Fractal
Home / ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ / Συνεντεύξεις συγγραφέων / Βασίλης Βασιλικός: “Τα σημερινά θύματα είναι από άσφαιρα πυρά”
24/06/2015, 4:32 μμ

Βασίλης Βασιλικός: “Τα σημερινά θύματα είναι από άσφαιρα πυρά”

Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα //

 

vassilikos 

«Το βιβλίο αντέχει στο χρόνο. Αλλά θέλει και την προστασία του. Κι η μόνη προστασία του είναι η ενιαία τιμή του όσο κυκλοφορεί. Η ελεύθερη τιμή είναι η κατ’ εξοχήν προσβολή του, διότι οι νόμοι της αγοράς δημιουργούν “αγοραία ήθη”». Υποστηρίζει ο άνθρωπος του οποίου το όνομα είναι συνυφασμένο με το βιβλίο, μέσα από το τεράστιο έργο του, την διεθνή του απήχηση και τόσα χρόνια και μέσα από το «Άξιον Εστί», την βιβλιοφιλική εκπομπή του. Ο Βασίλης Βασιλικός. Και μας μιλάει για όλα: για τα «Θύματα Ειρήνης» που κυκλοφόρησαν με εξαιρετικό επίμετρο και καινούργια στοιχεία, τόσο επίκαιρο πάντα, από τις εκδόσεις «Γκοβόστη», για την ενιαία τιμή βιβλίου και για την κρίση, για τις Τέχνες και για το χρέος του συγγραφέα και γενικότερα του δημιουργού. Για το βιβλίο που «είναι η Βίβλος κάθε κοινωνίας. Σε άλλους το Κοράνι, σε άλλους το Ταλμούδ, σε άλλους η Καινή Διαθήκη, σε άλλους το … «Κεφάλαιο» του Μαρξ».

VASILIKOS_XL– «Θύματα Ειρήνης» γιατί σήμερα ειδικά;

Γιατί σήμερα –για να γελάσει λίγο το πικραμένο χείλη μας- ο Τζώρτζ Κλούνεϊ ζήτησε την επαναφορά των γλυπτών του Παρθενώνα. Ένα από τα βασικά θέματα του βιβλίου. Γιατί σήμερα –και τώρα μιλάω σοβαρά- κάτω από την επίφαση της ειρήνης, ζούμε ένα νέου τύπου πόλεμο.

 

-Μυθιστόρημα των νεανικών σας χρόνων αλλά τόσο προφητικό, όμως, σήμερα με τους αυτόχειρες και τους άστεγους, τι σήμαινε τότε και τι σημαίνει σήμερα ειδικά αυτό το μυθιστόρημα για σας;

Τα σημερινά θύματα είναι από άσφαιρα πυρά. Τα κανόνια της χρηματοπιστωτικής ολιγαρχίας εξοντώνουν όπως τα χημικά αέρια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ή όπως οι βόμβες Ναπάλμ στο Βιετνάμ. Σε κάνουν να υποφέρεις μακροπρόθεσμα. Ενώ οι σφαίρες είναι πιο σπλαχνικές: μια κι έξω.

 

– Στις σελίδες του κι «ο ρόλος του συγγραφέα», τι έχει αλλάξει μέσα στον χρόνο και τι οφείλει σήμερα ο συγγραφέας;

Από ανάρχου αρχής ένας συγγραφέας, με τον τρόπο του είναι φύλακας-φρουρός της κοινωνικής ευαισθησίας.

 

– Εξακολουθεί να είναι «ο ερμηνευτής της αγωνίας των συνανθρώπων του», όπως είχατε γράψει τότε;

Ακριβώς. Πολύ χαίρομαι που ανασύρατε από τη μνήμη σας την φράση αυτή που είναι κυριολεκτική.

 

–  Τα βιβλία σας πάντοτε ανθρωποκεντρικά είναι βαθύτατα πολιτικά, τι σημαίνει πολιτικό μυθιστόρημα, και τι σημαίνει γενικότερα «πολιτικό»;

Τα ανθρωποκεντρικά βιβλία μου όπως σωστά τα χαρακτηρίζετε εμπεριέχουν την πόλη, τον πολίτη, τον πολιτισμό και την πολιτική. Γι’ αυτό ενώ το ανθρωποκεντρικό καλύπτει πλήρως την έννοια της συγγραφής, το σκέτο “πολιτικό” αντιστοιχεί στο ένα της τέταρτο (1/4) μόνο. Εξ’ άλλου στην εκπληκτική 50σέλιδη εισαγωγή του ο λέκτορας του Καποδιστριακού, φιλόλογος και επιμελητής του βιβλίου Θανάσης Αγάθος, από την οποία έμαθα πολλά για την υποδοχή του βιβλίου το 1956 όταν πρωτοκυκλοφόρησε- που δεν τα γνώριζα- ερμηνεύει θαυμάσια το ρόλο του συγγραφέα στο πρόσωπο του Ηλία.

