Fractal
Home / ΒΙΒΛΙΟ / ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ / Βασιλική Κοκκίνου: “Ο καλός μεταφραστής πρέπει να παραμερίσει το «Εγώ» του, διαφορετικά δεν κάνει μετάφραση, αλλά παράφραση”
18/01/2017, 11:19 πμ

Βασιλική Κοκκίνου: “Ο καλός μεταφραστής πρέπει να παραμερίσει το «Εγώ» του, διαφορετικά δεν κάνει μετάφραση, αλλά παράφραση”

Συνέντευξη- επιμέλεια αφιερώματος: Πέρσα Κουμούτση //

 

Πώς ορίζεται το μετάφρασμα από τους ίδιους τους μεταφραστές; Πότε πετυχαίνει και πότε αποτυγχάνει να μεταφέρει αυτούσιο το έργο ενός συγγραφέα, τη φιλοσοφία του, τα υπόγεια όσο και φανερά μηνύματα του; Και πόσο δύσκολο είναι να αναμετρηθεί κανείς με το έργο ενός δημιουργού που έχει ξεπεράσει  τα στενά σύνορα του τόπου του; Στα αλήθεια, τι απαιτείται από τον μεταφραστή, ώστε να είναι σε θέση να μεταφέρει επιτυχώς στη γλώσσα του ένα κείμενο χωρίς να προδώσει το πρωτότυπο έργο; Αλλά κυρίως, σε ποιο βαθμό ο μεταφραστής  μετέχει  ουσιωδώς σε αυτό;  Στο πλαίσιο του αφιερώματος που ετοιμάσαμε, ρωτήσαμε  καταξιωμένους μεταφραστές και είχαν την ευγενική καλοσύνη να μας καταθέσουν τις απόψεις τους.

Στο σημερινό τεύχος δημοσιεύουμε τις απόψεις της διακεκριμένης  και πολυγραφότατης μεταφράστριας  ​Βασιλικής Κοκκίνου που έχει στο ενεργητικό τους πάνω από 500 τίτλους και μεταφράζει από τα Αγγλικά και τα Γαλλικά​. 

Την ευχαριστούμε θερμά για την τιμή​.

 

kokkinou2

 

-Πώς θα ορίζατε επιγραμματικά το μετάφρασμα, κυρία Κοκκίνου;

Όπως αποδίδεται και στα λεξικά, το μετάφρασμα είναι η διαδικασία της μεταφοράς και απόδοσης ενός κειμένου, τόσο προφορικού όσο και γραπτού, σε μια γλώσσα ή μορφή γλώσσας διαφορετική από εκείνη της παραγωγής του. Ο μεταφραστής, δηλαδή, αναλαμβάνει να από-συνθέσει ένα κείμενο που έχει γραφτεί σε μια άλλη γλώσσα  (γλώσσα αφετηρίας) και να το ανα-συνθέσει στη δική του (γλώσσα αφίξεως).

 

-Άραγε οι μεταφραστές ενδίδουν ποτέ στον πειρασμό μιας «υπερερμηνείας», δηλαδή σε μια εξεζητημένη απόδοση του αρχικού κειμένου, όταν νιώθουν ότι αυτό αποκλίνει από τα δικά τους πρότυπα αισθητικής και φιλοσοφίας;

Νομίζω ότι ένας μεταφραστής δεν πρέπει να ενδίδει στον πειρασμό αυτό, ανεξαρτήτως των δικών του προτύπων αισθητικής και φιλοσοφίας. Κάποιοι ενδεχομένως το κάνουν, αλλά το αποτέλεσμα της μετάφρασης θα απέχει πολύ από αυτό που θέλει να περάσει στον αναγνώστη ο συγγραφέας του πρωτοτύπου. Ο καλός μεταφραστής πρέπει να παραμερίσει το «Εγώ» του, διαφορετικά δεν κάνει μετάφραση, αλλά παράφραση.

 

-Πότε το μετάφρασμα μειώνει το έργο και πότε το αναδεικνύει;

Το μετάφρασμα μειώνει το έργο όταν προδίδει την πρόθεση και τα νοήματα που επιδιώκει να περάσει ο συγγραφέας στον αναγνώστη. Το αναδεικνύει όταν η σύνταξη του μεταφράσματος υπακούει στις ίδιες αρχές με το πρωτότυπο. Κι ακόμη όταν καταφέρνει να μεταφέρει την ουσία του εν λόγω κειμένου.

 

-Πώς θα περιγράφατε τη σχέση συγγραφέα-μεταφραστή;

Θα παρομοίαζα τη σχέση συγγραφέα -μεταφραστή όμοια με εκείνη δύο ανθρώπων που έχουν κοινό στόχο και πρόθεση. Και οι δύο υπερασπίζονται τη γλώσσα τους, την προάγουν και την αναδεικνύουν όσο καλύτερα μπορούν.

