Καλύτερα μάλλον είναι να αφήνουμε κάποια πράγματα κρυμμένα και ξεχασμένα στην ησυχία τους…

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

Γουίλιαμ Σόμερσετ Μωμ “Το βαμμένο πέπλο”. Πρόλογος: Σταύρος Ζουμπουλάκης. Μετάφραση: Τρισεύγενη Παπαϊωάννου. Εκδόσεις Μεταίχμιο. 2018

Το ποίημα ‘Μη σηκώσεις το βαμμένο πέπλο’ του ΠέρσυΜπυς Σέλλεϋ (PercyByssheShelley, 1792-1822) είναι σκοτεινό και αρκετά απαισιόδοξο για πολλούς και το βασικότερο για τον ανυποψίαστο,γύρω από κάποιες λογοτεχνικές ιδιορρυθμίες, αναγνώστη. Ο ΠέρσυΜπυς Σέλλεϋ ήταν γνωστός Άγγλος ποιητήςκαι βασικός εκπρόσωπος του ρομαντισμού. Άτυχος κυριολεκτικά στην προσωπική του ζωή, το έργο του παρουσίαζε συγγένεια με τους άλλους δύο ρομαντικούς, τον λόρδο Βύρωνα και τον Τζων Κητς, συγκροτώντας στην ουσία μια νέα γενιά Άγγλων ρομαντικών προσωπικοτήτων. Ο Σέλλεϋ δεν είδε ούτε γνώρισε την αναγνώριση που ίσως περίμενε ως φέρελπις ποιητής στη διάρκεια της τόσο σύντομης ζωής του. Μετά τον θάνατό του, όμως, που έλαβε χώρα δυστυχώς στη μικρή ηλικία, μόλις των τριάντα ετών, τότε δηλαδή που πνίγηκε στη θάλασσα του Λιβόρνο, στον κόλπο Λα Σπέτσια, το έργο του έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές και ακολούθως επηρέασε με τον τρόπο του αρκετές γενιές καινούργιων ποιητών. Ήταν ως προσωπικότητα εναντίον όλων των παραδοσιακών θεσμών, ενώ η λεπτότητα του συναισθηματικού του κόσμου σε συνδυασμό με τα εκφραστικά του μέσα τού χάρισαν ιδιαίτερη θέση στο ογκώδες και περήφανο σώμα της αγγλικής λογοτεχνίας. Στο ‘Μη σηκώσεις το βαμμένο πέπλο’, ο ΠέρσυΜπυς Σέλλεϋ παρουσιάζει τη Ζωή σανένα έγχρωμο ψέμα, μια χρωματιστή απάτη, ένα βαμμένο πέπλο. Ένα πέπλο καλύμματος το οποίο με τα πολυποίκιλα  σχέδια και τα φανταχτερά χρώματά του ξεγελά τα ανυποψίαστα μάτια,  δημιουργώνταςαποκλειστικώς ευχάριστα συναισθήματα. Βεβαίως όλα όσα βρίσκονται εκεί μέσα, όμως, δεν είναι παρά απάτες και απομιμήσεις. Ως εκπρόσωπος όμως του ρομαντισμού, ο Σέλλεϋ δίνει σημασία στον ιδιαίτερο άνθρωπο, εκείνον που διαφέρει από τον συνήθη και καθημερινό, τονάνθρωπο εκείνο ο οποίος δεν αρκείται μόνο σε όσα βλέπει, αλλά επιθυμεί σφόδρα να εισχωρήσει στα ενδότερα, σηκώνοντας το πέπλο που καλύπτει τιςδύσκολες και ανεξερεύνητες ακόμα αλήθειες ετούτου του μάταιου από μια άποψη κόσμου.Αναζητούσε την αλήθεια, και βρήκε τελικά την Ελπίδα και το Φόβο, κερδίζοντας την απόλυτη διάψευση των πάντων. Έτσι θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ο ποιητής, αφήνει να εννοηθεί ότι κατά πάσα πιθανότητα είναι προτιμότερο τελικά να αφήνουμε το πέπλο ασήκωτο, να καλύπτει κάποιες φοβερές αλήθειες τις οποίες ίσως να μην είμαστε προετοιμασμένοι ψυχικά και συναισθηματικά να αντιμετωπίσουμε κατά πρόσωπο!

