«Τσαμπί που δεν μας τρύγησε κανείς»
Γράφει ο Θεοχάρης Παπαδόπουλος // *
«Οδός Τρώων», Ιωάννα Αργυρίου, Εκδόσεις «Οδός Πανός» (*)
«Η αγκίθα στο μάτι σου είναι ο καλύτερος μεγεθυντικός φακός», έχει γράψει ο Αντόρνο και είναι αλήθεια, πως ό,τι μας ενοχλεί, μας κάνει να βλέπουμε καλύτερα, μας ξυπνά από το βαθύ ύπνο, μας σηκώνει από τον καναπέ και μας βγάζει από τη μακαριότητά μας. Όμως, τι είναι αυτό, που μπορεί σήμερα να ενοχλήσει δημιουργικά τον σύγχρονο άνθρωπο; Τι μπορεί να τον κάνει να ξεφύγει από την πλύση εγκεφάλου, που υφίσταται καθημερινά, στο περιβάλλον των οθονών, που βλέπει ολόγυρά του;
Παρά την γενική άποψη ότι «η ποίηση σήμερα δεν πουλάει», άλλωστε δεν πούλαγε και ποτέ ιδιαίτερα και παρά το στίχο του Πατρίκιου «γιατί κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα», υπάρχουν ποιητικές συλλογές, που καταφέρνουν να ενοχλήσουν και αυτό αρκεί για να φέρει την κίνηση ενάντια στην ακινησία, την αφύπνιση ενάντια στον εφησυχασμό, την ανατροπή ενάντια στην καθεστηκυία τάξη πραγμάτων.
Μια τέτοια ποιητική συλλογή είναι και το βιβλίο της Ιωάννας Αργυρίου: «Οδός Τρώων», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις: «Οδός Πανός».
«Φοβούμαι τον άνθρωπο του ενός βιβλίου», λέει ένα λατινικό ρητό, που θα μπορούσε να πει κανείς, αφού η ποιήτρια δεν έχει εκδώσει μέχρι σήμερα άλλη ποιητική συλλογή, για να γραφτεί, όμως, ένα τέτοιο βιβλίο, χρειάζεται να διαβαστούν πολλά και διαφορετικά ποιητικά βιβλία, κάτι, που δείχνει ότι η Ιωάννα Αργυρίου δεν είναι μονοδιάστατη στη γραφή της και ήδη με το ένα αυτό βιβλίο μας προσφέρει πλούσια δείγματα.
Η ποιητική συλλογή της Ιωάννας Αργυρίου «Οδός Τρώων» περιέχει αρκετά κυρίως ολιγόστιχα ποιήματα. Ποίηση, λιτή και περιεκτική χωρίς πολλά στολίδια και φιοριτούρες. Είναι πολύ σημαντικό στην ποίηση να λες πολλά με λίγα λόγια, κάτι, που η ποιήτρια το καταφέρνει με επιτυχία.
Ο τίτλος της συλλογής «Οδός Τρώων» μας θυμίζει Καβάφη. «Είν’ η προσπάθειές μας, των συμφοριασμένων· / είν’ η προσπάθειές μας σαν των Τρώων», είχε γράψει κάποτε ο ποιητής. Έτσι και στο βιβλίο της Ιωάννας Αργυρίου συναντάμε αρκετούς απαισιόδοξους στίχους: «Αυτή είναι η ζωή μας. / Τσαμπί που δεν μας τρύγησε κανείς / και μαράθηκαν οι ρώγες πάνω του.», γράφει η ποιήτρια, ενώ αλλού, αναφέρεται στα παλιά σπίτια, που χάθηκαν μαζί με την παιδική αθωότητα μιας παλιότερης εποχής, ενώ στο ποίημα «Κάθε γέννηση», θα μας συστήσει τον άνθρωπο, που νομίζει ότι τα έχει όλα δικά του και συμπεριφέρεται αυταρχικά, για να ανακαλύψει, τελικά, ότι δεν έχει τίποτα και είναι ήδη αργά γιατί έχει ήδη οδηγηθεί στην αυτοκαταστροφή του. Σε αυτό το σημείο, θα αναφέρουμε το ποίημα «Φρίκη» ως ένα από τα πιο συγκλονιστικά της συλλογής. «Φρίκη πολέμου ζω / κάθε πρωί που ανασαίνω / ψηλαφίζω το κορμί μου / να δω αν είναι διαμελισμένο / ψεύτικο συναίσθημα από το μυαλό / που τα κομμάτια του συντάσσει.», γράφει η Ιωάννα Αργυρίου, ενώ, σε άλλο ποίημα αναφέρει το δέσιμο με τα παλιά αντικείμενα, που, όταν τα πετάς στα σκουπίδια, νιώθεις ότι πετάς ένα κομμάτι από τον εαυτό σου.
