Βαγγέλης Ραπτόπουλος: “Το μέλλον είναι Τώρα”
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα //
Πρωτόγραψε είκοσι χρονών. Ποτέ δεν σταμάτησε. Συγγραφέας της εποχής και της γενιάς του ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος υπογράφει ακόμα ένα βιβλίο που αποτελεί και πολιτικό σχόλιο και με την «ΜΟΙΡΟΛΑ3» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τον Τόπο, επιστρέφοντας στην Πηνελόπη Δέλτα και στο «Παραμύθι δίχως όνομα» σκιαγραφεί την εποχή και την χώρα μας. «Ανατριχιαστικά επίκαιρο» κι ας υποδύεται το «δυστοπικό μελλοντολογικό αφήγημα».
–Είκοσι χρονών το πρώτο βιβλίο. Τελικά, η λογοτεχνία ήταν μονόδρομος, ε; Τι κάνει ένα παιδί δεκαοχτώ χρονών να κλείνεται μέσα και να γράφει;
Ήταν τόσο μονόδρομος όσο και λεωφόρος ταχείας κυκλοφορίας. Ό,τι με ώθησε να γράψω το πρώτο μου βιβλίο, με ώθησε και για τα περισσότερα από είκοσι που ακολούθησαν. Και αμφιβάλλω αν θα μάθω ποτέ τι ακριβώς είναι αυτό.
-Εάν τα «Κομματάκια» δεν είχαν την επιτυχία που είχαν, θα συνέχιζες;
Θα συνέχιζα, έτσι λέω. Και, βέβαια, το 1979 η επιτυχία δεν ήταν ό,τι κατάντησε σήμερα. Δεν σήμαινε εμπορική επιτυχία, δεν είχαν ακόμη υποδουλωθεί τα πάντα στο χρήμα. Τότε απλώς σε ξεχώριζαν οι βετεράνοι συγγραφείς και οι λιγοστοί κριτικοί, καθώς και οι περίπου 5.000 άνθρωποι, που ανέκαθεν ήταν ο πυρήνας των αναγνωστών λογοτεχνίας στη χώρα μας.
-«Μοιρολα3», γιατί αυτός ο αινιγματικός τίτλος;
Τόσο στο πρωτότυπο της Δέλτα, όσο και στη δική μου διασκευή, η φανταστική χώρα του έργου ονομάζεται Μοιρολατρία. Η λέξη με το «3» εμφανίζεται στο γραπτό μου ως σύνθημα-γκράφιτι στους τοίχους. Ήθελα να αποφύγω τον αρνητικό και απαισιόδοξο τίτλο «Μοιρολατρία». Επίσης, το «Μοιρολα3» καθρεφτίζει την υποταγή μας στον αμερικανόπληκτο παγκοσμιοποιημένο πολιτισμό, όπου παρόμοιες εκφράσεις είναι κοινός τόπος. Και ταυτόχρονα υποδηλώνει το όλο μπέρδεμα: να βασίζομαι σ’ ένα παλαιό μυθιστόρημα, και να μιλάω για το εδώ και τώρα.
– Τι είναι εκείνο που σε ελκύει στο «Παραμύθι χωρίς όνομα» της Πηνελόπης Δέλτα και σε κάνει να επιστρέφεις σ’ αυτό και να το ξαναγράφεις τόσο διαφορετικά;
Το γεγονός ότι ζωντανεύει τις διαχρονικές ελληνικές παθογένειες, με κορυφαία τη μοιρολατρία. Είναι ανατριχιαστικά επίκαιρο, και μου φάνηκε ότι θα γινόταν ακόμα πιο σύγχρονο εάν το μετέτρεπα σ’ ένα δυστοπικό μελλοντολογικό αφήγημα.
