«Ήμουν, και μπορεί να είμαι ακόμα κάτι τρομερό: μια μνήμη που της απαγορεύεται να πει ότι θυμάται»
Γράφει η Ελένη Γκίκα //
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες “Οι πληροφοριοδότες”, Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος.
«Είναι πολύ περίεργο να βλέπεις τη ζωή σου ν’ αλλάζει για πάντα- σ’ τ’ ορκίζομαι […] Είναι φορές που ήθελα πολύ να τη σβήσω, να τη χάσω για πάντα. Αλλά μετά σκεφτόμουν: δεν μπορώ να κάνω αυτό στον Γκαμπριέλ. Όταν κατάλαβα ότι είχε σκοπό να τα ξεχάσει όλα, να σβήσει πάση θυσία τη συμμετοχή του στην ταινία, σκέφτηκα πως από κει και πέρα θα ‘μουν εγώ η μνήμη του, μου πέρασε αυτή η ανόητη ιδέα ότι μπορείς να είσαι η μνήμη κάποιου άλλου, κι έμεινε κολλημένη στο μυαλό μου. Τώρα πια μπορείς να πεταχτείς στη γωνία και ν’ αγοράσεις μια μνήμη, ε; Το κάνουν τα εγγόνια μου: παίρνουν ένα ταξί, πηγαίνουν στο μαγαζί με τα κομπιούτερ κι αγοράζουν μια μνήμη…»
«Ήμουν, και μπορεί να είμαι ακόμα κάτι τρομερό: μια μνήμη που της απαγορεύεται να πει ότι θυμάται».
(Η κατά Σάρα Γκούτερμαν Ζωή)
Επαληθεύοντας την εξίσωση πως ένα βιβλίο γράφουμε στη ζωή μας, την ιστορία της οικογένειάς μας πάλι και πάλι, βαδίζοντας αντίστροφα από τα παρόντα και τα γνωστά προς το άγνωστο παρελθόν, ο Χουάν Γκραμπριέλ Βάσκες το αποδεικνύει με ένα βιβλίο μεσ’ στο βιβλίο μεσ’ στο βιβλίο που αναπτύσσεται σαν σπείρα αποδεικνύοντας το ολοζώντανο παρελθόν.
Ο δημοσιογράφος Γκαμπριέλ Σαντόρο μιαν ιστορία επιθύμησε να γράψει, εκείνης της Σάρα, γερμανοεβραίας που την ξέβρασε στην Κολομβία η Ιστορία, ο δεύτερος παγκόσμιος και η ζωή. Αυτό που δεν φανταζόταν ποτέ είναι ότι θα αντιδρούσε σ’ αυτό ο ίδιος του ο πατέρας, ο Γκαμπριέλ Σαντόρο επίσης, δεινός ρήτορας και πανεπιστημιακός υπογράφοντας μια δριμύτατη κριτική.
Το δεύτερο βιβλίο θα είναι η ίδια ιστορία από την πλευρά του πατέρα, με τον βασικό ήρωα όμως και ενδεχόμενο αφηγητή ήδη απόντα, νεκρό:
«Όμως η εικόνα του πατέρα μου να κλαίει έμεινε μέσα μου στενά αλληλένδετη με την επιθυμία του να επανορθώσει λόγια που είχαν ειπωθεί παλιά, και παρ’ όλο που δεν μπορώ ν’ αποδείξω ότι αυτός ακριβώς ήταν ο συλλογισμός του- δεν μου ήταν δυνατόν να τον ρωτήσω για να γράψω αυτό το βιβλίο, και χρειάστηκε να βασιστώ σε άλλους πληροφοριοδότες-, πιστεύω πως εκείνη τη στιγμή ο πατέρας μου αναλογίστηκε για πρώτη φορά αυτό που με τόση λεπτομέρεια και με τόση ατυχία έμελλε ν’ αναλογιστεί αργότερα: ότι αυτή ήταν η ευκαιρία του’ η ευκαιρία του να επανορθώσει λάθη, να μεταμεληθεί, να ζητήσει συγγνώμες, γιατί του είχε παραχωρηθεί μια δεύτερη ζωή, και η δεύτερη ζωή, όπως ξέρουμε, συνοδεύεται πάντα από την επιτακτική υποχρέωση να διορθώσεις την πρώτη».
Η τρίτη ιστορία επάνω στην ίδια ιστορία θα γραφτεί απ’ τη ζωή, όταν ο Γκαμπριέλ Σαντόρο θα διανύσει αντίστροφα όλο τον δρόμο, αναζητώντας από πληροφοριοδότη σε πληροφοριοδότη την καθαρή αλήθεια η οποία ωστόσο πάντα- πάντα θα έχει ένα κενό.
Στο μεταξύ, μέσα από τις σελίδες του σπουδαίου βιβλίου, η ιστορία της Κολομβίας, οι εβραίοι και οι γερμανοί της Κολομβίας, οι μαύρες λίστες και οι πληροφοριοδότες μιας σκοτεινής και θολής εποχής, η ιστορία τριών οικογενειών και μιας φιλίας, η προδοσία, η ζωή όπως επέτρεψε να την ζήσουμε ο χαρακτήρας και η Ιστορία, σε ένα μυθιστόρημα που εγκιβωτίζει πολλά: αποσπάσματα βιβλίου, κριτικές, φλας μπακ, αλληλογραφία με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, σαν σπείρα και πάντα προς τα πίσω, εφόσον το μυστήριο παραμένει σε όλα η έναρξη, η αιτία, το ελάχιστο εκείνο που αναπτύχθηκε σαν την χιονοστιβάδα για να στοιχίσει κατόπιν συνειδήσεις, ζωές.