 

-Είστε υπέρ της πιστής μετάφρασης ή της απόδοσης ενός κειμένου; Ποια η διαφορά;

Μια πιστή μετάφραση (κατά λέξη) θα κατέληγε σε ένα συνονθύλευμα λέξεων χωρίς νόημα. Απόδειξη οι μεταφράσεις που λαμβάνονται μέσω του υπολογιστή. Η αποστολή του μεταφραστή, λοιπόν, είναι να εντοπίσει τη σημασία, την έννοια της πρωτότυπης φράσης και να την αποδώσει στη γλώσσα του. Η διαφορά εξυπακούεται.

 

-Είναι εύκολο να συμμεριστεί ο μεταφραστής το πνεύμα, τη φιλοσοφία του δημιουργού, όταν απέχει πολύ από την κουλτούρα του; Όταν δεν αντιλαμβάνεται επαρκώς το πνευματικό / πολιτιστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο δημιουργείται το πρωτότυπο έργο;

Είναι γεγονός πως ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας μεταφραστής είναι και τα πραγματολογικά στοιχεία που αφορούν το πνευματικό/πολιτιστικό περιβάλλον του πρωτότυπου. Για μια εύστοχη μετάφραση, λοιπόν, καλό είναι ο μεταφραστής να έχει γνώση της ιστορικής περιόδου ή της χρονικής συγκυρίας όπου λαμβάνει χώρα η ιστορία (είτε πρόκειται για μυθοπλασία είτε για πραγματικά γεγονότα), κι ακόμη τα υλικά και πνευματικά επιτεύγματά της, τους θεσμούς, τα ήθη και τα έθιμα που επηρεάζουν τη ζωή των ηρώων του βιβλίου.

 

-Είναι κοινή η διαπίστωση ότι η μετάφραση  που προέρχεται από ενδιάμεση γλώσσα μειώνει την αξία του πρωτότυπου. Ποια είναι η δική σας άποψη και σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι «παραποιείται» το αυθεντικό κείμενο;

Συμφωνώ κι εγώ ότι η μετάφραση από μια ενδιάμεση γλώσσα μειώνει την αξία του πρωτότυπου. Αρκετά δύσκολη είναι ήδη η μεταφορά ενός κειμένου σε μια άλλη γλώσσα, πόσω μάλλον όταν εμπλέκεται μια τρίτη, η οποία έχει τα δικά της σημεία αναφοράς στον χρόνο και στον πολιτισμό.

 

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ:

Η Βασιλική Κοκκίνου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, αλλά μεγάλωσε και ζει στο Κερατσίνι.

Μετά την αποφοίτησή της από την Ελληνογαλλική Σχολή Jeanne d’Arc του Πειραιά, συνέχισε τις σπουδές της στις ξένες γλώσσες (Γαλλικά και Αγγλικά), γεγονός που την ώθησε αργότερα να ασχοληθεί με τη μετάφραση. Η μεταφραστική της δουλειά αριθμεί εκατοντάδες βιβλία,  πολλών σημαντικών κλασικών και συγχρόνων συγγραφέων, όπως του Γαλλοαιγυπτιώτη συγγραφέα Ζιλμπέρ Σινουέ (Η Αιγυπτία, Η κόρη του Νείλου, Τοζαφείρι του Θεού, Ερεβάν, κ.ά.), για τις εκδόσεις Ψυχογιός, και του Στίβεν Πρέσφιλντ (Πύλες της φωτιάς, Οι τελευταίες Αμαζόνες, Άνεμοι πολέμου, κ.ά.) για τις εκδόσεις Πατάκη, ενώ από κλασικούς, θα αναφέρουμε τη Βιρτζίνια Γουλφ (Η κυρία Νταλογουέι), Έμιλι Μπροντέ (Ανεμοδαρμένα ύψη), Χέρμαν Μέλβιλ (Μόμπι Ντικ), Όσκαρ Ουάιλντ (Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι), Ιούλιο Βερν (Ταξίδι στο κέντρο της γης), Γκυστάβ Φλομπέρ (Αισθηματική αγωγή), Ναθάνιελ Χόθορν (Το άλικο γράμμα), Τσαρλς Ντίκενς (Χριστουγεννιάτικη ιστορία), κ.ά. Έχει συνεργαστεί με πολλούς γνωστούς εκδοτικούς οίκους και οι μεταφράσεις της αφορούν βιβλία για παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Πρόκειται για  έργα λογοτεχνίας, ιστορικά μυθιστορήματα, δοκίμια, ιατρικά, ψυχολογία, κ.ά.

Το 2002 πήρε βραβείο μετάφρασης από την Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας για το βιβλίο, Οι πύλες της φωτιάς, του Στίβεν Πρέσφιλντ. Γράφει επίσης ποίηση και έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές, Η Ελένη της φωτιάς καιτων ανέμων και Η Αέναη πορεία του φεγγαριού. Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και πρόσφατα έγινε μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας. Ακόμη είναι πρόεδρος της Εταιρείας Τεχνών Επιστήμης και Πολιτισμού Κερατσινίου, και μέλος άλλων κοινωνικών φορέων.

 

metafrasi

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top