-Το έχεις ξανακάνει και με την «Πάπισσα Ιωάννα». Τι σε έκανε να επιλέξεις τα συγκεκριμένα έργα και όχι κάποια άλλα;
Προφανώς, έκρουσαν μια βαθύτερη, υποσυνείδητη χορδή μου. Το μυθιστόρημα του Ροΐδη, το είδα σαν μια αλληγορία για τους κινδύνους που παραμονεύουν το ανερχόμενο σήμερα γυναικείο φύλο. Στην περίπτωση της Δέλτα, έχουμε ένα διεφθαρμένο και παρηκμασμένο βασίλειο, όπου ένας ηγέτης ξεσηκώνει τον πληθυσμό για να βελτιωθούν τα πράγματα. Πίστεψα ότι μας αφορά άμεσα και ότι θα παροτρύνει τους αναγνώστες να μιμηθούν την αγωνίστρια ηρωΐδα μου.
-Μόνο στη φόρμα του παραμυθιού χωρά η απόλυτη αλήθεια;
Η «Μοιρολα3» είναι μια πολιτική αλληγορία, σαν την οργουελική «Φάρμα των ζώων». Παραδόξως, αντί για το ρεαλισμό, είναι η αλληγορία και το παραμύθι εκείνα που σε φέρνουν πιο κοντά στην ωμή αλήθεια. Με άλλα λόγια, μιλώντας για βασιλιάδες και πριγκίπισσες, μπορείς να γίνεις πιο χειροπιαστός και πιο σαφής ακόμα κι από ένα βραδινό τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων.
-Γιατί τοποθετείς τη «Μοιρολα3» στο μέλλον; Τόσο αφόρητο έχει γίνει το σήμερα;
Απαντώ με την τελευταία φράση του μυθιστορήματός μου: «Το μέλλον είναι τώρα».
-Μετά τις εκλογές, όμως, είναι αύριο. Αισθάνεσαι διαφορετικά;
Η πραγματικότητα σαν να αντέγραψε τη «Μοιρολα3»! Ξεσηκωθήκαμε, υπό την καθοδήγηση του ΣΥΡΙΖΑ, για να βελτιώσουμε τα πράγματα. Νιώθω αισιοδοξία και εγρήγορση, όπως η πλειοψηφία της κοινωνίας μας και πολλοί άλλοι σ’ ολόκληρο τον πλανήτη. Τα λάθη και οι υπαναχωρήσεις είναι μέσα στο παιχνίδι. Τουλάχιστον, όμως, αποπέμφθηκαν οι θλιβεροί κομματάρχες της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ που κατέστρεψαν τη χώρα.
-Πιστεύεις ότι «η συντηρητική Ευρώπη» θα μας επιτρέψει να πάρουμε ανάσα, όπως είπε και ο Γαβράς;
Η συντηρητική Ευρώπη της τραπεζοκρατίας θα κάνει ό,τι μπορεί για να αποτρέψει τις εξελίξεις προς τα Αριστερά στη χώρα μας και στον κόσμο όλο. Όμως, δεν είμαστε μόνοι μας. Στον ευρωπαϊκό νότο, πολιτικές δυνάμεις αντίστοιχες με τον ΣΥΡΙΖΑ είναι προ των πυλών της εξουσίας. Και με κάνει ιδιαίτερα υπερήφανο ότι το νέο ξεκίνημα έγινε από τη μικρή Ελλάδα. Σύντομα ο συσχετισμός ίσως αλλάξει υπέρ μας σε πολύ ευρύτερη κλίμακα.
-Έχει αλλάξει κάτι μέσα σ’ αυτές τις είκοσι μέρες; Σ’ αυτό τον μήνα;
Η μεγαλύτερη αλλαγή είναι ότι, επιτέλους, ήρθαν στα πράγματα νέοι και άφθαρτοι άνθρωποι, έξω από τη διαπλοκή και τη λαμογιά, πολιτικοί που φαίνονται έντιμοι και έτοιμοι να πάρουν το μέρος του βασανισμένου απλού πολίτη. Πολιτικοί που οι περισσότεροι είναι απλοί άνθρωποι και οι ίδιοι, σάρκα από τη σάρκα μας. Αυτό, εξάλλου, σημαίνει Αριστερά.
