Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Στον καιρό των πειρατών
24/01/2018, 8:40 πμ

Στον καιρό των πειρατών

Γράφει ο Δημήτρης Καρύδας //

 

Βαλέριο Εβαντζελίστι «Τορτούγα: Μια πειρατική ουτοπία», Μετάφραση: Στέφανος Δημητριάδης, εκδ. Κέδρος, 2012, σελ. 398

 

Η αναπαράσταση μιας εποχής αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα για οποιονδήποτε συγγραφέα. Ο Βαλέριο Εβαντζελίστι στο βιβλίο του «Τορτούγα, η πολιτεία των πειρατών» (εκδόσεις Κέδρος) κατάφερε να κερδίσει το στοίχημα γράφοντας ένα μυθιστόρημα για μια από τις πιο παράξενες, γοητευτικές και αντιφατικές «φυλές» στην ιστορία του πλανήτη.

Δεν πρόκειται απλά και μόνο για μια μυθοπλαστική περιπέτεια στα χρόνια των πειρατών αν και το βιβλίο σε πρώτο χρόνο μπορεί να προσελκύσει τον αναγνώστη του σε αυτό το επίπεδο. Είναι, λοιπόν, η ιστορία του  Ροζέριο ντε Κάμπος, ενός Πορτογάλου, πρώην  μέλους του τάγματος των Ιησουιτών, που διασώζεται από ένα πειρατικό ρεσάλτο και καταλήγει ο ίδιος λοστρόμος στον πειρατικό στόλο. Στη διάρκεια της διαδρομής του θα βιώσει τις τελευταίες μέρες της πειρατικής δράσης στην Καραϊβική, θα ερωτευθεί μια μουλάτα σκλάβα, θα τη διεκδικήσει σχεδόν εμμονικά αφού θυσιάζει ακόμη και το δεξί του χέρι για να την αποκτήσει και στο τέλος…. (το αφήνουμε για τον αναγνώστη επειδή μάλλον απρόσμενα και ανατρεπτικά το τέλος είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό που περιμένει κάποιος στη ροή της ιστορίας).

Φεύγοντας από το πρώτο επίπεδο ανάγνωσης αυτό της μυθοπλασίας: Το βιβλίο σε δεύτερο επίπεδο αποτελεί μια άριστη καταγραφή του πειρατικού κόσμου και μιας κάστας που κρύβει μέσα της όλες τις ανθρώπινες αντιφάσεις. Η καταγραφή της ζωής, των συνηθειών αλλά κυρίως του ιδιότυπου κώδικα τιμής των πειρατών γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε επιβεβαιώνει αυτό που πολύ αργότερα από τη δράση τους αναγνωρίστηκε από ιστορικούς. Ότι οι πειρατές αποτελούσαν μια από τις ουτοπικές κοινωνίες της εποχής τους. Βίαιοι, άγριοι, άξεστοι οι περισσότεροι ζούσαν για το πλιάτσικο, τις μάχες, το αίμα, το ρούμι και τις γυναίκες έχοντας την επίγνωση ότι η ζωή δεν θα τους πάει μακριά. Ενδεχόμενα μέχρι την επόμενη μάχη, το επόμενο ρεσάλτο που θα είναι και το τελευταίο. Και αυτό ακριβώς το στοιχείο είναι που δίνει στην άγρια πλευρά τους μια μορφή ενός ρομαντικού παλιομοδίτικου ηρωϊσμού. Παράλληλα, το βιβλίο εξηγεί επακριβώς και με λεπτομέρειες την πολύ ενδιαφέρουσα και ιδιότυπη σχέση των επώνυμων πειρατών, διοικητών του στόλου με το «τσούρμο» των ναυτών, την διοίκηση των πλοίων με αρχές και κανόνες που ταιριάζουν περισσότερο σε μια σοσιαλιστική μεταγενέστερη λογική, άγνωστη την εποχή δράσης των πειρατών. Λογική που ξεκινούσε από τη λήψη των αποφάσεων και κατέληγε στη μοιρασιά των λαφύρων, είτε αυτά ήταν υλικά, είτε αφορούσαν σκλάβους και γυναίκες.

 

Valerio Evangelisti

 

Ενδεχόμενα, μετριοπαθείς ή συντηρητικοί αναγνώστες να σοκαριστούν από το ρεαλισμό του Εβαντζελίστι που περιγράφει με αρκετές λεπτομέρειες βασανιστήρια άτυχων αιχμαλώτων, φονικές μάχες ή διονυσιακά επινίκια γλέντια με ποτό και γυναίκες. Προσωπικά, δεν με ενόχλησε στο ελάχιστο αφού είναι αναγκαίο για να γίνει αντιληπτή η επικρατούσα άποψη της εποχής: Η ζωή είχε μικρή αξία εκείνα τα χρόνια. Είτε ήσουν με την πλευρά των νικητών (υπάρχουν σκηνές που ένας πειρατής εκτελείται εν ψυχρώ από τον καπετάνιο του πλοίου για παράβαση των «κανόνων»), είτε φυσικά με την πλευρά των άτυχων ηττημένων μιας μάχης, οι οποίοι στην καλύτερη των περιπτώσεων ήταν καταδικασμένοι να πουληθούν στο επόμενο σκλαβοπάζαρο.

Δυνατή ρεαλιστική γραφή, πλήθος πληροφοριών που όμως δένουν υπέροχα με τη ροή του κειμένου (ακόμη και οι πολλοί ναυτικοί όροι δεν ενοχλούν τον αναγνώστη) και γενικά ένα ανάγνωσμα που όσους ελκύει ή γοητεύει η συγκεκριμένη εποχή θα το θεωρήσουν πολύ αντιπροσωπευτικό.

 

ΥΓ

Περίμενα αρκετό καιρό πριν διαβάσω την Τοτρούγα για ένα απλό λόγο: Αποτελεί μέρος μιας τριλογίας (αυτοτελές και αυτόνομο πάντως). Τα άλλα δύο μέρη της (Βερακρούζ και Καρταγκένα) είχαν ήδη κυκλοφορήσει στην Ιταλία όταν μεταφράστηκε και εκδόθηκε το πρώτο στη χώρα μας. Και ήθελα να διαβάσω την τριλογία συνεχόμενη αλλά δυστυχώς τα άλλα δύο μέρη της μέχρι τώρα δεν έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top