λιπώδη ιστό..

Η έλλειψη βιταμίνης D, οδηγεί και στην παιδική παχυσαρκία:

Αυτό τουλάχιστον δείχνουν πρόσφατες μελέτες της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών. Στις μελέτες που πραγματοποιήθηκαν μέσα στα πλαίσια λειτουργίας του Ιατρείου Αντιμετώπισης Αυξημένου Βάρους Σώματος (www.childhood-obesity.gr) αξιολογήθηκε μεγάλος αριθμός παιδιών και εφήβων με αυξημένο βάρος σώματος και βρέθηκε ότι το 65% (53% αγοριών και 47% κοριτσιών) είχαν ανεπάρκεια ή έλλειψη βιταμίνης D !

Όπως αναφέρει η κ. Ευαγγελία Χαρμανδάρη, Αν. Καθηγήτρια Παιδιατρικής και Εφηβικής Ενδοκρινολογίας, Υπεύθυνη του Τμήματος Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία»: «τα παιδιά που έχουν έλλειψη βιταμίνης D συνήθως δεν παρουσιάζουν κάποιο σύμπτωμα. Η διάγνωση της υποβιταμίνωσης D γίνεται με την μέτρηση των συγκεντρώσεων της συγκεκριμένης βιταμίνης στο αίμα. Oι γονείς, λοιπόν, με υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά θα πρέπει να συμβουλεύονται τον παιδοενδοκρινολόγο τους άμεσα, καθώς η υποβιταμίνωση D μπορεί να αντιμετωπιστεί με την χορήγηση βιταμίνης D από το στόμα, αρχικά σε υψηλές δόσεις (δόσεις εφόδου) και στη συνέχεια σε δόσεις συντήρησης. Επιπρόσθετα, η θεραπεία με βιταμίνη D, και η επάνοδος των συγκεντρώσεών της στο φυσιολογικό, οδηγεί σε αποκατάσταση των μεταβολικών διαταραχών και ελάττωση του καρδιαγγειακού κινδύνου στην ενήλικη ζωή «.

H βιταμίνη του ήλιου, ευνοεί και τη γονιμότητα:

Tο ηλιακό φως φαίνεται να βοηθά τόσο στην ανδρική όσο και στη γυναικεία γονιμότητα μέσω της αύξησης των επιπέδων της βιταμίνης D στον οργανισμό. Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Γκρατς στην Αυστρία αναφέρουν με δημοσίευσή τους στο επιστημονικό περιοδικό «European Journal of Endocrinology» ότι ανακάλυψαν μετά από ανάλυση προηγούμενων μελετών πως η βιταμίνη D αποτελεί «κλειδί» σε ό,τι αφορά την ορμονική ισορροπία στις γυναίκες αλλά και την αύξηση του αριθμού των σπερματοζωαρίων στους άνδρες. Συγκεκριμένα, η ανάλυση των αυστριακών ειδικών έδειξε ότι η αποκαλούμενη βιταμίνη του ήλιου: στις μεν γυναίκες αυξάνει τα επίπεδα των οιστρογόνων κατά 21% και της προγεστερόνης κατά 13% ρυθμίζοντας τον εμμηνορροϊκό κύκλο και αυξάνοντας τις πιθανότητες σύλληψης, ενώ για τους άνδρες είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή ανάπτυξη του σπέρματος. Παράλληλα αυξάνει τα επίπεδα της ανδρικής ορμόνης τεστοστερόνης δίνοντας ώθηση στη σεξουαλική επιθυμία των ανδρών.

Αποδεικνύεται «φάρμακο» και για τον καρκίνο:

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσίευσαν πέρυσι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Σαν Ντιέγκο, η αύξηση των επιπέδων της βιταμίνης D στον οργανισμό είναι η καλύτερη μέθοδος προστασίας από τον καρκίνο. Αναλύοντας τα ευρήματα 2.750 ερευνητικών εργασιών, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η αύξηση αυτή μπορεί να μειώσει τα κρούσματα καρκίνου του μαστού κατά ένα τέταρτο και τα κρούσματα καρκίνου του εντέρου κατά ένα τρίτο. Με άλλα λόγια, αν όλοι μας είχαμε όση βιταμίνη D χρειαζόμαστε, θα καταγράφονταν παγκοσμίως 200.000 λιγότερα κρούσματα καρκίνου του μαστού και 250.000 λιγότερα κρούσματα καρκίνου του παχέος εντέρου. Η αύξηση αυτή «μπορεί να κάνει περισσότερα για την πρόληψη του καρκίνου απ΄ ό,τι μια ολόκληρη βιβλιοθήκη με συμβουλές για τον τρόπο ζωής μας», είχαν τότε γράψει οι ερευνητές.