-Τι θεωρείς γενναίο και τι επαναστατικό σήμερα;
Να μην παραιτείσαι και να μη βολεύεσαι στη μοιρολατρική αδράνεια. Να αγωνίζεσαι για να βελτιωθούν τα πράγματα, γνωρίζοντας ότι ο αγώνας αυτός δεν σταματάει ποτέ. Να λες την αλήθεια, όσο κι αν κοστίζει. Να εκτίθεσαι και να ρισκάρεις να αποτύχεις. Να αρκείσαι στην ικανοποίηση που γεννάει η προσπάθεια, ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα.
-«Η γλώσσα είναι πατρίδα» γράφεις. Είναι το καταφύγιο ή και το όπλο που μπορεί και να μας σώσει, τελικά;
Η γλώσσα είναι το παν. Είναι πατρίδα, συνείδηση και ταυτότητα. Είναι λίκνο και καταφύγιο, τροφή και όπλο. Είναι εφαλτήριο και αυτοσκοπός και σωτηρία. Είναι κέρδος και πλούτος, προνόμιο και ανάταση, πληρότητα και τελειότητα. Είναι η πρώτη και η τελευταία μας ανάσα. Χωρίς αυτήν είσαι σκέτο ζώο. Κι αν καταφέρεις να φτάσεις στο πιο βαθύ ξετύλιγμά της γίνεσαι θεός.
-Τα δύσκολα πέρασαν ή βρίσκονται παρακάτω; Το πιο αισιόδοξο και το πιο απαισιόδοξο σενάριο ζωής;
Οι δυσκολίες δεν τελειώνουν ποτέ, απλώς αλλάζουν μορφή και ουσία. Όσο για την αισιοδοξία και την απαισιοδοξία, για μένα είναι θέμα επιλογής, γι’ αυτό και υιοθετώ την πρώτη. Το αγαπημένο μου σενάριο, λοιπόν, είναι ότι τα σημερινά βάσανα δεν μπορεί παρά να μας οδηγήσουν σε μια αναγέννηση.
-Στη «Μοιρολα3» οι άνθρωποι έχουν ξαναγίνει αγρότες που ζουν ανάμεσα στα ερείπια της υψηλής τεχνολογίας. Κάπου έχουμε κάνει λάθος; Το Ίντερνετ, οι 7.000 «φίλοι» και «ακόλουθοι» που έχεις στο facebook, είναι συντροφιά ή μοναξιά; Η υπερπληροφόρηση είναι γνώση, μπέρδεμα, παραπληροφόρηση;
«Το μέλλον μας θα έχει πολύ ξηρασία», έγραψε ο ποιητής. Το νερό, δηλαδή το σωστό, δεν μπορεί παρά να είναι ένα κράμα αριστερής ιδεολογίας και οικολογίας. Στον υπερτεχνολογικό μας μεσαίωνα, τα κοινωνικά δίκτυα είναι οι μεταμοντέρνες πλατείες, τα καφενεία του μέλλοντος. Έδωσαν βήμα λόγου στον λαό, μειώνοντας την απόλυτη εξουσία των παραδοσιακών ΜΜΕ. Είναι ταυτόχρονα φορείς συντροφιάς και αποξένωσης, και η υπερπληροφόρηση, αντί για ουσιαστική γνώση, φέρνει παραπληροφόρηση και σύγχυση. Όμως, το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Θα μάθουμε να ζούμε μαζί τους, καλωδιωμένοι. Το αντίδοτο παραμένει γνωστό από την αρχαιότητα: χρειάζεται μέτρο και λελογισμένη χρήση._
Δημοσιεύθηκε στο έθνος της Κυριακής.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
-
-
Περί Ποίησης | Μάρκος Τραϊτοράκης: «Από ανάγκη γράφω εγώ»
09/04/2024, 9:47 μμ -
✔ Βασίλης Μπουντούρης: Ιστορίες από τη λίμνη της φωτιάς
