Fractal

Βέρα Μπρίτεν (1893-1970): Μικρό αφιέρωμα στην Αγγλίδα συγγραφέα και εθελόντρια αδελφή νοσοκόμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου (Δεύτερο Μέρος)

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

Διαβάστε το Πρώτο Μέρος του αφιερώματος >>

 

vera1

 

Στις 3 Γενάρη 1916, η Βέρα επέστρεψε στο Πρώτο Γενικό Νοσοκομείο του Λονδίνου, στο Camberwell. Στο βιβλίο του, ‘Γράμματα από μια χαμένη γενιά’ (Letters From a Lost Generation, 1998), ο Alan Bishop υποστήριξε ότι η νοσηλευτική αποδείχθηκε γι αυτήν μια πραγματικά ανυπόφορη πίεση, ενώ η θλίψη της για τον Ρολάν ήταν ακόμα τόσο ωμή για να τη στηρίξουν ψυχολογικά οι Βίκτωρ Ρίτσαρντσον και Geoffrey Thurlow, οι οποίοι αμφότεροι βρίσκονταν σε στάδιο ανάρρωσης σε στρατιωτικά νοσοκομεία.

Ο αδελφός της Βέρας, Έντουαρντ Μπρίτεν, έφτασε στο Δυτικό Μέτωπο, στις αρχές του 1916 και στις 27 Φεβρουαρίου έγραφε στην αδελφή του για τους δυνητικούς κινδύνους των αδέσποτων πυροβολισμών ή της αναπήδησης της σφαίρας από κάποιο σάκο γεμάτο με άμμο, καθώς και την πιθανότητα να πληγεί, εάν κοιτούσε αμέριμνος πάνω από το στηθαίο στη διάρκεια της νύχτας, κάτι που δεν έκανε ποτέ στην διάρκεια της ημέρας όταν χρησιμοποιούσαν τα περισκόπια. Ήταν εκείνο το είδος που χαρακτήριζε τις μάχες έναν αιώνα πριν, όπου οι αντίπαλοι στρατοί βρίσκονταν αρκετά κοντά και μέσα στα χαρακώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα, και το πιο επικίνδυνο πράγμα, κατά τον Έντουαρντ Μπρίτεν, ήταν να βγαίνουν σε περιπολία μέσα στην ουδέτερη ζώνη.

Στις 8 Ιανουαρίου του 1916, ο Βίκτωρ Ρίτσαρντσον ζήτησε συνάντηση με τη Βέρα. ‘Μπορώ να έρθω να σε βρω την Τετάρτη το απόγευμα’; Η Βέρα συμφώνησε για τη συνάντηση, όπως είπε στη αδελφό της, Έντουαρντ Μπρίτεν: ‘Πήρα τσάι με τον Βίκτωρα

την Τετάρτη. Φυσικά μιλούσαμε για τον Ρόλαντ όλη την ώρα’. Η Βέρα έγραψε στον αδελφό της, στις 23 Φεβρουαρίου, για το νέο φίλο της, τον Geoffrey Thurlow: ‘… Είδα ότι ο Thurlow είχε τραυματιστεί, υποθέτω στην πρόσφατη μάχη της Ypres. Τον αγάπησα σχεδόν από τη μικρή επιστολή που μου έστειλε όταν ο Ρόλαντ έχασε τη ζωή του, και δεν μπορώ να σου πω την αγωνία μου μήπως χτύπησε άσχημα’. Η Βέρα πήγε να επισκεφτεί τον Geoffrey Thurlow στις 27 Φεβρουαρίου, και λίγο αργότερα, την ίδια μέρα, έγραψε στον αδελφό της για την κατάστασή του: ‘Μόλις τώρα ήρθα να δω τον Thurlow στο Νοσοκομείο Fishmongers’ Hall, στη London Bridge. Είναι πολύ ελαφρά τραυματισμένος στην αριστερή πλευρά του προσώπου του, κι ευτυχώς τα μάτια, η μύτη και το στόμα του είναι ανέγγιχτα. Στην πραγματικότητα, λέει, ότι δεν θα έχει ούτε καν μια ουλή, και η επούλωση του τραύματος γίνεται αργά… Προφανώς τραυματίστηκε στο βομβαρδισμό, πριν αρχίσουν όλες οι μάχες των χαρακωμάτων…’.