Γουίλιαμ Σόμερσετ Μωμ (W. Somerset Maugham, 1874-1965).

Σονέτο (Μη σηκώσεις το βαμμένο πέπλο…)

Μη σηκώσεις το βαμμένο πέπλο που αυτοί που ζουν

Το αποκαλούν Ζωή:  ακόμα κι αν εικονίζονται ανύπαρκτα σχήματα εκεί,

Και αν απλώς μόνο μιμείται όλα εκείνα που  θα πιστεύαμε,

Με χρώματα άσκοπα απλωμένα,  –  πίσω, ενεδρεύει ο Φόβος

Κι η Ελπίδα: δίδυμα Πεπρωμένα,  που χωρίς σταματημό υφαίνουν

Τις σκιές τους, πάνω απ’ το βάραθρο, αφανείς και θλιβερές.

Γνώρισα κάποιον που το είχε σηκώσει  –  προσπαθούσε να βρει,

Γιατί η χαμένη του καρδιά ήταν τρυφερή, πράγματα ν’ αγαπήσει,

Αλλά δεν τα βρήκε, αλλοίμονο! ούτε υπήρχε κάτι

Απ’ όσα περικλείει  ο κόσμος, εκείνα που θα του ήταν αποδεκτά.

Ανάμεσα απ’ το αδιάφορο πλήθος κινήθηκε,

Μια λάμψηανάμεσα από σκιές, ένα λαμπερό στίγμα

Πάνω σ’ αυτήν τη ζοφερή σκηνή, ένα Πνεύμα που πάσχισε

Γι’ αλήθεια, και, όπως κι’ ο Εκκλησιαστής, δεν τη βρήκε.

Lift not the painted veil which those who live/Call Life: though unreal shapes be pictured there/And it but mimic all we would believe/With colours idly spread,—behind, lurk Fear/And Hope, twin Destinies; who ever weave/Their shadows, o’er the chasm, sightless and drear.

I knew one who had lifted it—he sought/For his lost heart was tender, things to love/But found them not, alas! nor was there aught/The world contains, the which he could approve.

Through the unheeding many he did move/A splendour among shadows, a bright blot/Upon this gloomy scene, a Spirit that strove/For truth, and like the Preacher found it not.

Το παραπάνω ποίημα, είδε το φως της δημοσιότητας λίγο μετά το θάνατο του άτυχου ρομαντικού ποιητή ΠέρσυΜπυς Σέλλεϋ (1792-1822)  και στη συνέχεια, σχεδόν έναν αιώνα από τότε, κυκλοφόρησε ‘Το βαμμένο πέπλο’ (1925), ένα μυθιστόρημα του Βρεττανού συγγραφέα Γουίλιαμ Σόμερσετ Μωμ (W. SomersetMaugham, 1874-1965), με τίτλο σαφώς που υπαινίσσεται ή παραπέμπει στο ποίημα αυτό του Σέλλεϋ. Το μυθιστόρημα του Σόμερσετ Μωμ δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά σε σειρές   σε πέντε τεύχη του Cosmopolitan, από τον Νοέμβριο 1924 έως τον Μάρτιο του 1925. Σε ένα τεύχος του ‘CollegeEnglish’ του 1954, ο RichardCordellσημειώνει ότι το βιβλίο του Σόμερσετ Μωμ επηρεάστηκε από τη θητεία του στο ιστορικό νοσοκομείο του StThomas του κεντρικού Λονδίνου.Στον πρόλογο του βιβλίου του, ο συγγραφέας εξομολογείται στους αναγνώστες του πως αρχικά είχε ονομάσει τον  κύριο χαρακτήρα και ήρωα του βιβλίου, Λέιν, αλλά αργότερα το άλλαξε σε Φέιν. Μας λέει συγκεκριμένα, ‘… Αρχικά είχα ονομάσει τον ήρωά μου Λέιν, όνομα αρκετά διαδεδομένο, στη συνέχεια όμως προέκυψε ότι το έφεραν αρκετά άτομα στο Χονγκ Κονγκ. Κατέθεσαν αγωγή για το διακανονισμό της οποίας οι ιδιοκτήτες του περιοδικού όπου δημοσιευόταν το μυθιστόρημά μου σε συνέχειες κατέβαλαν διακόσιες πενήντα λίρες, κι’ εγώ άλλαξα το όνομα σε Φέιν…. προκειμένω όμως να αποφύγω φασαρίες, άλλαξα το Χονγκ Κονγκ σε Τσινγκ Γεν, μια φανταστική αποικία…’.

