Fractal
Home / ΙΣΤΟΡΙΑ / 17 Νοεμβρίου 1940: Μια πράξη αντίστασης τις πρώτες μέρες του Ελληνοϊταλικού πολέμου – “World War: Doctor’s Exploit”
07/12/2016, 10:29 πμ

17 Νοεμβρίου 1940: Μια πράξη αντίστασης τις πρώτες μέρες του Ελληνοϊταλικού πολέμου – “World War: Doctor’s Exploit”

Γράφει ο Χρήστος Καζάζης // *

 

 

Με τον τίτλο “World War: Doctor’s Exploit” δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα, 2 Δεκεμβρίου 1940, στο παγκόσμιας κυκλοφορίας και κύρους αμερικανικό περιοδικό TIME η είδηση της ”καταδρομικής επιχείρησης”, η οποία πραγματοποιήθηκε τη νύχτα της 17ης προς 18η Νοεμβρίου 1940, εναντίον του ιταλικού φυλακίου στο Αγαθονήσι, από δεκαπέντε Σάμιους πολίτες υπό την ηγεσία του εξηντάχρονου, τότε, εκ Καρπάθου γιατρού Βασίλειου (Βάσσου) Βέργη. Έδρασαν χωρίς να πάρουν εντολές από κανένα, ορμώμενοι από αγνά πατριωτικά αισθήματα και διάθεση να συμβάλλουν, με τα πενιχρά μέσα που διέθεταν, στον τιτάνιο αγώνα που έδινε την ίδια ώρα ο Ελληνικός Στρατός στα ελληνοαλβανικά σύνορα.

 

 

Ο δημοσιογράφος του περιοδικού γράφει χαρακτηριστικά:

 

“O Δρ. Βάσσος Βέργης, ένας εξηντάρης φαρμακοποιός (σ.σ εκ παραδρομής δεν αναφέρεται ότι ήταν γιατρός), έζησε ‘εξόριστος’ στην Αθήνα από τότε που η Ιταλία το 1912 άρπαξε τα κατοικούμενα από Έλληνες Δωδεκάνησα, συμπεριλαμβανομένου του μικρού νησιού στο οποίο ο ίδιος ζούσε. Την περασμένη εβδομάδα ο Δρ. Βέργης και 15 σύντροφοι, οι οποίοι αισθάνονταν όπως αυτός για τους Ιταλούς κατακτητές, ξεκίνησαν μια επιχείρηση που θα τη ζήλευε και ο Οδυσσέας. Επιβιβάστηκαν σε ένα μηχανοκίνητο σκάφος στο ελληνικό νησί της Σάμου, λίγο έξω από την τουρκική ακτή, και κατέπλευσαν μέσα στη νύχτα στο Γάϊδαρο (σ.σ εννοεί το Αγαθονήσι), ένα από τα νησιά του ιταλικού αρχιπελάγους. Αποβιβάστηκαν μυστικά και αιφνιδίασαν το σταθμό χωροφυλακής, συλλαμβάνοντας το διοικητή και τρεις από τους άνδρες του. Έγιναν όμως αντιληπτοί και δεχόμενοι επίθεση,  πυροβόλησαν τρεις Ιταλούς ναύτες. Στη συνέχεια πήδηξαν πίσω στο σκάφος τους και επέστρεψαν στη Σάμο με τους αιχμαλώτους τους.

Αργότερα οι Ιταλοί έστειλαν αντιτορπιλικά να βομβαρδίσουν τη Σάμο και ανακοίνωσαν ότι μια ‘εισβολή’ στα Δωδεκάνησα είχε επιτυχώς αποκρουστεί”.

 

Οι πρωταγωνιστές της επιχείρησης. Ο επικεφαλής ιατρός Βέργης είναι στη δεύτερη σειρά τρίτος από αριστερά.

Οι πρωταγωνιστές της επιχείρησης. Ο επικεφαλής ιατρός Βέργης είναι στη δεύτερη σειρά τρίτος από αριστερά.

 

Σύμφωνα με μαρτυρία του πρώην Προέδρου της Κοινότητας Παλαιοκάστρου Σάμου, κ. Κωνσταντίνου Ανδρέου, γιού ενός εκ των συμμετεχόντων στην επιχείρηση, ο Βέργης και η ομάδα του είχαν πληροφορίες οτι υπήρχαν στο Αγαθονήσι δύο ιταλικά ένοπλα τμήματα. Ένα ολιγάριθμο με Ιταλούς χωροφύλακες (καραμπινιέρι) και ένα πιο μεγάλο αποτελούμενο από καλά εκπαιδευμένους Ιταλούς πεζοναύτες. Τα δύο τμήματα λάμβαναν θέσεις στις δύο άκρες του νησιού, εναλλασσόμενα κατά τακτά χρονικά διαστήματα στα δύο φυλάκια. Η ομάδα του Βέργη ήθελε να χτυπήσει αιφνιδιαστικά την ισχυρότερη δύναμη των πεζοναυτών αλλά αποβιβαζόμενοι στο νησί διαπίστωσαν οτι οι πληροφορίες τους δεν ήταν ακριβείς, αφού βρέθηκαν ενώπιον των χωροφυλάκων, με τη γνωστή συνέχεια που περιγράφεται πολύ γλαφυρά στο παραπάνω άρθρο του αμερικανικού περιοδικού.