Όσο για το βιβλίο, όπως θα πει ο προδομένος Ενρίκε «Αν είχα διαβάσει πρώτα το βιβλίο σου, αν ήξερα τι κρυβόταν πίσω απ’ την επίσκεψή του, ίσως να μην του ‘χα πει αυτά που είπα. Αλλά αυτό, φυσικά, είναι μια παράλογη υπόθεση. Το ένα είναι βιβλίο, το άλλο ήταν η ζωή. Πρώτα ήρθε η ζωή, και μετά το βιβλίο. Σου φαίνονται χαζά αυτά που λέω; Έτσι ήταν πάντα. Αυτό δεν αλλάζει. Αργότερα, στα βιβλία, βλέπουμε τα σημαντικά πράγματα. Αλλά όταν τα βλέπουμε, είναι πια αργά, κι αυτό είναι το πρόβλημα, Γκαμπριέλ, συγχώρα μου την ειλικρίνεια, αλλά αυτό είναι το πρόβλημα με τα κωλοβιβλία.»
Μια ιστορία για την Ιστορία και τις ιστορίες, για την κληρονομημένη ζωή και την προδοσία, για το νόμο της συγγνώμης και για την αμνησία, για την αποτίμηση που ωστόσο όταν φτάνει είναι πάντοτε αργά.
Θα πρέπει ωστόσο να επισημάνουμε ότι αυτό το σπουδαίο γοητευτικό βιβλίο χωρίς την μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη θα ήταν ένα άλλο βιβλίο. Ενδεχομένως να είναι και το σημαντικότερο βιβλίο της χρονιάς. Τόσο κατευναστικό σε αυτό το ομιχλώδες παρόν μας.
Ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες γεννήθηκε στην Μπογκοτά της Κολομβίας, το 1973, και σπούδασε Λατινοαμερικανική Λογοτεχνία στη Σορβόνη. Έχει εκδώσει τέσσερα μυθιστορήματα.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
✔ Σοφία Αλεξίου: «Παρέα με τα παιδιά, ανοίξτε τους χάρτες σας και χαράξτε πορεία, κάντε τη γεωγραφία παιχνίδι!»
Συνέντευξη στην Αντιγόνη Καρύδη // Η Σοφία Αλεξίου είναι φιλόλογος και δημιουργός του μαμαδο-blog Mom and the City, στο debop.gr. Τρελαίνεται για ταξίδια και βιβλία, που στο μυαλό της είναι το ίδιο και το αυτό! Στις σπουδές της
Περισσότερα -
Ποίηση: “Άτιτλο”
Του Τζώρτζη Πάνου // * Ναοί αγάλματα Μπράτσα γυναικών Ώμοι αψίδες και μπρούτζινα στήθη του Απείρου. Πού ‘ναι οι χρυσομαλλούσες κοπελιές, οι κόρες της Περσεφόνης; Οι Παρθένες που τραγουδούν για ένα σκοπό το Φθινόπωρο; Ο Ήλιος χύνει το
Περισσότερα -
“Όταν ανάβουμε ένα κερί…”
Του Νίκου Τσούλια // Όταν ανάβουμε ένα κερί… Τι ακριβώς συμβαίνει και πλημμυρίζει η ψυχή μας με μια περίεργη αγαλλίαση και το πνεύμα μας βιώνει μια πρωτόγνωρη κάθε φορά ταπεινής μορφής έκσταση; Γιατί νιώθουμε το θάλπος της
Περισσότερα -
Γκρίζο Βλέμμα: Λοκομοτίβα ή η Ποίηση είναι το διαβατήριο μου
Από τον Πάνο Ιωαννίδη // Η ποίηση είναι το διαβατήριο μου. Μαζί της περνάω τα σύνορα, ορατά και αόρατα. Τα κενά της με βοηθάνε να αντιλαμβάνομαι τις πάμπολλες διαστάσεις των συνόρων, τα νοήματα της τα ανοίγουν. Με βοηθάει
Περισσότερα -
Διήγημα: “Γιατί σωπαίνεις γυναίκα;”
Της Μαρίας Σκαμπαρδώνη // * Το χέρι του σηκώνεται και χτυπάει με ορμή τη γυναίκα εκείνη που σωριάζεται στο πάτωμα. Νοιώθει ταπεινωμένη, κρύβει τα δάκρυά της μέσα στα μαλλιά της που έχουν καλύψει σχεδόν όλο το πρόσωπό. Εκείνος
Περισσότερα -
Ένα συναρπαστικό ταξίδι αυτογνωσίας στα άδυτα της ψυχής
Γράφει η Γεωργία Χάρδα // * Χάιντς Χέλε ,«Η Υπέρβαση της Βαρύτητας», Μετάφραση: Λένια Μαζαράκη, εκδόσεις Gutenberg «Πλησιάζω στην ηλικία που ήταν ο αδελφός μου όταν πέθανε. Ίσως γι’ αυτό τον τελευταίο καιρό τον σκέφτομαι ξανά συχνότερα, σκέφτομαι
Περισσότερα -
Πιστή στο αρχαιοελληνικό πνεύμα
Γράφει η Λεύκη Σαραντινού // Jennifer Saint, «Αριάδνη», Μετάφραση: Εύη Γεροκώστα, εκδ. Κάκτος, σελ. 392 Η αναδιήγηση της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας παρουσιάζεται αρκετά συχνά ως φαινόμενο τελευταία, τόσο στην ελληνική όσο και στην ξένη λογοτεχνία. Στο πλαίσιο αυτό
Περισσότερα