Ο Γουίλιαμ Σόμερσετ Μωμ (1874-1965), τελικά χρησιμοποιεί μια άλλη άποψη σε αυτή την ιστορία, όπου η Κίτι είναι ο κεντρικός χαρακτήρας του βιβλίου. Η Κίτι Γκάρστιν, μια πολύ φιλόδοξη γυναίκα της ανώτερης μεσαίας τάξης, σπαταλάει άφθονο χρόνο απ’ τα νιάτα της διασκεδάζοντας ανέμελα και κάνοντας υψηλή κοινωνική ζωή, κατά τη διάρκεια της οποίας εποχής, όμως, η αυταρχική μητέρα της προσπαθεί να οργανώσει και κυρίως να διευθετήσει  ένα λαμπρό συνοικέσιο  γι’αυτήν με κάποιον πολλά υποσχόμενα νεαρό, εξασφαλίζοντας το μέλλον της. Μέχρι την ηλικία των εικοσιπέντε ετών, η Κίτι φλερτάρει και απορρίπτει προτάσεις γάμου από δεκάδες υποψήφιους και μελλοντικούς συζύγους. Η μητέρα της, πεπεισμένη ότι η μεγάλη κόρη της έχει χάσει την πολυπόθητη ευκαιρία για καλή αποκατάσταση, την προτρέπει να συμβιβαστεί με τον μάλλον περίεργο Γουόλτερ Φέιν, έναν βακτηριολόγο και γιατρό, ο οποίος όμως  δηλώνει εμφανώς την αγάπη του για την Κίτι. Μέσα σ’ έναν πανικό ότι στο τέλος η πολύ πιο νεαρή και λιγότερο ελκυστική αδερφή της, η Ντόρις, θα αποκατασταθεί πρώτη, η Κίτι συγκατατίθεται στην καυτή πρόταση γάμου του Γουόλτερ με τις λέξεις ‘μάλλον’ ή ‘υποθέτω έτσι’…. (‘Isupposeso’).

Έτσι λίγο πριν από τον μεγαλειώδη και μεγαλόπνοο γάμο της Ντόρις, η Κίτι και ο Γουόλτεραναχωρούν, νεόνυμφοι πλέον, για το Χονγκ Κονγκ, στο καινούργιο επαγγελματικό πόστο του Γουόλτερ.Εκεί, στα βάθη της Ασίας, γρήγορα κατάλαβε ότι ‘με το να είναι σύζυγος του μικροβιολόγου του κυβερνείου, δεν της προσέδιδε και κάποια ιδιαίτερηαίγλη και εξοργίστηκε’ προφανώς με τις προηγηθείσες προσωπικές της επιλογές όταν βρισκόταν δηλαδή στη Μεγάλη Βρεττανία. Ο Γουόλτερ, ο σύζυγός της, είχε ήδη αναπτύξει τις δικές του θεωρίες και είχε ενστερνισθεί την σκληρή πραγματικότητα: ‘Από κοινωνικής άποψης, ο επιστήμονας είναι ανύπαρκτος’, ισχυριζόταν, αλλά για την Κίτι ήταν ήδη αργά, αφού δεν το ήξερε ή δεν το υποψιαζόταν όταν τον παντρεύτηκε! Απ’ τους πρώτους μήνες μετά το γάμο τους, είχε καταλάβει ότι είχε πάρει γρήγορες και επιπόλαιες αποφάσεις, αλλά το μεγάλο λάθος πίστευε ότι ήταν περισσότερο της μητέρας της και λιγότερο δικό της, αφού εκείνη  είχε εναποθέσει όλες της τις ελπίδες στις κόρες της ελπίζοντας έτσι ότι θα αντισταθμίσει τις απογοητεύσεις που είχε βιώσει από την έως τότε καριέρα του συζύγου της. Με όλα αυτά τα προηγηθέντα ως σκηνικό και υπόβαθρο, και γνωστού όντος ότι ‘…ο μικροβιολόγος του δημοσίου δεν ήταν κανένα σπουδαίο πρόσωπο…’, όλα ήταν πλέον ανοιχτά και πιθανά για την ίδια την ευένδοτη Κίτι και φυσικά για το γάμο της!