Η Βέρα είπε στον αδελφό της ότι ο Thurlow υπέφερε από τις συνέπειες της υπηρεσίας του στην πρώτη γραμμή του μετώπου: ‘Ο Thurlow καθόταν μπροστά από μια σόμπα αερίου, με μια πράσινη ρόμπα και μια καφέ κουβέρτα πάνω από τα γόνατά του. Φαίνεται πως επηρεάστηκε από το κρύο, που θα πρέπει να οφείλεται στο σοκ, και για τον ίδιο λόγο, επίσης, τα νεύρα του βρίσκονται σε κακή κατάσταση και γι αυτό έχει δύο μήνες αναρρωτική άδεια… ’. Ο Thurlow στη συνάντησή τους, εξομολογήθηκε στη Βέρα ότι ήταν πρόθυμος να επιστρέψει στη Γαλλία. ‘… Φυσικά δεν θέλει να πάει ούτε για λίγο πίσω, αλλά επειδή πρέπει να πάει, έχει την ίδια αίσθηση όπως πριν, ότι δηλαδή θέλει να πάει γρήγορα και να γυρίσει. Προβλέπει πάντως τα χειρότερα πράγματα, όποια και αν είναι… Ο ίδιος λέει ότι αντιτίθεται ουσιαστικά στον πόλεμο και είναι ένας μη μιλιταριστής στην καρδιά… Είναι εύκολο να δει κανείς ότι πάσχει από σοκ. Κοιτάζει μάλλον σαν ένα φάντασμα τώρα που κάθεται, μιλά ακόμα πιο απότομα από ότι πριν, και παίζει τα δάχτυλά του νευρικά ενώ μιλάει…’.

 

Σημερινή εικόνα της πρώτης γραμμής του μετώπου και των αναχωμάτων των γερμανικών στρατευμάτων στη μάχη της Somme.

Σημερινή εικόνα της πρώτης γραμμής του μετώπου και των αναχωμάτων των γερμανικών στρατευμάτων στη μάχη της Somme.

 

Η Βέρα φαίνεται πως βρήκε τη νοσηλεία των σοβαρά τραυματισμένων ανδρών πολύ δύσκολη υπόθεση: ‘Αυτός (ο Βίκτωρ Ρίτσαρντσον) βρισκόταν κοντά στο θάνατο, το ξέρω, αλλά δεν έχει δει άντρες με ακρωτηριασμούς όπως εγώ, αν και μπορεί να έχει ακούσει πολλά γι’ αυτούς. Οφείλω να ομολογήσω ότι, όπως και στην παρούσα φάση, έχω να ασχοληθώ με άνδρες που έχουν μόνο μισό πρόσωπο αριστερά και την άλλη πλευρά στραπατσαρισμένη κι αγνώριστη, ή μέρος του κρανίου τους σχισμένο, ή και τα δύο πόδια κομμένα, ή το ένα χέρι ακρωτηριασμένο στο ύψος του ώμου’.

 

Η περιοχή Beaumont-Hamel της προηγούμενης φωτογραφίας, όπως ήταν μετά τη μάχη της Somme.

Η περιοχή Beaumont-Hamel της προηγούμενης φωτογραφίας, όπως ήταν μετά τη μάχη της Somme.

 

Ο αδελφός της Βέρας, Έντουαρντ Μπρίτεν, πήρε μέρος στη μάχη του Σομ (Somme) την 1η Ιουλίου 1916. Ο συγγραφέας των ‘Letters From a Lost Generation’ (1998), σημειώνει: ‘… Ενώ η συνοδεία του περίμενε να φύγει, τραυματίες από την προηγούμενη επίθεση άρχισαν να συγκεντρώνονται στα χαρακώματα. Στη συνέχεια, ένα μέρος του συντάγματος που βρισκόταν στο μέτωπο άρχισε να υποχωρεί, εγκαταλείποντας τους άνδρες του Έντουαρντ σε πανικό. Ο ίδιος έπρεπε να επιστρέψει στα χαρακώματα δύο φορές για να τους παροτρύνει να τον ακολουθήσουν πάνω από το στηθαίο… και κάποια στιγμή χτυπήθηκε από μία σφαίρα στο μηρό του. Έπεσε και σύρθηκε σε μια τρύπα του προστατευτικού χαρακώματος. Λίγο αργότερα έγινε έκρηξη οβίδας κοντά του και μια σκλήθρα από αυτή πέρασε μέσα από το αριστερό του χέρι. Ο πόνος ήταν τόσο μεγάλος, που για πρώτη φορά έχασε τα νεύρα του και φώναξε. Μετά από περίπου μιάμιση ώρα, παρατήρησε ότι το πολυβόλο μείωσε τη συχνότητα των πυροβολισμών και έτσι ξεκίνησε ένα τρομακτικό σύρσιμο προς τα πίσω ανάμεσα από νεκρούς και τραυματίες, προς την ασφαλή θέση των βρεττανικών χαρακωμάτων’.

