Fractal
Home / ΜΟΥΣΙΚΗ / Βεντράν Σμαΐλοβιτς-Ο μουσικός των ερειπίων του Σεράγεβο
12/02/2015, 1:42 πμ

Βεντράν Σμαΐλοβιτς-Ο μουσικός των ερειπίων του Σεράγεβο

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

Έμεινε γνωστός ως ο ‘‘μουσικός των ερειπίων’’ ή ‘‘ο τσελίστας του Σεράγεβο’’. Γεννημένος το 1956, ο Βεντράν Σμαΐλοβιτς, η εμβληματική αυτή μορφή της Βοσνίας- Ερζεγοβίνης, πρώην τσελίστας στο Κουαρτέτο Εγχόρδων του Σεράγεβο, άφησε το δικό του στίγμα σε εκείνο τον παράλογο πόλεμο. Στο παρελθόν είχε εργασθεί στην Όπερα, τη Φιλαρμονική και Συμφωνική Ορχήστρα και το Εθνικό Θέατρο, αλλά στην πολιορκία του Σεράγεβο, αιχμαλώτισε τη φαντασία των ανθρώπων, παίζοντας με το τσέλο στα βομβαρδισμένα κτίρια το Adagio σε σολ ελάσσονα, του Αλμπινόνι.Ο Σμαΐλοβιτς έπαιζε στις περισσότερες κηδείες θυμάτων κατά τη διάρκεια της πολιορκίας, όσο κι αν αυτές συχνά γίνονταν στόχοι Σέρβων σκοπευτών που καιροφυλακτούσαν κρυμμένοι στα χαλάσματα. Ήταν εποχή δύσκολη για την πόλη που βρισκόταν πολιορκημένη από τον γιουγκοσλαβικό Εθνικό Στρατό και αργότερα τον σερβο-βοσνιακό στρατό, μαζί με μεγάλο τμήμα Σέρβων παραστρατιωτικών, κατάσταση που συνεχίστηκε μέχρι τον Οκτώβριο του 1995.