Πέρα από την απαισιόδοξη πλευρά της ποιητικής συλλογής, της Ιωάννας Αργυρίου, συναντάμε και ορισμένα ποιήματα, τα οποία, θα μπορούσαμε να τα χαρακτηρίσουμε οργισμένα. Στο ποίημα «Ο γελωτοποιός», η ποιήτρια, μας περιγράφει μια εκρηκτική σκηνή, όπου η ίδια νιώθει «ήδη την ηδονή της ανατίναξης», ενώ, στο ποίημα «Όνειρο», θα θυμώσει με όσους περιμένουν να πραγματοποιηθούν τα όνειρά τους, χωρίς να παλεύουν για αυτά και θα φωνάξει: «Να έρθει ο θάνατός σας τώρα.»
Ιωάννα Αργυρίου
Θα ‘λεγε κανείς, διαβάζοντας όλα τα παραπάνω, πως η ποιητική συλλογή «Οδός Τρώων» της Ιωάννας Αργυρίου είναι μια ακόμα απαισιόδοξη περιγραφή της σύγχρονης κοινωνίας, όμως, διαβάζοντας αρκετά ποιήματα του βιβλίου, θυμηθήκαμε τα λόγια του Gramsci, που τονίζει ότι: «Πρέπει να συνυπάρχει η απαισιοδοξία της γνώσης με την αισιοδοξία της θέλησης» και η Ιωάννα Αργυρίου έχει αυτή ακριβώς την αισιοδοξία της θέλησης, που το δείχνει τόσο ποιητικά, όσο και με τη δράση της. Δεν είναι μόνο οι συμφοριασμένοι Τρώες του Καβάφη, που αναφέραμε πιο πάνω. Οδός Τρώων, υπάρχει κι εδώ, στα Πετράλωνα, όπου συνδέει τη γραφή της ποιήτριας με έναν πλούσιο ακτιβισμό και άρα η γραφή της και η δράση της, για να θυμηθούμε λίγο και τον Fawn1 έχουν πολλά να μας πουν. Έτσι, λοιπόν, ο άνθρωπος, που δρα, είναι η γαζέλα, που ξεχωρίζει από την αγέλη και τελικά, θα γλιτώσει από την καταστροφή του κοπαδιού. Εδώ θα πρέπει να σταθούμε και στο ποίημα: «Τέλος εποχής-ανοχής για την Ελλάδα», που, κατά τη γνώμη μας, είναι το πιο δυνατό ποίημα της συλλογής. Πρόκειται για το πιο φεμινιστικό ποίημα, που έχει γραφτεί στην Ελλάδα, καθώς περιγράφει τη γυναίκα, που αποφασίζει να σπάσει τα δεσμά της σύγχρονης κοινωνικής σκλαβιάς. «Και πες του πια, πως δεν με λένε… Μαριονέττα.», γράφει η Ιωάννα Αργυρίου, χτυπώντας την κυρίαρχη ιδεολογία, που θέλει σήμερα τη γυναίκα, σκλάβα στο σπίτι, σκληρή επαγγελματία στη δουλειά της, αλλά και φοβερά αδύνατη και προκλητικά ντυμένη, έτσι ώστε να είναι σεξουαλικά επιθυμητή.
Στην ποιητική συλλογή «Οδός Τρώων» της Ιωάννας Αργυρίου συναντάμε και ορισμένα ερωτικά ποιήματα. Στο ποίημα «Ο έρωτας», η ποιήτρια γράφει πως: «Δεν έχει μονάδα μέτρησης ο έρωτας» ερχόμενη σε αντίθεση με όσους βλέπουν ακόμα και τον έρωτα σαν εμπόρευμα, ενώ στο ποίημα «Εγώ» ο έρωτας υποκύπτει στους εγωισμούς: «Και η θάλασσα έμεινε ήρεμη / έτσι όπως σ’ αρέσει εσένα / και γώ έκατσα έξω, στα βότσαλα / και σε κοιτούσα / έτσι όπως αρέσει σε εμένα.» Εδώ θα πρέπει να σταθούμε και στο ποίημα «Κόκκινος καρπός», που θα λέγαμε ότι υπάρχει ένας υφέρπων ερωτισμός, καθώς ο καρπός, που λαχταράει ανθρώπινο άγγιγμα, ξαπλώνει πάνω σε τέσσερα όρθια καλάμια και αγγίζει τα μαλλιά των κοριτσιών, που ξαπλώνουν από κάτω.
Συμπερασματικά η ποιητική συλλογή «Οδός Τρώων» της Ιωάννας Αργυρίου είναι ένα έργο, που μπορεί να ενοχλήσει και να ταρακουνήσει δημιουργικά τον αναγνώστη. Να τον οδηγήσει να κάνει κι εκείνος μια «αρχή ξανά», όπως λέει ο τίτλος ενός ποιήματος της συλλογής, γιατί μπορεί αυτή τη φορά να καταφέρει περισσότερα. Γιατί, όπως, έχει γράψει και ο Σαρτρ: «Μια χαμένη μάχη είναι η μάχη που νομίζεις ότι έχασες.» Προτρέπουμε, λοιπόν, την Ιωάννα Αργυρίου να συνεχίσει να δίνει τις δικές της μάχες, γράφοντας τέτοια ποιήματα, όπως της παραπάνω ποιητικής συλλογής, που περιγράψαμε.