Ο τραυματισμένος Έντουαρντ Μπρίτεν, στάλθηκε ακολούθως στο Λονδίνο, στο Πρώτο Γενικό Νοσοκομείο στο Camberwell, όπου η αδελφή του εργαζόταν ως νοσοκόμα. Σύμφωνα με τον Alan Bishop: ‘Μετά τη σχετική άδεια από την προϊσταμένη της να τον επισκεφθεί, η Βέρα έσπευσε στο πλευρό του Έντουαρντ. Αγωνιζόταν να φάει πρωινό με ένα μόνο χέρι, το αριστερό του χέρι ήταν πολύ δυσκίνητο και δεμένο, αλλά εμφανίστηκε χαρούμενος και ανακουφισμένος. Ο Έντουαρντ θα παρέμεινε στο νοσοκομείο για τρεις εβδομάδες πριν από την έναρξη μια παρατεταμένης περιόδου αδείας’. Στις 24 Αυγούστου ανακοινώθηκε ότι του είχε απονεμηθεί ο Στρατιωτικός Σταυρός. Την 24η Σεπτεμβρίου 1916, η Βέρα έλαβε την είδηση ​​ότι είχε τοποθετηθεί στη Μάλτα. Ο αδελφός της, Έντουαρντ Μπρίτεν, έγραψε στις 5 Οκτωβρίου: ‘Τη νύχτα της ημέρας που έφυγες από το Λονδίνο, τα Ζέπελιν έριξαν τέσσερις βόμβες στο Purley, κάπου σε εκείνο τον λόφο όπου περπατήσαμε ένα απόγευμα όταν ήμουν ακόμα άσχημα, μόνο εξακόσιες γιάρδες από το σπίτι, χωρίς να προξενήσουν καμία ζημιά…’.

 

Έντουαρντ Μπρίτεν (1895 – 15 Ιουνίου 1918), Ρόλαντ Λέιτον (1895-1915) και Βίκτωρ Ρίτσαρντσον ( 1895 - 9 Ιουνίου 1917).

Έντουαρντ Μπρίτεν (1895 – 15 Ιουνίου 1918), Ρόλαντ Λέιτον (1895-1915) και Βίκτωρ Ρίτσαρντσον ( 1895 – 9 Ιουνίου 1917).

 

Η Βέρα συνέχισε να επικοινωνεί με τον Βίκτωρα Ρίτσαρντσον και τον Geoffrey Thurlow. Ο Ρίτσαρντσον είχε τοποθετηθεί σε έναν ήσυχο τομέα του Δυτικού Μετώπου: ‘… Μέχρι στιγμής δεν έχω συναντήσει τίποτα πιο φρικιαστικό από μερικούς νεκρούς Γάλλους στην ουδέτερη ζώνη, έτσι ώστε να μην μπορώ να σας δώσω συναρπαστικές περιγραφές. Εκείνο που εκτιμά κανείς στη ζωή εδώ, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι το πραγματικά γοητευτικό πνεύμα της καλής συντροφικότητας και της ελευθερίας από τη μικρότητα που κυριαρχεί παντού’. Ο Thurlow έγραφε στις 18 του Νοέμβρη, 1916: ‘Από την τελευταία μου επιστολή έχουν συμβεί πολλά, βρισκόμαστε και πάλι σε πόλεμο… Ευτυχώς δεν είχαμε απώλειες σε αξιωματικούς, αν και υπήρχαν πολλοί μεταξύ των ανδρών…’.