02/04/2024, 10:37 μμ -
✓ Ζαχαρίας Στουφής: «Μεγαλώνοντας, γίνομαι όλο και πιο αυστηρός με τον εαυτό μου»
02/04/2024, 10:35 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Ποιο είναι το δικό σας «μαγικό» πετράδι;
Γράφει η Ρίτα Βελώνη // Τι ζητάτε; Εσωτερική γαλήνη και ηρεμία; Ανταπόκριση στον έρωτα; Διάκριση στον εργασιακό χώρο ή περισσότερα χρήματα; Η αρχαία παράδοση, αλλά και πολλές σύγχρονες θεωρίες, υποστηρίζουν πως για κάθε περίπτωση υπάρχουν οι κατάλληλες πέτρες που,
Περισσότερα -
✩ 53o τεύχος Fractal // Περιεχόμενα
ΒΙΒΛΙΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Μεταφρασμένη πεζογραφία: Ο χλωμός βασιλιάς ονειρεύεται στη βροχή Επιμέλεια: Ελένη Γκίκα ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Επανεκδόσεις και Κλασική ξένη Πεζογραφία Επιμέλεια: Ελένη Γκίκα ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Εκδοτικό καλοκαίρι μέσα στο χειμώνα – Τα νέα βιβλία του 2018-2019 Επιμέλεια: Ελένη Γκίκα ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ: 20 καινούργια βιβλία για
Περισσότερα -
Η Κυρά Σαρακοστή
Γράφει [και ζει] η Μαίρη Πετρούλια // Την Κυρά Σαρακοστή που ‘ναι έθιμο παλιό οι γιαγιάδες μας την φτιάχναν με αλεύρι και νερό. Για στολίδι της φορούσαν στο κεφάλι για Σταυρό μα το στόμα της ξεχνούσαν γιατί νηστεύει καιρό.
Περισσότερα -
Ένα ποίημα
Του Αντώνη Κηπουρού // * Εν αστεράκι είναι που πέφτει, σβήνει, χάνεται Μία ζωή μονάχα είναι που τελειώνει Μια διαδρομή με ακυρωμένο εισιτήριο Σ΄ ένα μονόδρομο που όλοι τον περνούνε Οι αφετηρίες , παραστάτες με τα
Περισσότερα -
Διαφορετικά θα χαθώ και θα είναι σα να μην έχει συμβεί…
Γράφει η Ελένη Γκίκα // «ΕΡΩΣ» του Helmut Krausser, Μετάφραση: Ευαγγελία Τόμπορη, Επιμέλεια μετάφρασης: Δημήτρης Αθηνάκης, Εκδ. «Ίνδικτος», σελ. 445 «Θεώρησα, λανθασμένα, ότι εκείνη ήταν για μένα, μόνο για μένα προορισμένη, ότι το μόνο που έπρεπε να
Περισσότερα -
Κόπηκε το τραίνο μου στα δυο, ή μήπως η καρδιά μου;
Γράφει η Χριστίνα Σδούκου // * Τα θλιβερά νέα διακτινίστηκαν εντός και εκτός Ελλάδας τα ξημερώματα ενός σκοτεινού Μάρτη του έτους 2023 . Σκίτσα, ραβασάκια, αναλύσεις, εικόνες, στιγμιότυπα, δάκρυα, φωτιές, αληθινές ιστορίες, λόγια και αντίλογοι, ελλείψεις, ευθύνες, δικαιολογίες,
Περισσότερα -
☆ Πόσο «αθώα» είναι αυτή η ελιά στο δέρμα μου;
Γράφει η Ρίτα Βελώνη // Δεν αρκεί μόνο να αναρωτιέστε! Επισκεφτείτε τον δερματολόγο, για να μάθετε εγκαίρως, αν η ελιά στο σώμα ή το πρόσωπό σας, που μεγάλωσε απότομα ή άλλαξε χρώμα, έχει εξελιχθεί σε καρκίνο του
Περισσότερα