 

Η δημοσίευση της είδησης αυτής σε ένα παγκοσμίου εμβέλειας μέσο ενημέρωσης, όπως το περιοδικό ΤΙΜΕ, καταδεικνύει την απήχηση και το συμβολισμό που η πράξη αυτή είχε για ένα κράτος όπως οι ΗΠΑ. Μάλιστα οι συντάκτες του περιοδικού την έβαλαν σε περίοπτη θέση, στην ίδια σελίδα με τις αποκλειστικές ειδήσεις και το χάρτη της προέλασης του Ελληνικού Στρατού στην Αλβανία.

Αναμφισβήτητα, πρόκειται για την πρώτη οργανωμένη πράξη αντίστασης απλών Ελλήνων πολιτών, με τη μορφή της καταδρομικής επιχείρησης, ενάντια στους κατακτητές. ‘Οπως προαναφέρθηκε, η παραπάνω ενέργεια έγινε χωρίς τη γνώση του επίσημου κράτους ή την αιγίδα κάποιου πολιτικού φορέα. Γι’ αυτό άλλωστε μόλις οι ‘Ελληνες ”καταδρομείς” επέστρεψαν στο Πυθαγόρειο συνελήφθησαν αρχικά από τις Ελληνικές Αρχές, αλλά στη συνέχεια κλήθηκαν στην Αθήνα όπου   έλαβαν εύφημο μνεία  και τιμητική χρηματική ανταμοιβή από την Ελληνική Κυβέρνηση. Χαρακτηριστικό του πλήγματος που δέχθηκαν στο ηθικό τους οι Ιταλοί ήταν το γεγονός ότι όταν ακολούθησε η Ιταλική Κατοχή οι κατακτητές γνώριζαν τα ονόματα και των δεκαπέντε Σαμίων που συμμετείχαν στην επιχείρηση  και προσπάθησαν, ανεπιτυχώς, να τους συλλάβουν.

Βλέποντας τη μόνη σωζόμενη, από όσο γνωρίζω, φωτογραφία με την ομάδα του Βέργη, ο κ. Ανδρέου, ο οποίος ήταν έξι χρονών τότε, εκτός από τον πατέρα του Νικόλαο Ανδρέου και το γιατρό, μπόρεσε να αναγνωρίσει και τους Ανδρέα Χαλέπη (ήταν ο άοπλος νοσοκόμος της ομάδας), Ευάγγελο Γυφτογιάννη (προπάππους μου), Νικόλαο Πέτρου, Ευστάθιο Γλέζο, Σταύρο Αφιανό, Αθανάσιο Σκάρο, Αλέξη Χατζημιχάλη και Εμμανουήλ Χατζηβασιλείου. Η έρευνα για τα ονόματα των υπολοίπων συνεχίζεται.

Η φωτογραφία αυτή τραβήχτηκε, σύμφωνα με τον κύριο Κωνσταντίνο Ανδρέου, έπειτα από σχετική πρωτοβουλία του Βέργη στην Αθήνα πριν ή μετά την απονομή της εύφημου μνείας από την Ελληνική Κυβέρνηση. Μάλιστα ο Στρατηγός Παπάγος τους ζήτησε να συνεχίσουν τη δράση τους πραγματοποιώντας και άλλες παρόμοιες επιχειρήσεις. Δυστυχώς όμως οι πολεμικές εξελίξεις στο Αιγαίο ήταν καταιγιστικές, αναγκάζοντας τους περισσότερους να διαφύγουν στη Τουρκία και από εκεί στη Μέση Ανατολή.

Η πράξη των ανδρών του Βέργη παραμένει μέχρι σήμερα στη σκιά της Ιστορίας.

Αξίζει να τη φωτίσουμε. Αξίζει να μας κάνει περήφανους. Αξίζει να μας διδάσκει. Αξίζει γιατί μας ενώνει.

 

 

(Πρώτη δημοσίευση στις 26 Νοεμβρίου 2016 – Εφημερίδα ”Σαμιακό Βήμα”)

 

 

ΠΗΓΕΣ

  1. Περιοδικό ΤΙΜΕ, 2 Δεκεμβρίου 1940
  2. Μαρτυρία Κωνσταντίνου Ανδρέου, πρώην Προέδρου Κοινότητας Παλαιοκάστρου Σάμου, Οκτώβριος 2016

 

 

* O Χρήστος Καζάζης γεννήθηκε στην Κω το 1971. Σήμερα ζει και εργάζεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Σάμο. Είναι παντρεμένος και πατέρας μιας κόρης.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top