Ο Έντουαρντ Μπρίτεν έλαβε τον Στρατιωτικό Σταυρό από τον Γεώργιο V, την 16η Δεκεμβρίου 1916. Σε μια επιστολή του προς τη Βέρα έγραψε: ‘… Μας δόθηκαν οδηγίες για το τι πρέπει να κάνουμε από έναν συνταγματάρχη ο οποίος πιστεύω ότι είναι ο ιδιαίτερος γραμματέας του βασιλιά και, στη συνέχεια, η παράσταση ξεκίνησε. Ένας-ένας μπαίναμε από ένα διπλανό δωμάτιο, κάναμε έξι βήματα, στάση, αριστερή στροφή, υπόκλιση, δύο βήματα προς τα εμπρός, καρφίτσες από το βασιλιά στο σταυρό, χειραψία, βήματα πίσω, υπόκλιση, δεξιά στροφή και απομάκρυνση από άλλη πόρτα … Ο βασιλιάς μίλησε για λίγο στον καθένα καθώς και σε μένα, και είπε ‘ελπίζω να έχεις συνέλθει από το τραύμα σου’, κι εγώ απάντησα ‘Αρκετά, ευχαριστώ, Κύριε’, και στη συνέχεια πήγα έξω με το σταυρό στην τσέπη μου σε μια θήκη… Συνάντησα τη Μητέρα έξω και πήγαμε μακριά προς τη Βικτόρια, νομίζοντας ότι είχαμε δραπετεύσει απ’ όλους τους φωτογράφους, αλλά, δυστυχώς, ένα θηρίο από την Daily Mirror μας είδε και μας πήρε, αλλά ευτυχώς αυτή δεν φαίνεται να έχει βγει καλά…’. Στις 20 Φεβρουαρίου 1917, η Βέρα έγραψε μια πολύ προσωπική επιστολή προς τον αδελφό της, Έντουαρντ: ‘… Αλλά όταν πρόκειται για εσένα κι εμένα, το σεξ από μόνο του δεν μας ενδιαφέρει αν δεν συνδυάζεται με το μυαλό και την προσωπικότητα… Σκέφτομαι πολύ πιθανόν ότι οι μεγαλύτερες γυναίκες θα σου αρέσουν περισσότερο από ότι οι νεότεροι σε ηλικία, που μου αρέσουν εμένα. Αυτό σημαίνει ότι μάλλον θα πρέπει να περιμένεις αρκετά χρόνια πριν βρεθεί κάποια που θα μπορούσες και θα επιθυμούσες να παντρευτείς, αλλά δεν νομίζω ότι αυτό χρειάζεται να σε ανησυχεί, γιατί υπάρχει αρκετός χρόνος, και πολύ συχνά οι άνθρωποι που περιμένουν, παίρνουν κάτι που άξιζε πραγματικά την αναμονή’. Σε μια άλλη επιστολή της προς τον αδελφό της, στις 2 Απριλίου 1917, η Βέρα ανέφερε ότι ορισμένοι από το άλλο προσωπικό είχαν τοποθετηθεί στη Θεσσαλονίκη. ‘Εύχομαι ότι θα στείλουν κάποιους από εμάς … Θα ήθελα να πάω εθελοντικά. Όχι γιατί η πόλη της ελονοσίας και τα κουνούπια και οι αεροπορικές επιδρομές και οσμές συνιστούν αξιοθέατα, αλλά επειδή αυτή η περιπλάνηση, η εκκρεμότητα, το απροσδιόριστο είδος ζωής καθιστά κάποιον να λαχταρά να δοκιμάσει όσα μπορεί, και όσα ο πόλεμος έχει τοποθετήσει μέσα στην ανθρώπινη εμπειρία’.

 

Βίκτωρ Ρίτσαρντσον (1895 - 9 Ιουνίου 1917)

Βίκτωρ Ρίτσαρντσον (1895 – 9 Ιουνίου 1917)

 

Κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης στην πόλη Αράς στη Γαλλία, στις 9 Απριλίου του 1917, ο Βίκτωρ Ρίτσαρντσον πληγώθηκε άσχημα, κι η Βέρα έγραφε στη μητέρα της, Ίντιθ Μπέρβον-Μπρίτεν: ‘Πραγματικά, δεν φαίνεται να έχει νόημα να γράφω οτιδήποτε μέχρι να ακούσω νέα από τον Βίκτωρα, γιατί δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι άλλο… Ήξερα ότι προοριζόταν για κάποια μεγάλη αποστολή, όπως ήξερα και με τον Έντουαρντ εκ των προτέρων, μόνο για μια εβδομάδα περίπου πριν, όταν είχα μια πολύ θλιβερή επιστολή από αυτόν, ένα εικονικό αποχαιρετιστήριο. Είναι φοβερό να είναι τόσο μακρυά και όλοι μεταξύ αγνώστων…. Φτωχέ Έντουαρντ! Τι κακή τύχη που είχαν οι Τρεις Σωματοφύλακες’!