Λίγες μόνον  εβδομάδες μετά την εγκατάστασή της στην Άπω Ανατολή, η Κίτι συναντά τονΤσαρλςΤάουνσεντ, βοηθό γραμματέα της αποικίας. Είναι ψηλός, όμορφος, αστικός και εξαιρετικά γοητευτικός τύπος και έτσι ξεκινάει  μια συναισθηματική και ερωτική σχέση ανάμεσά τους.‘Αχ, πόσο θα ήθελε να είναι γυναίκα του Τσαρλς, και όχι του Γουόλτερ’, εκστομίζει στον εαυτό της κάποια στιγμή! Τότε αρχίζουν τα δύσκολα, κάτι γνωστό βέβαια και συνηθισμένο εν πολλοίς σενάριο που άπτεται όλων των εραστών απανταχού της γης και καιρού. Ο Τσάρλι υπόσχεται στην Κίτι  ότι, όπως κι αν έρθουν τα πράγματα και οι εξελίξεις, εκείνος θα σταθεί αποφασιστικά δίπλα της. Έχοντας συνειδητοποιήσει ότι ο πνευματώδης Γουόλτερ είναι από διοικητικής πλευράς και ιεραρχίας  κατώτερος του, ο Τσαρλς αισθάνεται ότι ο βακτηριολόγος γιατρός  θα προσπαθήσει με κάθε θυσία να αποφύγει το σχετικό σκάνδαλο για να προστατεύσει την καριέρα του και βεβαίως τη φήμη του. Από την πλευρά της, η Κίτι, η οποία ποτέ δεν αισθάνθηκε πραγματική αγάπη για τον σύζυγό της, καταλαβαίνει ότι, στην πραγματικότητα, έχει πλήρη επίγνωση της απιστίας της, αν και αρχικά αποφεύγει να την αντιμετωπίσει κατάματα, και αρχίζει να περιφρονεί την φαινομενική δειλίακαι φυσικά τον εαυτό της. Διακρίνει, ωστόσο, μια δυσοίωνη αλλαγή στη συμπεριφορά του, που καλύπτεται από τη σχολαστική, και την ίσως πονηρή και συγκεκαλυμμένη συμπεριφορά του. Η Κίτι πηγαίνει να δει τον Τάουνσεντ, ο οποίος όμως  αρνείται να εγκαταλείψει  την αρκετά προσγειωμένη καισυγκαταβατική σύζυγό του, Ντόροθι. Η συζήτησή τους προχωράει ακόμα περισσότερο, όταν συνειδητοποιεί ότι δεν επιθυμεί να κάνει κάποιου είδους  θυσία για την όμορφη σχέση τους, η οποία ξετυλίγεται σταδιακά, καθώς η Κίτι αντιλαμβάνεται με απόγνωση την αληθινή φύση του χαρακτήρα του εραστή της, Τσαρλς.‘Μπορεί κάποιος να είναι πολύ ερωτευμένος με μια γυναίκα  χωρίς να θέλει να περάσει όλη την υπόλοιπη ζωή μαζί της’, ισχυρίζεται σε μια ανύποπτη στιγμή ο Τσαρλς, εκπλήσσοντας δραματικά κι’ αφήνοντας την Κίτι σε κατάσταση κυριολεκτικά μαύρηςαπελπισίας και γεμάτη δάκρυα στο όμορφο πρόσωπό της.