1) Fawn: Aκτιβιστής, που δεν σκέφτεται, δεν κάνει τίποτα, που να αξίζει να γραφτεί και διανοούμενος, που δεν δρα δεν γράφει τίποτα, που να αξίζει να γίνει.
(*) Κείμενο ομιλίας, που διαβάστηκε σε παρουσίαση του βιβλίου, που έγινε στο «Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα Μερκούρη» στα Πετράλωνα στις 14-6-2017
* Ο Θεοχάρης Παπαδόπουλος γεννήθηκε στον Πειραιά το 1978. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα βουλγάρικα, στα αγγλικά, στα αλβανικά και στα πακιστανικά. Διατηρεί μόνιμη στήλη κριτικής βιβλίου στο ηλεκτρονικό περιοδικό www.vakxikon.gr. Διαχειρίζεται τα blogs: www.poihtikostayrodromi.blogspot.gr, www.theoharispapadopoulos.blogspot.com
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο σωστός χειρισμός του ελάχιστου
09/04/2024, 9:44 μμ -
Παρακείμενα: «Η ήδιστη έκσταση εν τη γενέσει της»
09/04/2024, 9:43 μμ -
Ανάσες γραφής
09/04/2024, 9:42 μμ -
Το μικρό νησί της Έφης Λαδά… στα Παραμύθια του Σαββάτου!
09/04/2024, 9:41 μμ -
Έτσι είναι, αν έτσι νομίζετε: Σκοτεινός έρωτας
09/04/2024, 9:40 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Ο πάτος είναι κι αυτός μια μορφή ανάληψης
Γράφει η Τζένη Μανάκη // Χρύσα Φάντη «Σε θολά νερά», εκδ. Σμίλη «ένα βηματάκι απόσταση από τον εκσκαφέα, ένα βηματάκι απόσταση από τη λάσπη που χύνεται μέσα σ΄αυτόν τον λάκκο – λάκκο ή άνοιγμα; τάφρο ή λασπωμένη τρύπα;
Περισσότερα -
Ο Δημήτρης Παπαδάκης στο εργαστήρι του συγγραφέα
«Και του πουλιού ο εσπρέσος», εκδόσεις Ιωλκός, 2023 Έχω την ελπίδα ότι η πρόσληψη της ποιητικής συλλογής Και του πουλιού ο εσπρέσος θα είναι μία εξίσου δημιουργική, ίσως και δημιουργικότερη, διαδικασία, σε σχέση και με την
Περισσότερα -
Διήγημα: “Τα τριζάτα καινούργια παπούτσια”
Του Γιώργο Ν. Μουσταΐρα // Τα τριζάτα καινούργια παπούτσια «Το ρολόι χτύπησε έξι κι εγώ βρίσκομαι ακόμα στο γραφείο… Σκοτείνιασε ήδη. Αυτή η αλλαγή της ώρας με αποσυντονίζει. Κι έχω τόσα να κάνω ακόμα αλλά δεν
Περισσότερα -
Διήγημα Fractal: “Σαν απαλή ανάσα”
Της Τζίνας Ψάρρη // Βδομάδες τώρα, κουβάρι οι αναμνήσεις μου. Τις ξεδιαλύνω, πλέκω με το νήμα τους πυκνό ιστό, να ντυθώ γαλήνη και χαμόγελο. Ν’ αφήσω την οργή να ξεθυμάνει, αφού άσκοπη είναι. Ένας ήλιος αυθάδης
Περισσότερα -
✔ Χριστίνα Αποστολίδη: «Οι συγγραφείς περνάμε περισσότερο χρόνο διορθώνοντας παρά γράφοντας»
Συνέντευξη στον Γιάννη Φαρσάρη // Την Χριστίνα έχω την τύχη να την γνωρίζω προσωπικά και μπορώ να βεβαιώσω από πρώτο χέρι για την αγάπη της στη γραφή και στα παιδιά. Το πρώτο της βιβλίο κυκλοφόρησε μόλις
Περισσότερα -
Από τότε…
της Αδαμαντίνης Κουμιώτου // * Σαν φίδια με τσιμπάνε οι λέξεις Και τρέχει ο πόνος σαν ορός Παντού μέχρι μέσα βαθιά στα μάτια Ευγενία Λαγού Από τότε, κάθε χρόνο στα γενέθλιά σου, στη γιορτή σου, εγώ εύχομαι, εύχομαι
Περισσότερα -
«Η δική μου ζωή», σκέψεις για τον επικείμενο θάνατο
Γράφει η Διώνη Δημητριάδου // * Μια ‘ανάγνωση’ στα αυτοβιογραφικά κείμενα των David Hume και Oliver Sacks (σε μετάφραση της Άννυς Σπυράκου και του Κώστα Πόταγα) από τις εκδόσεις Άγρα «Πάνω απ’ όλα, υπήρξα ένα συνειδητό ον, ένα σκεπτόμενο
Περισσότερα