Από πού παίρνουμε τη βιταμίνη D;

• Καταρχάς, ποσοστό μεγαλύτερο από το 90% της βιταμίνης D παράγεται από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας σε ουσίες που υπάρχουν στο δέρμα (στερόλες). Επομένως, είναι προφανές ότι η σημαντικότερη πηγή της συγκεκριμένης βιταμίνης είναι ο ήλιος και η διατροφή λειτουργεί επικουρικά.

• Η παραγωγή της βιταμίνης D, εξαρτάται ωστόσο και από την ένταση της ακτινοβολίας, το χρώμα του δέρματος, αλλά και την ηλικία. Στην τρίτη ηλικία, για παράδειγμα, υπάρχει μείωση της συγκέντρωσης D κατά 30%, επειδή οι ηλικιωμένοι συνήθως εκτίθενται λιγότερο ή και καθόλου στον ήλιο.

• Το υπόλοιπο 10% της βιταμίνης D που έχει ανάγκη ο οργανισμός λαμβάνεται από τροφές όπως τα ψάρια (κυρίως σολομός, σκουμπρί , ρέγκα, σαρδέλα και τόνος), ο κρόκος του αυγού, το βοδινό κρέας, το συκώτι και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Για τα τελευταία. αξίζει να σημειωθεί ότι περιέχουν μικρές ποσότητες βιταμίνης D, που δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες του οργανισμού.

• Καλές πηγές αποτελούν και το φυσικό μουρουνέλαιο καθώς και τα εμπλουτισμένα προϊόντα εμπορίου όπως γάλα, δημητριακά πρωινού και χυμοί.

Αρκούν 15 λεπτά την ημέρα στον ήλιο…

Πώς μπορεί όμως να εκτίθεται κανείς στον ήλιο για να έχει αρκετή βιταμίνη D και ταυτόχρονα να αποφύγει τον καρκίνο του δέρματος, που προκαλείται από την υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου;

Οι επιστήμονες συνιστούν να φροντίζουμε να βρισκόμαστε καθημερινά για 12 έως 15 το πολύ λεπτά στον ήλιο (όχι τις επικίνδυνες ώρες 11.00-16.00 το καλοκαίρι), έχοντας το πρόσωπο και τα χέρια μας εκτεθειμένα και προστατευμένοι από αντηλιακό με χαμηλό δείκτη προστασίας (έως 8).

Να θυμάστε:

• Η βιταμίνη D ανήκει στις λιποδιαλυτές βιταμίνες, μαζί με την βιταμίνη Α, την Ε και την Κ. Οι βιταμίνες αυτές αποθηκεύονται στο συκώτι και τον λιπώδη ιστό.

• Η κύρια λειτουργία της βιταμίνης D είναι να ενισχύσει την ενεργή απορρόφηση του προσλαμβανόμενου ασβεστίου. Αυτό βοηθά στη δημιουργία των οστών στις μικρότερες ηλικίες και είναι επίσης σημαντικό μετέπειτα, στην πρόληψη της οστεοπόρωσης.

• Η ανεπάρκεια βιταμίνης D αφορά όλες τις ηλικίες στην Ελλάδα, αλλά τα ποσοστά ανεβαίνουν πολύ στους μεγαλύτερους.

• Κάποιες φορές, αν και όχι τόσο συχνά, η υπερβολική λήψη βιταμίνης D μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση τοξικότητας. Τα συμπτώματα αυτής περιλαμβάνουν υπερασβεστιαιμία, δίψα, ανορεξία, πολυουρία κ.α.

• Mελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε ενήλικες με παχυσαρκία έδειξαν ότι οι χαμηλές συγκεντρώσεις βιταμίνης D συσχετίζονται με αυξημένες συγκεντρώσεις ολικής χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων, γλυκόζης και ινσουλίνης, καθώς και με αυξημένη συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση..

• Μία ακόμα μελέτη που πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία των πανεπιστημίων Harvard και UCLA της Καλιφόρνιας, συμπέρανε ότι η παρουσία της βιταμίνης D είναι απαραίτητη για να μπορούν τα κύτταρα να έχουν πρόσβαση στη «βιβλιοθήκη» του DNA. ( Στο DNA μας υπάρχουν όλες οι πληροφορίες που χρειάζονται τα κύτταρα μας για να επιβιώσουν, ανάλογα με τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν κάθε φορά.)

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Αρμονία)