Με σπασμένη την καρδιά της και απογοητευμένη για την πορεία της κάποτε όμορφης και πολλά υποσχόμενης  σχέσης της,  η δύσμοιρη Κίτι βλέπει ότι  δεν έχει άλλη επιλογή και αποφασίζει, θέλοντας και μη,  να συνοδεύσει τον Γουόλτερ στα χτυπημένα από την ανίατη  χολέρα  εδάφη της  Κίνας. Στην αρχή καχύποπτη, δύσπιστη και γεμάτη πίκρα, η Κίτι προχωράει σε ένα ταξίδι παρατήρησης, ελέγχου, αξιολόγησης και εκτίμησης του εαυτού της. Σκέφτεται, αφού έχει το χρόνο ελεύθερο,  τα προηγούμενα, τα σημερινά και τα μελλούμενα. Αλλά ξαφνικά διαπιστώνει ότι, ‘…. Όπως όταν μαθαίνεις μια ξένη γλώσσα και διαβάζεις μια σελίδα από την οποία αρχικά δεν καταλαβαίνεις τίποτα, ώσπου μια λέξη ή μια φράση σού δίνουν κάποια ένδειξη και το μπερδεμένο μυαλό σου υποψιάζεται, κατά κάποιον τρόπο, ξαφνικά το νόημα, έτσι και η Κίτι άρχιζε σιγά-σιγά να σχηματίζει μια αόριστη ιδέα για το πως δούλευε το μυαλό του Γουόλτερ. Ήταν σαν ένα σκοτεινό και απειλητικό τοπίο που πρόβαλλε κάποια στιγμή μες τη λάμψη μιας αστραπής και χανόταν ξανά μες το σκοτάδι. Ανατρίχιασε καθώς το συνειδητοποιούσε’!

Ronald William Fordham Searle (1920 –2011), Cholera Lines, 1943.

Εκεί, συναντιέται με τον Γουάντινγκτον,τον Βρεττανό αναπληρωτή επίτροπο, ο οποίος εντελώς τυχαία μέσα στη συζήτηση, της παρέχει κάποιες σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τον άσχημο χαρακτήρα του Τσαρλς, ειδικότερα στο επίμαχο για εκείνον θέμα της επαγγελματικής καριέρας και των συνεχόμενων και επιπόλαιων ερωτικών του επιλογών.Στην περιοχή που διέμεναν, όμως, γίνονταν παράλληλα φρικτά πράγματα λόγω της επιδημίας της χολέρας. ‘…Εκατοντάδες άνθρωποι πέθαιναν καθημερινά, κι’ απ’ αυτούς που προσβάλλονταν δεν γλύτωνε σχεδόν κανένας από τον επελαύνοντα  και συνήθως βέβαιο θάνατο. Οι κάτοικοι είχαν βγάλει τους εγκαταλελειμμένους ναούς και τους είχαν στήσει στο δρόμο, τους έφερναν προσφορές κι’ έκαναν θυσίες μπροστά τους, αλλά εκείνοι δεν έλεγαν να εξαλείψουν τη μάστιγα. Οι ντόπιοι δεν πρόφταιναν να θάψουν τους νεκρούς…’. Από την άλλη μεριά, ο  Γουόλτερ, ως γιατρός, πίστευε ότι ‘… στις επιδημίες οι μισοί άνθρωποι πεθαίνουν από μόλυνση και οι άλλοι μισοί επειδή φοβούνται μήπως μολυνθούν…’.

Κι ακόμα άλλη μια φορά σε ένα διάλογο μεταξύ δυο χαρακτήρων του, ο Γουίλιαμ Σόμερσετ Μωμ περνά ευθέως κάποιες προσωπικές του προφανώς  απόψεις στο κείμενο του μυθιστορήματος, οι οποίες φυσικά έχουν ευρύτερη εφαρμογή: ‘… Στο δημόσιο δεν θέλουν έξυπνους. Οι έξυπνοι έχουν ιδέες και οι ιδέες δημιουργούν προβλήματα. Θέλουν ανθρώπους με γοητεία και διακριτικότητα που δεν θα κάνουν ποτέ κάποια αδέξια κίνηση…’. Με αφορμή την δημιουργηθείσα κατάσταση εκεί, ο Σόμερσετ Μωμ ξεδιπλώνει μια ακόμα αφορά το ταλέντο του περιγράφοντας με λυρισμό τον γεωγραφικό περίγυρο της απομακρυσμένης περιοχής: ‘… Γύρω τους ο λόφος ήταν κατάσπαρτος από τους πράσινους γήλοφους με τους τάφους των νεκρών, τόσο κοντά μεταξύ τους που είχες την αίσθηση ότι κάτω από την επιφάνεια της γης πρέπει να επικρατούσε ένα παράξενο στριμωξίδι…’, και επιπλέον να μας αποκαλύψει μερικές βαθιές αλήθειες για τους πατριώτες του τους Άγγλους, όταν λέει κάπου ότι ‘…εμείς οι Άγγλοι δεν έχουμε πολύ ισχυρούς δεσμούς με την πατρική μας γη, μπορούμε να αισθανθούμε σαν το σπίτι μας σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου…’.

