Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η ρατσιστική ιστορία των Αφροαμερικανών
05/03/2019, 11:26 μμ

Η ρατσιστική ιστορία των Αφροαμερικανών

Γράφει ο Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης //

 

Γιώργος Σχορετσανίτης, “Το τριπλό αλγεινό ταξίδι των Αφροαμερικανών”, εκδόσεις Οδός Πανός, Αθήνα 2019

 

Η δουλεία και το δουλεμπόριο από τα αρχαία χρόνια αποτελούσε συνηθισμένη πρακτική σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτός ο τραγικός «θεσμός» καθιερώθηκε τόσο βαθιά στη συνείδηση πολλών, περισσότερο ή λιγότερο «πολιτισμένων» κοινωνιών, φτάνοντας να υπάρχει με διάφορες μορφές σχεδόν μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα.  Η χειρότερη μορφή ήταν και είναι ο φυλετικός ρατσισμός, τον οποίο βιώνει ακόμα και σήμερα η πιο προηγμένη οικονομικά και τεχνολογικά κοινωνία, η κοινωνία των ΗΠΑ. Αυτή την ιστορία επέλεξε να διηγηθεί ο γνωστός ιατρός, συγγραφέας και ταξιδευτής Γιώργος Σχορετσανίτης, ο οποίος πραγματοποίησε πολλά ταξίδια στις Ηνωμένες Πολιτείες ερευνώντας, ανακαλύπτοντας και καταγράφοντας τις αιτίες του αμερικανικού φυλετικού ρατσισμού.

Η ιστορία ξεκινά από τον 16ο αιώνα με τις πρώτες συλλήψεις μαύρων κατοίκων της Δυτικής Αφρικής από Ισπανούς, Πορτογάλους, Ολλανδούς και Βρετανούς δουλεμπόρους, οι οποίοι στη συνέχεια τους προωθούσαν στα νησιά της Καραϊβικής. Με τον τρόπο αυτό εξασφάλιζαν εργατικά χέρια για την εκμετάλλευση των τοπικών φυσικών πόρων, καθώς είχαν αφανίσει με τους πολέμους το μεγαλύτερο ποσοστό του τοπικού πληθυσμού.

Η κορύφωση του δουλεμπορίου έγινε τον 18ο αιώνα με πρωταγωνίστρια την Μεγάλη Βρετανία,  καθώς οι βρετανικές αποικίες στον αμερικανικό Νότο είχαν ανάγκη φτηνών εργατικών χεριών για την καλλιέργεια και συγκομιδή του βαμβακιού. Το βαμβάκι απέφερε σημαντικό κέρδος, καθώς από το 1793 υπήρχαν οι εκκοκιστικές μηχανές που προωθούσαν την κλωστουφαντουργία. Στις αρχές του 19ου αιώνα άρχισε και η καλλιέργεια του ζαχαροκάλαμου, η οποία πάλι απαιτούσε πολλά φτηνά εργατικά χέρια, διότι, εκτός από την ζάχαρη, τα συνθλιμμένα καλάμια χρησιμοποιούνταν  για καύσιμα, μελάσα και ρούμι. Αυτές ήταν οι αιτίες του δουλεμπορίου, με το οποίο υπολογίζεται ότι κατά το χρονικό διάστημα περίπου δυο αιώνων μεταφέρθηκαν στις ΗΠΑ περίπου 12 εκατομμύρια Αφρικανοί από τους οποίους επέζησαν τα 10,5 εκατομμύρια περίπου.

Οι απαράδεκτες συνθήκες εργασίας (μαστίγωμα, αλυσοδέσιμο, ελάχιστη τροφή) και το λυντσάρισμα αποτελούσαν συνηθισμένες τιμωρίες των μαύρων σκλάβων. Ειδικά το λιντσάρισμα, ανακάλυψη του μεγαλογαιοκτήμονα και πολιτικού Charles Lynch (1736-1796), συνεχίστηκε μέχρι και την δεκαετία του 1960 στις ΗΠΑ! Ο συγγραφέας στη συνέχεια περιγράφει διάσημες ιστορίες λυντσαρίσματος, την επίδρασή τους στην κοινωνία, την τέχνη (θέατρο, κινηματογράφο, μουσική) και τη λογοτεχνία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το τραγούδι «Ο παράξενος καρπός», το οποίο ηχογράφησε το 1939 η διάσημη τζαζ τραγουδίστρια Μπίλι Χολιντέϊ:

« Τα δέντρα στο Νότο βγάζουν ένα παράξενο καρπό

Αίμα στα φύλλα κι αίμα στ ρίζα

Ένα μαύρο κορμί αιωρείται στο αεράκι του Νότου

Ένα παράξενος καρπό κρέμεται στις λεύκες[…]».

 

Γιώργος Σχορετσανίτης

 

Μετά τα δύο ταξίδια, Αφρική –ΗΠΑ και εργασία στις φυτείες του Νότου, ο Γιώργος Σχορετσανίτης αφηγείται το τρίτο και τελευταίο ταξίδι των Αφροαμερικάνων, τη Μεγάλη Μετανάστευση, η οποία αφορούσε στην μετακίνηση περίπου έξι εκατομμυρίων Αφροαμερικανών κατά το χρονικό διάστημα 1910-1970 από τις Πολιτείες του αμερικανικού Νότου στις πόλεις του Βορρά, της Δύσης και των Μεσοδυτικών Πολιτειών. Ο διάσημος Αφροαμερικανός ποιητής Λάγκστον Χιούζ, πρωτεργάτης της Αναγέννησης του Χάρλεμ, στο «Εισιτήριο χωρίς επιστροφή» περιγράφει την αναζήτηση για ένα καλύτερο μέλλον, τις αγωνίες, τις σκέψεις και τους προβληματισμούς των μεταναστών:

«Μαζεύω τη ζωή μου,

Και την παίρνω μαζί μου,

Και την πάω κάτω στο Σικάγο, στο Ντιτρόιτ,

Μπάφαλο, Σκράντον,

Σε οποιοδήποτε μέρος που να είναι

Βόρεια και Ανατολικά,

Και όχι Νότια[…]».

Εν κατακλείδι θα λέγαμε ότι το τριπλό ταξίδι της αδικίας, του μίσους και του ρατσισμού των λευκών κατά των Αφροαμερικάνων που τόσο γλαφυρά περιγράφει ο Γιώργος Σχορετσανίτης μόνον ένα επίλογο θα μπορούσε να έχει:

«[…]Έχω ένα όνειρο ότι μια μέρα αυτό το έθνος θα ξεσηκωθεί και θα ζήσει το αληθινό νόημα της πεποίθησής του: «Θεωρούμε αυτές τις αλήθειες αυταπόδεικτες, ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν δημιουργηθεί ίσοι».

Έχω ένα όνειρο ότι μια μέρα στους κόκκινους λόφους της Τζάρτζαρα, οι γιοι των πρώτων σκλάβων και οι γιοι των πρώτων ιδιοκτητών θα μπορέσουν να καθίσουν μαζί στο τραπέζι της αδελφότητας[…]».

Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top