Fractal

Το υπομονετικό τραγούδι της ερήμου

Γράφει ο Μίνως-Αθανάσιος Καρυωτάκης //

 

«Το χρυσάφι και η κατάρα της ερήμου» του Ιμπραχίμ αλ Κούνι, Εκδ. Καστανιώτη, σελ. 176

 

Στη λιβυκή Σαχάρα την εποχή της εισβολής των Ιταλών στον Βορρά και της εξάπλωσης του λιμού στον Νότο της χώρας, ο Ουχαγιάντ, ένας νεαρός Τουαρέγκ, αναπτύσσει μια σχέση ζωής με την καθαρόαιμη Μάχρι καμήλα του. Παρά τα αμέτρητα προβλήματα, οι δύο κεντρικοί ήρωες θα παραμείνουν δεμένοι, αντιμετωπίζοντας όπως μπορούν τους κινδύνους της ερήμου και της εποχής τους. Τα μοιραία λάθη του Ουχαγιάντ θα είναι εκείνα που θα τους χωρίσουν για λίγο, μα και πάλι θα ενωθούν παρά την κατάρα του χρυσαφιού. Κυνηγημένοι πια, οι δύο σύντροφοι θα καταφύγουν στο μεγαλόπρεπο βουνό Τζάμπαλ αλ Χασάουνα, όπου θα αναζητήσουν υπομονετικά τη λύτρωση από τον Θεό. Εκεί, ο Ουχαγιάντ θα βρει επιτέλους τη δική του αλήθεια.

Ο Ιμπραχίμ αλ Κούνι γεννήθηκε το 1948 στη νοτιοδυτική Λιβύη. Πέρασε την παιδική του ηλικία στην έρημο μεγαλώνοντας με τις παραδόσεις των Τουαρέγκ, των «μπλε ανθρώπων». Τουαρέγκ ο ίδιος, ήρθε σε επαφή με την ιδεολογία της αυτοεξορίας και της απομόνωσης, ως μορφή αντίστασης και ως μέσο για τη διατήρηση της παράδοσης και της ταυτότητάς του. Είναι ο πιο σημαντικός εν ζωή Άραβας συγγραφέας και έχει λάβει αμέτρητες διακρίσεις. Το 2015, μάλιστα, ήταν υποψήφιος για το Διεθνές Βραβείο Booker. «Το χρυσάφι και η κατάρα της ερήμου» είναι το πρώτο του βιβλίου που μεταφράζεται στην ελληνική. Η μετάφραση έχει γίνει από την αραβική, ενώ στο τέλος της έκδοσης υπάρχει και ένα εξαιρετικό επίμετρο που δίνει περισσότερες πληροφορίες για τον Άραβα λογοτέχνη.

Το συγκεκριμένο έργο του αλ Κούνι είναι μια πολυεπίπεδη ιστορία, η οποία θίγει τεχνηέντως πολλά από τα διαχρονικά ερωτήματα που απασχολούν την ανθρώπινη ύπαρξη. Η έρημος μέσω των γλαφυρών περιγραφών αποκτά τη μυθική υπόσταση που συναντάτε σε έργα σταθμούς της παγκόσμιας λογοτεχνίας, όπως οι «Χίλιες και μια νύχτες», «Η ιστορία του χαλίφη Βάτεκ» κ.α. Ο μυστικισμός και ο συμβολισμός της, δίνουν το πάτημα στον συγγραφέα να πλάσει μια ξεχωριστή σχέση, η οποία περνά από χίλια κύματα χωρίς να χάνει τη ζωντάνια και την αγάπη της. Ο Ουχαγιάντ και η Μάχρι μαθαίνουν να επικοινωνούν με τον δικό τους μοναδικό τρόπο, μοιράζονται τις ανησυχίες τους και προσπαθούν να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον. Το ζώο λαμβάνει ανθρώπινη υπόσταση, φανερώνοντας τα ψεγάδια της ανθρώπινης ύπαρξης, όπως τον φθόνο, τη ζήλεια, το βόλεμα, την απανθρωπιά και την αγάπη για τα υλικά αγαθά. Οι άνθρωποι που έχουν τα πλούτη, φαίνεται να είναι φτωχοί στην ψυχή. Μαγεύονται από την εξουσία και δεν μπορούν να κατανοήσουν όσα δεν βλέπουν. Παράλληλα, στο παρόν έργο θίγεται και η πίκρα και ο φόβος του διωγμού. Οι δύο ήρωες βρίσκονται κυνηγημένοι λόγω του κακού. Αναζητούν τη βοήθεια του Θεού καθώς δεν μπορούν να κατανοήσουν τα πολύπλοκα μονοπάτια της ζωής. Η υπομονή φαντάζει σαν η μόνη λύση. Αυτή είναι και η συμβουλή που δίνει ο Ουχαγιάντ στην καμήλα του (σελ. 151): «Μόνο κάνε υπομονή. Μην ξεχνάς το φυλαχτό μας. Η υπομονή είναι η ίδια η ζωή».

Εν ολίγοις, «Το χρυσάφι και η κατάρα της ερήμου» είναι ένα ταξίδι για την ανθρώπινη ψυχή. Ασχολείται με πολλά από τα προβλήματα που ταλανίζουν και σήμερα την κοινωνία. Επιπλέον, αναδεικνύει τη ξεχωριστή σχέση που αναπτύσσουν κάποια άνθρωποι με τα ζώα, η οποία μπορεί να προσφέρει απλόχερα πληθώρα σπουδαίων συναισθημάτων. Η τελική έκβαση του έργου δεν είναι ξεκάθαρη. Έτσι, δίνεται το έναυσμα στον αναγνώστη να αναλύσει όλα όσα έχουν διαδραματιστεί στο βιβλίο, καθώς η ιστορία του Άραβα και της καμήλας του θα μπορούσε κάλλιστα να λαμβάνει χώρα στο σήμερα.

 

Ibrahim Al-Koni

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top