Ο  Γουάντινγκτον,  συστήνει την Κίτι στη συνέχεια στις Γαλλίδες καλόγριες, οι οποίες με μεγάλο προσωπικό κίνδυνο, νοσηλεύουν τα άρρωστα και ορφανά παιδιά της επιδημίας χολέρας. Ο  Γουόλτερ, από τη μεριά του,  έχει βυθιστεί στις δυσκολίες διαχείρισης της θανατηφόρας κρίσης χολέρας. Ο χαρακτήρας του βρίσκεται σε μεγάλη εκτίμηση όχι μόνο από τις καλόγριες, αλλά  και από τους ντόπιους αξιωματούχους λόγω ακριβώς της αυτοθυσίας και της ευαισθησίας του προς τον πάσχοντα πληθυσμό, την ίδια στιγμή που η Κίτι παραμένει αδύνατη να νιώσει οποιαδήποτε έλξη προς αυτόν τον χρήσιμο στην κοινωνία  άνθρωπο και ταυτόχρονα σύζυγό της. Και μάλιστα σε μια δεδομένη στιγμή ειλικρινούς συζήτησης ανάμεσά τους, τον ρωτάει ευθέως ‘…ήθελες στα αλήθεια να  πεθάνω όταν μ’ έφερες εδώ’;

Η Κίτι παραπαίουσα,  συναντιέται με την ηγουμένη του μοναστηριού, στην ουσία αυτοσχέδιου πρόχειρου νοσοκομείου, ένα άτομο δυναμικό, αγαπημένο και σεβαστό απ’ όλους. Η καλόγρια επιτρέπει στην Κίτι,μετά από πολλή πίεσητης τελευταίας, να βοηθήσει στην φροντίδα των μεγαλύτερων παιδιών στο μοναστήρι, αλλά δεν θα της επιτρέψει να ασχοληθεί με τους ασθενείς και πεθαμένους. Η Κίτι ανακαλύπτει σε μια δεδομένη στιγμή αδυναμίας και λιποθυμίας, ότι είναι το πιθανότερο έγκυος και υποψιάζεται ότι ο Τσαρλς  Τάουνσεντ,  είναι κατά πάσα πιθανότητα ο πατέρας του παιδιού της. Όταν ο Γουόλτερτην αντιμετωπίζει ευθέως και τη ρωτάει για το συγκεκριμένο θέμα, εκείνη  απαντά στην ερώτησή του δηλώνοντας ότι δεν γνωρίζει:‘…Της ήταν εύκολο να πει ψέματα και είχε πει τόσα πολλά! Τι σημασία είχε ένα ψέμα όταν μόνο καλό  μπορούσε να φέρει; Ένα ψέμα, τι ήταν ένα ψέμα…’; Ίσως βέβαια να μην έλαβε υπόψιν της όσα της εκστόμισε  η μοναχή, ότι δηλαδή ‘..μόνο ένας τρόπος υπάρχει να κερδίσεις καρδιές, κι’ αυτός είναι να γίνεις σαν αυτούς από τους οποίους θα ήθελες να αγαπηθείς’!