Ο Βίκτωρ Ρίτσαρντσον μετά τον τραυματισμό του, μεταφέρθηκε πίσω στο Λονδίνο, όπου έτυχε εξειδικευμένης θεραπείας σε νοσοκομείο του Τσέλσι. Ο Έντουαρντ Μπρίτεν τον επισκέφτηκε στο νοσοκομείο, και στη συνέχεια έγραψε στην αδελφή του Βέρα, για την κατάστασή του: ‘… Δεν είναι ακόμη γνωστό αν ο Βίκτωρ πεθάνει ή όχι, αλλά το αριστερό μάτι του αφαιρέθηκε στη Γαλλία και ο ειδικός που τον είδε νομίζει ότι είναι σχεδόν βέβαιο ότι και η όραση του δεξιού ματιού έχει επηρεασθεί πολύ … Η σφαίρα, πιθανώς από ένα πολυβόλο, πήγε ακριβώς πίσω από το αριστερό μάτι και πολύ ελαφρά προς τα πάνω… η σφαίρα δεν βγήκε ακόμα αν και βρίσκεται πολύ κοντά στο δεξιό άκρο του κροτάφου… Μας λένε ότι μπορεί να παραμείνει στην παρούσα κατάσταση για καμιά εβδομάδα. Δεν νομίζω πως θα πεθάνει ξαφνικά, αλλά φυσικά ο εγκέφαλος πρέπει να είναι τραυματισμένος και αυτό εξαρτάται από το πόσο σοβαρή είναι η βλάβη. Τείνω να πιστεύω ότι θα ήταν καλύτερα να πεθάνει! Προσωπικά θα προτιμούσα να πεθάνω σήμερα μάλλον, παρά να χάσω όλα αυτά τα ακριβά που αγαπούσα, αλλά νομίζω ότι είναι δύσκολο να το ζητήσεις αυτό. Η όραση είναι πραγματικά ένα από τα πιο πολύτιμα δώρα στη ζωή’!

 

Geoffrey Thurlow (1895 - 1917)

Geoffrey Thurlow (1895 – 1917)

 

Ο Geoffrey Thurlow (1895- 1917) σκοτώθηκε σε μια επιχείρηση στο Monchy-le-Preux στη Βόρεια Γαλλία, στις 23 Απριλίου 1917. Τρεις ημέρες αργότερα, ο λοχαγός J. W. Daniel, έγραψε στον Έντουαρντ Μπρίτεν, για το θάνατο του Thurlow, λέγοντας ότι η τάφρος που βρίσκονταν όλοι, ήταν σε κακή κατάσταση και μάλλον σε συμφόρηση, και ότι ο Thurlow χτυπήθηκε από έναν ελεύθερο σκοπευτή στα πνευμόνια. Έκαναν ότι ήταν δυνατόν, αλλά πέθανε πάνω σε φορείο περίπου δεκαπέντε λεπτά αργότερα.

 

Ο Στρατιωτικός Σταυρός που απονεμήθηκε σε όσους διακρίθηκαν και προσέφεραν άξιες υπηρεσίες στη μάχη. Για πρόσθετες πράξεις ανδρείας, υπήρχε ένα ασημένιο μετάλλιο. Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, 2.885 από αυτά τα μετάλλια απονεμήθηκαν στους Βρεττανούς αξιωματικούς.

Ο Στρατιωτικός Σταυρός που απονεμήθηκε σε όσους διακρίθηκαν και προσέφεραν άξιες υπηρεσίες στη μάχη. Για πρόσθετες πράξεις ανδρείας, υπήρχε ένα ασημένιο μετάλλιο. Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, 2.885 από αυτά τα μετάλλια απονεμήθηκαν στους Βρεττανούς αξιωματικούς.

 

Κι ο Έντουαρντ Μπρίτεν, με τη σειρά του, γράφοντας στη Βέρα για τον Thurlow: ‘Πάντα ήταν ένας υπέροχος φίλος με μια υπέροχη καρδιά και ένας άνθρωπος που δεν θα ξεχαστεί από εσένα ή εμένα στο μεγάλο ή μικρό χρονικό διάστημα που θα ζήσουμε. Αγαπητό παιδί, δεν υπάρχει τίποτα άλλο να πω! Έχουμε χάσει σχεδόν όλα εκείνα που είχαμε και τι κερδίσαμε; Πραγματικά, όπως λες κι εσύ, ο πατριωτισμός μας φορέθηκε πολύ ξεφτισμένος’!

Η Βέρα, του απάντησε: ‘… Δεν μπορώ να σου πω πόσο θα μου λείψει ο Geoffrey. Νομίζω ότι σήμαινε περισσότερα για μένα, μετά φυσικά από τον Ρόλαντ κι εσένα. Όσον αφορά τώρα εσένα, δεν τολμώ να σκεφτώ πόσο μόνος πρέπει να αισθάνεσαι με αυτόν νεκρό και τον Βίκτωρα ίσως χειρότερα, κι αυτό με κάνει πολύ ανυπόμονη για το χρόνο που πρέπει να περάσει πριν μπορέσω να σε δω… Ο Geoffrey και εγώ είχαμε γίνει πολύ φίλοι τελευταία και συνήθιζε να μου γράφει τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα … Μετά τον Ρόλαντ, ήταν ο πιο άμεσος, φρόνιμος, υγιής, και ιδεαλιστής που έχω γνωρίσει ποτέ’.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top