 

– Η «ενιαία τιμή βιβλίου» είναι πολιτικό ζήτημα, τελικά;

Η «ενιαία τιμή βιβλίου» που καθιερώθηκε πρώτα στη Γαλλία, επί υπουργού Πολιτισμού Ζακ Λαγκ (το 1982), ήρθε στον τόπο μας λίγο καθυστερημένα, αλλά τότε είπαμε «κάλλιο αργά παρά ποτέ». Τώρα που συζητείται ότι θέλουν να την καταργήσουν, προς δόξαν των σουπερμάρκετ και των κομπιναδόρων της συμφοράς, μου θυμίζει το αναίτιο κλείσιμο του ΕΚΕΒΙ. Το βιβλίο δεν είναι όπως το φρέσκο γάλα με ημερομηνία λήξης. Το βιβλίο αντέχει στο χρόνο. Αλλά θέλει και την προστασία του. Κι η μόνη προστασία του είναι η ενιαία τιμή του όσο κυκλοφορεί και η πολτοποίησή του όταν ο εκδότης βρίσκει πολύ ακριβά τα αποθήκευτρα, με τη σύμφωνη όμως γνώμη του συγγραφέα. Η ελεύθερη τιμή είναι η κατ’ εξοχήν προσβολή του, διότι οι νόμοι της αγοράς δημιουργούν “αγοραία ήθη”.

 

– Και κατά πόσο κινδυνεύει αυτό καθ’ εαυτό το βιβλίο και ο συγγραφέας από την μη ενιαία τιμή;

Κινδυνεύουν όλοι όσοι ασχολούνται με αυτό. Οι εκδότες, τα βιβλιοπωλεία (κυρίως) και οι συγγραφείς φυσικά, λιγότερο από τους άλλους δύο. Οι μόνοι που δεν κινδυνεύουν είναι οι κριτικοί της λογοτεχνίας διότι σ’ αυτούς παρέχονται δωρεάν.

 

– Το βιβλίο στην εποχή μας; Προιόν, πολιτιστικό αγαθό, τέχνη… τι;

Το βιβλίο είναι η Βίβλος κάθε κοινωνίας. Σε άλλους το Κοράνι, σε άλλους το Ταλμούδ, σε άλλους η Καινή Διαθήκη, σε άλλους το … «Κεφάλαιο» του Μαρξ. Στους μόνους που δεν χρειάζονταν ήταν το Δωδεκάθεο. Γι’ αυτό και τελείωσε πρώτο.

 

– Είστε από τους ελάχιστους συγγραφείς που εκτός από το ότι γράψατε και γράφετε, διαβάζετε και φροντίζετε κι όλους τους άλλους! Μέσα από την εδώ και χρόνια σπουδαία σας εκπομπή αλλά και γενναιόδωρα πάντα κι έξω απ’ αυτήν, αν σας ζητούσαμε να περιγράψετε το συγγραφικό κι εκδοτικό τοπίο των ημερών μας;

Δηλαδή, όχι των ημερών μας μόνο, αλλά της τελευταίας 30ετίας. Είναι καταπληκτικό. Πλήρης άνθηση, νέοι συγγραφείς (κυρίως γυναίκες), νέοι ποιητές, δοκιμιογραφικός λόγος που απέκτησε το λεξιλόγιό του στη γλώσσα μας, – μια ανάσταση του γραπτού στην εποχή της βιντεοσφαίρας.

 

– Η λογοτεχνία ωφελήθηκε, τελικά, απ’ την Κρίση;

Η λογοτεχνία, όχι, δεν ωφελήθηκε από την κρίση. Όταν οι βιβλιοπώλες (τις μεγάλες αλυσίδες βιβλιοπωλείων θέλω να πω) χρωστούν πολλά χρήματα στους εκδότες, ή δίνουν μεταχρονολογημένες επιταγές ενός και δύο ετών, όταν οι εκδότες χρωστούν με τη σειρά τους τα συγγραφικά δικαιώματα στους δημιουργούς, όταν οι δημιουργοί δεν μπορούν να πληρώσουν τα χαράτσια κτλ. Η κρίση είναι θρεπτική των τεχνών όταν είναι κάθετη και βραχύβια. Όταν είναι οριζόντια και μακροχρόνια, δηλητηριάζει την ψυχή.