Δεν μπορεί, πλέον,  να αναγκάσει τον εαυτό της να εξαπατήσει ξανά τον σύζυγό της. Αργά και σταθερά, έχει υποβληθεί σε μια βαθιά προσωπική μεταμόρφωση, κι αυτό φαίνεται όταν τον ρωτάει με ειλικρίνεια, γιατί δεν ήταν ικανός να αντιληφθεί εκείνο που για την ίδια ήταν ολοφάνερο. Ότι δηλαδή σε σύγκριση με όλα εκείνα που ζούσαν, με τη φρίκη του θανάτου δίπλα τους,  τα δικά τους, η δική της καλύτερα ιστορία απιστίας, ήταν  τελείως ασήμαντη! Ίσως είχε ενστερνισθεί τη γνώμη της μοναχής όταν εκείνη της είπε ότι τη γαλήνη δεν την βρίσκει κανείς στη δουλειά, ή στην απόλαυση, στον κόσμο ή σε ένα μοναστήρι, αλλά μόνο στην ψυχή του! Όλα, σκεφτόταν  η Κίτι παρατηρώντας ένα ποτάμι να κυλάει, ήταν περαστικά, όλοι μας ‘είμαστε σαν τις σταγόνες του νερού σ’ αυτό το ποτάμι: ανώνυμος χείμαρρος, τόσο κοντά ο ένας στον άλλο και ταυτόχρονα τόσο μακρυά, κυλάμε κατά τη θάλασσα. Όταν όλα είναι τόσο πρόσκαιρα και τόσο μάταια, δεν είναι θλιβερό να δίνουν οι άνθρωποι τόση παράλογη σημασία στα επουσιώδη και να προκαλούν τόση δυστυχία ο ένας στον άλλο’;

Λίγο αργότερα, ο Γουόλτερ αρρωσταίνει κι’ αυτός στην επιδημία, πιθανώς μέσα στον διακαή πειρασμό και ενασχόλησή του να βρει την πολυπόθητη  θεραπεία για τη χολέρα, και η Κίτι λίγο πριν πεθάνει,  ακούει τα τελευταία του λόγια.Τι ήταν λοιπόν η ζωή του ανθρώπου αναρωτιόταν! ‘Λίγος καπνός που διαλύεται στον αέρα’, κατέληγε! Επιστρέφει στο Χονγκ Κονγκ όπου συναντάται με την Ντόροθι Τάουνσεντ, σύζυγο του πρώην εραστή της, Τσαρλς, η οποία την πείθει  να έρθει να μείνει μαζί τους, καθώς θεωρεί την Κίτι ηρωΐδα, η οποία με τη δική της αποκλειστικά θέληση και πιστά ακολούθησε τον άντρα της σε έναν ομολογουμένως μεγάλο κίνδυνο για τις  ζωές τους. Στο σπίτι των Τάουνσεντ και  ενάντια στις πραγματικές προθέσεις της, παρασύρεται από τον Τσαρλς για άλλη μια φορά, παρά το ότι παραδέχεται ότι η όλη ιστορία είναι μάταιη και ρηχή, όπως ήταν κάποτε. Είναι απογοητευμένη από τον εαυτό της και του λέει κατάματα όσα πραγματικά  σκέφτεται γι’αυτόν. Η ίδια πάντως μετά το τελευταίο επεισόδιο  καταλήγει οριστικά πια  στο συμπέρασμα ότι επιθυμεί σφόδρα την ελευθερία της. ‘Ελευθερία όχι μόνο από έναν δεσμό που την ενοχλούσε και μια συντροφιά που την κατέθλιβε, όχι μόνο από το θάνατο που την απειλούσε, αλλά και από τον έρωτα που την είχε εξευτελίσει. Ελευθερία απ’ όλους τους πνευματικούς δεσμούς, ελευθερία ενός πνεύματος απαλλαγμένου από το σώμα. Και μαζί με την ελευθερία, θάρρος και μια γενναία αδιαφορία για ότι έμελλε να έρθει’!