sm1

Ανατρέχοντας στην ιστορία, συνειδητοποιούμε ότι πέρασαν είκοσι δύο χρόνια από εκείνα τα θλιβερά γεγονότα, στα οποία γράφτηκε μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες και αξιόλογες ιστορίες, κάποιου που ένιωσε υποχρέωσή του να παίζει μουσική μέσα στα ερείπια του πολέμου. Στις 27 Μαΐου 1992, ο Βεντράν Σμαΐλοβιτς, έπαιζε το αγαπημένο του όργανο σε ένα ψηλό διαμέρισμα στο Σεράγεβο της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ήταν εποχή που το Σεράγεβο είχε γίνει σημείο μηδέν στην παράλογη σύγκρουση. Σημείο αναφοράς για τη χώρα, ζωτικό κέντρο ευρωπαϊκής τέχνης και πολιτισμού, η υπέροχη πόλη είχε μετατραπεί σε ζωντανή κόλαση από τα πυρά και τους βομβαρδισμούς από τα γύρω βουνά που μετέτρεπαν τις γειτονιές και τους δρόμους γεμάτα από χαλάσματα, τρομοκρατημένους και ανήμπορους πολίτες. Την ονόμασαν πολιορκία του Σεράγεβο. Στον δρόμο, κάτω από το διαμέρισμα του Σμαΐλοβιτς, ξεδιπλωνόταν μια σειρά ανθρώπων που περίμεναν σε ένα από τα λίγα εναπομείναντα αρτοποιεία της πόλης για να αγοράσουν ψωμί. Χωρίς βεβαίως προειδοποίηση, μια οβίδα πυροβολικού έπεσε από ψηλά και εξερράγη στη μέση του πλήθους. Ο βιολοντσελίστας, ταραγμένος από την έκρηξη, έτρεξε στο παράθυρό του και κοίταξε έξω, αντικρίζοντας μέσα από τους καπνούς ένα σκηνικό τρόμου. Ο απολογισμός, φρικτός. Είκοσι δύο άνθρωποι κείτονταν νεκροί. Ψωμί, αίμα, σάρκες, κόκκαλα και τούβλα βρίσκονταν διάσπαρτα και ανακατεμένα στο κονιορτοποιημένο πεζοδρόμιο. Ο τρόμος για τον μουσικό, είχε τελικά χτυπήσει κοντά στο σπίτι, μπροστά στα μάτια του, αλλά ένιωσε ανήμπορος να κάνει κάτι ουσιαστικό. Η αγαπημένη πόλη του είχε βυθιστεί στο χάος και το σκοτάδι και την επόμενη ημέρα θα μπορούσε να αφορά τον ίδιο ή το διαμέρισμά του. Τότε πήρε τη μεγάλη απόφαση! Να κάνει αυτό που ήξερε καλύτερα, να παίξει δηλαδή μουσική! Την επόμενη μέρα, ντυμένος επίσημα, σαν να πήγαινε για παράσταση, πήρε το τσέλο του και ένα μικρό πλαστικό σκαμνί, και προχώρησε μέσα στα ερείπια εκεί όπου είχε λάβει χώρα η βομβιστική επίθεση και, σε δημόσια θέα, έπαιξε με το βιολοντσέλο του. Έκανε το ίδιο για είκοσι δύο συνεχόμενες ημέρες, για
να τιμήσει το κάθε θύμα των βομβαρδισμών στο αρτοποιείο, ξεχωριστά. Ήταν μια σονάτα του Albinoni, η οποία είχε ενδιαφέρουσα ιστορία. Όταν οι Σύμμαχοι βομβάρδισαν τη Δρέσδη, σε μια από τις φοβερότερες επιθέσεις στην ιστορία του τελευταίου μεγάλου πολέμου, 1.300 βομβαρδιστικά έριξαν περισσότερους από 3.900 τόνους βομβών στην πόλη και ισοπεδώνοντας περιοχή δεκαπέντε τετραγωνικών μιλίων, ειπώθηκε ότι ένας συνθέτης ονόματι Giozotto, βρήκε τμήμα μιας σύνθεσης του Albinoni στα ερείπια της βιβλιοθήκης της πόλης, από το οποίο συνέθεσε ένα έργο μεγάλης ομορφιάς και γαλήνης. Έχοντας κατά νου την ιστορία, ο βιολοντσελίστας αποφάσισε να παίξει κι αυτός όμορφη και γαλήνια μουσική στη μέση ενός τρελοκομείου που είχε καταντήσει η πόλη του. Έτσι επέλεξε το Adagio του Αλμπινόνι, που έπαιζε κάθε μέρα στις κηδείες. Με τον καιρό, ο Σμαΐλοβιτς έγινε γνωστός ως ‘ο βιολοντσελίστας του Σεράγεβο’.

 

sm1β

 

Κάποια στιγμή τον επόμενο χρόνο, τέλη του 1993, κατάφερε να αποδράσει από την πόλη και έκτοτε συμμετέχει σε πολλά μουσικά έργα ως ερμηνευτής, συνθέτης και μαέστρος. Πολλοί έγραψαν τραγούδια προς τιμήν του και συνεργάστηκαν σε διάφορα επίπεδα, ενώ ο ίδιος βοήθησε στην συγγραφή βιβλίου για να βοηθήσει τους νέους να ξεπεράσουν τις παρενέργειες της τραγωδίας και την περιρρέουσα αβεβαιότητα. Προς τιμήν του, ο συνθέτης David Wilde έγραψε ένα κομμάτι για σόλο τσέλο, ‘ο βιολοντσελίστας του Σεράγεβο’, το οποίο αργότερα ηχογραφήθηκε από τον Yo Yo Ma. Ο Καναδός Steven Galloway, τον χρησιμοποίησε ως χαρακτήρα στο μυθιστόρημά του, ‘ο βιολοντσελίστας του Σεράγεβο’. Η αντίδραση, όμως, του Βεντράν Σμαΐλοβιτς, ήταν άμεση και εξέφρασε δημόσια την οργή του για την έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου, λέγοντας ότι του κλέβουν το όνομα και την ταυτότητά του, και πρόσθεσε ότι αναμένει τουλάχιστον μια συγγνώμη.

Τι ήταν τελικά, όμως, ένα κομμάτι μουσικής σε μία εμπόλεμη ζώνη και ποια η συμβολή του μουσικού σ’ εκείνο το χάος; Ίσως ένα μέρος της στρατηγικής για να αλλάξουν κάποια πράγματα σε τούτο τον κόσμο, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε! Μια επανάσταση μέσα σε έναν κόσμο αδρανή και φοβισμένο, ίσως!

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top