 

vasilis_vasilikos– Το βιβλίο;

Το βιβλίο όπως και το σινεμά, όπως και η έξοδος σε μια ταβέρνα, τρέφεται από λίγο περίσσευμα. Τώρα που αυτό όχι μόνο δεν υπάρχει, αλλά υπάρχουν μόνο χρέη – ένας χρωστάει στον άλλο κι όλοι χρωστούν της Μυλωνούς.

 

– Όμως, ειδικά φέτος έχουν ανοίξει εξαιρετικά μικρά «βιβλιοφιλικά» βιβλιοπωλεία και στο κέντρο και στην περιφέρεια, μέσα στην κρίση, κινδυνεύουν κι από την κατάργηση του νόμου περί της ενιαίας τιμή; Και πώς εξηγείται αυτό το ελπιδοφόρο φαινόμενο;

Ναι, αυτό είναι ένα από τα καλά της κρίσης. Small is beautiful. Και εξειδικευμένο is necessary. Η κατάργηση του νόμου περί της ενιαίας τιμής δεν θα τα εξαφανίσει, γιατί στοχεύουν στην ποιότητα, αλλά θα τα τραυματίσει.

 

–  Αλλά γενικώς οι Τέχνες ανθίζουν, ή τουλάχιστον οι άνθρωποι της Τέχνης αγωνίζονται διπλά, κυκλοφόρησαν πρόσφατα και τα πρακτικά του διήμερου Διεθνούς Συμποσίου για το Κτήριο για την Όπερα που διοργάνωσε η Εταιρεία για το Κτίριο της όπερας και της Ακαδημίας της Λυρικής Τέχνης «Μαρία Κάλλας», σε ένα τρίγλωσσο τόμο, όπως ανακοίνωσε προσφάτως η κυρία Παπαντωνίου, τι ακριβώς είναι και πού μπορούμε να το βρούμε αυτό το βιβλίο;

Ναι, οι άνθρωποι της Τέχνης αγωνίζονται. Κι αυτό το βιβλίο «Στη Δίνη της Τέχνης. Όπερα: Τάσεις και Ανατροπές», είναι μες τις 15χρονες προσπάθειες της κυρίας Βάσως Παπαντωνίου ν’ αποκτήσει η χώρα μας κτήριο Όπερας (που τώρα υλοποιείται με την γενναιόδωρη προσφορά του «Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος») και να ιδρυθεί η Ακαδημία Λυρικής Τέχνης που θα φέρει το όνομα της Μαρίας Κάλλας, στο κτίριο όπου έζησε έφηβη, στην Πατησίων 61, που ελπίζουμε ότι και αυτό θα γίνει τελικά. Την κεντρική διάθεση του βιβλίου ανέλαβαν οι Εκδόσεις Νεφέλη και ήδη βρίσκεται στα κεντρικά βιβλιοπωλεία. Είναι τρίγλωσσο και αφορά πολλά θέματα που απασχολούν την Όπερα και το Θέατρο γενικότερα. Όπως: Τα όρια ανανέωσης και αποδόμησης στην όπερα, Ο σκηνοθέτης: ερμηνευτής η δημιουργός; Οι υπερπαραγωγές και τα όριά τους, Σύγχρονη και «εκσυγχρονισμένη» παράσταση, Η ομορφιά ή περί του μέλλοντος της μουσικής, Μουσικό κείμενο στην όπερα: ερμηνεία ή αυθαιρεσία, Σύγχρονη και «εκσυγχρονισμένη» παράσταση, Η όπερα αύριο, Κατεύθυνση σπουδών ενός νέου καλλιτέχνη που προσεγγίζει τον χώρο της όπερας, Η τέχνη: χώρος συντριβής η χώρος έπαρσης;

 

– Η Τέχνη μπορεί να σώσει ή ν’ αλλάξει τον κόσμο; Τι μπορεί να κάνει η Τέχνη, ειδικά σ’ αυτήν εδώ την εποχή;

Να τον αλλάξει όχι. Να τον ανακουφίσει μπορεί. Κι αυτή την εποχή χρειάζεται στον άνθρωπο το καταπραϋντικό της. Το βάλσαμο, και όχι το depon της ψυχής του.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top