Επιστρέφει στη Μεγάλη Βρετανία, ανακαλύπτοντας ότι η μητέρα της έχει πια πεθάνει. Ο πατέρας της,  επιτυχής δικηγόρος, διορίζεται αρχηγός μιας μικρής βρεττανικής αποικίας στις Καραϊβικές Θάλασσες, στις Μπαχάμες, και τον πείθει να του επιτρέψει να τον συνοδεύει εκεί, όπου σκοπεύει να αφιερώσει τη ζωή της σ’αυτόν και να εξασφαλίσει ότι το παιδί που θα φέρει στον κόσμο θα μεγαλώνει, αποφεύγοντας τα λάθη που η ίδια  είχε διαπράξει στη ζωή της.Πήρε πια τη μεγάλη απόφαση να ανασηκώσει ή να ξεσκίσει το πολύχρωμο πέπλο που καλύπτει τις κοινωνικές συμβάσεις, τις αληθοφανείς υποκρισίες, τις εκμαυλιστικές αυταπάτες  και γενικώς το διάχυτο ψέμα της ζωής της. Προάγγελος λοιπόν του κινήματος του φεμινισμού από τον ταλαντούχο βρεττανό συγγραφέα και μάλιστα εκείνη την εποχή; Ίσως από μια σκοπιά να είναι κι’ έτσι!

‘… Έχω τη γνώμη, ότι το μόνο πράγμα που σου επιτρέπει να αντιμετωπίσεις τον κόσμο στον οποίο ζούμε χωρίς αποστροφή είναι η ομορφιά που δημιουργεί κατά καιρούς ο άνθρωπος από το χάος’ λέει ένας χαρακτήρας του Γουίλιαμ Σόμερσετ Μωμ (1874-1965) μέσα στο βιβλίο ‘Το βαμμένο πέπλο’.  Και εξηγείταιστη συνέχεια με λεπτομέρεια, αναφέροντας τους  πίνακες που ζωγραφίζει, τη μουσική που συνθέτει, τα βιβλία που γράφει, τη ζωή που ζει. ‘… Το πλουσιότερο απ’ όλα όμως  είναι  σίγουρα μια όμορφη ζωή, γιατί αυτή είναι το τέλειο έργο τέχνης…’, καταλήγει εύκολα !

Το μυθιστόρημα ‘Το βαμμένο πέπλο’ του Γουίλιαμ Σόμερσετ Μωμ, κλείνει σε λίγο αισίως ένα αιώνα περίπου από την πρώτη δημοσίευσή του. Είδε πολλές μεταφράσεις, δοκίμασε την τύχη του σε κινηματογραφικές διασκευές και συνεχίζει βεβαίως ακάθεκτο! Ένα σχετικά εύκολα να διαβαστεί βιβλίο, με ένα σενάριο αρκετά σύνηθες και χιλιοπαιγμένο σε όλα τα μήκη, πλάτη και οπωσδήποτε χρονικές στιγμές. Παρ’ όλα αυτά, όμως, η ανάγνωσή του προσφέρει αρκετά σε κάθε αναγνώστη. Τον βοηθάει να κατανοήσει καλύτερα και σε βάθος τις μικρές εκείνες λεπτομέρειες που  κάνουν τον έρωτα μοναδικό στον άνθρωπο που  τον βιώνει σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια, παρά το γεγονός ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων η κατάληξή του θα είναι μάλλον μοιραία και το χειρότερο γνωστή εκ των προτέρων. Θα ειπωθούν τα ίδια λόγια, θα γίνουν τα ίδια και τα ίδια απαράλλαχτα, ίδια λόγια θα φύγουν από το στόμα των εραστών, ίδιες υποσχέσεις στον άλλο, ίδιες αγωνίες θα βιώσουν κατάσαρκα οι εραστές, μικρά επιπόλαια ψέματα, παρόμοιες δικαιολογίες για πολλά πράγματα στη συνέχεια, οι εραστές θα φαντάζουν σαν δύο σταγόνες νερού όταν βρίσκονται δίπλα -δίπλα και θα χάνονται όταν ιδωθούν λίγο αργότερα εκ του μακρόθεν, και τελικά θα χαθούν στον ρου του μεγάλου ποταμού οδεύοντας στονμεγάλο ωκεανό  της λήθης που λυτρώνει.

Βιβλιογραφία

• Richard A. Cordell: Somerset Maugham at Eighty.  College English. 1954; 15 (4):  201-207.
• ΓεώργιοςΝικ. Σχορετσανίτης: Αναζητώντας απεγνωσμένα το ‘σωστό’ μέσα στις προαιώνιες ανθρώπινες επιθυμίες. Fractal. Η γεωμετρία των ιδεών. Τεύχος 44ο. Ιανουάριος 2018.