Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Όταν ο έρωτας νοηματοδοτεί τη ζωή
03/10/2018, 9:10 πμ

Όταν ο έρωτας νοηματοδοτεί τη ζωή

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

Ερνέστο Σάμπατο «Το τούνελ», Μετάφραση: Κλαίτη Σωτηριάδου, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 126

 

«Μερικές φορές πιστεύω πως τίποτα δεν έχει νόημα. Σ’ έναν μικροσκοπικό πλανήτη, που κινείται προς το τίποτα εδώ κι εκατομμύρια χρόνια, γεννιόμαστε μες τον πόνο, μεγαλώνουμε, αγωνιζόμαστε, αρρωσταίνουμε, υποφέρουμε, κάνουμε άλλους να υποφέρουν, φωνάζουμε, πεθαίνουμε, πεθαίνουν, κι άλλοι γεννιούνται για να ξαναρχίσει η μάταιη κωμωδία. Να είν’ αυτό πραγματικά; Απόμεινα να σκέφτομαι εκείνη την ιδέα περί έλλειψης νοήματος. Όλη μας η ζωή να είν’ άραγε μια σειρά από ανώνυμες κραυγές σε μια έρημο από αδιάφορα άστρα;»

Με αυτό το σκεπτικό ζωής ο ζωγράφος Χουάν Πάμπλο Καστέλ, μοναχικός, συνεσταλμένος και σχεδόν μισάνθρωπος [αντιπαθεί το σινάφι του και το σινάφι των κριτικών, θυμίζει έντονα τον ντοστογιεφσκικό ήρωα του «Υπογείου»] ερωτεύεται κεραυνοβόλα μιαν άγνωστη, τη Μαρία Ιριμπάρνε Χάντερ όπως θα αποδειχθεί, την ώρα που παρατηρεί για πολλή ώρα έναν πίνακα, συγκεκριμένα μια λεπτομέρειά του [μια κοπέλα εκτός κάδρου που αγναντεύει με απόγνωση τη θάλασσα] και μοιάζει να την κατανοεί. Θα βγει απ’ το… τούνελ του και θα την ψάξει, και κάποια στιγμή θα την βρει για να την αγαπήσει με όλη τη δύναμη της ψυχής του σαν αδελφή ψυχή, εξυψώνοντας την σχεδόν στην έννοια του απόλυτου για να διαπιστώσει ότι εντέλει είναι μια κάλπικη, εξαπατητική ψυχή, παντρεμένη με έναν τυφλό που μοιάζει να τον περιφρονεί, ερωμένη ενός ξάδελφου και ψευδόμενη ακόμα και όσον αφορά δευτερεύουσες λεπτομέρειες ζωής.

Αλλά στο μεταξύ εμείς θα γνωρίζουμε από την πρώτη κιόλας στιγμή ότι «Όλοι ξέρουν ότι σκότωσα τη Μαρία Ιριµπάρνε Χάντερ. Όµως κανείς δεν ξέρει πώς τη γνώρισα, ποια ήταν ακριβώς η σχέση µεταξύ µας και πώς µου µπήκε η ιδέα να τη σκοτώσω. Θα προσπαθήσω να τα διηγηθώ όλα αµερόληπτα γιατί, αν και υπέφερα πολύ εξαιτίας της, δεν έχω την ανόητη αξίωση να είµαι τέλειος».

Θα το διαβάσουμε, εντούτοις σαν ψυχολογικό θρίλερ, υπαρξιακό δράμα, με κομμένη φωνή: το ερωτικό κρεσέντο του Καστέλ, τη ζήλια, το πάθος, τη διάψευση, όλην αυτή την οργή του προδομένου άνδρα σχεδόν από την ίδια του την ιδέα, την ίδια του τη ζωή. Γιατί αυτό υπήρξε η Μαρία Ιριµπάρνε Χάντερ για τον Χουάν Πάμπλο Καστέλ, το νόημα της δικής του ζωής, το ύψιστο, το ιδανικό, το απόλυτο που τον πρόδωσε, η μοναδική γυναίκα που τον κατάλαβε, είδε την αλήθειά του μέσα απ’ τον πίνακα, μόνη εκείνη μπόρεσε να τον διακρίνει μέσα στο τούνελ του απ’ το δικό της τούνελ και φυσικά δεν θα μπορούσε να το αντέξει πως όλο τούτο το είχε απλώς φανταστεί. «Σκότωσε τον μόνο άνθρωπο που τον καταλάβαινε», όπως θα εξομολογηθεί. Μια ιστορία ερωτικού πάθους που κατ’ ουσίαν είναι ιστορία υπαρξιακή, οντολογική.

Ο Ερνέστο Σάμπατο που γεννήθηκε στο Ρόχας (1911), ένα μικρό χωριό της επαρχίας του Μπουένος Άιρες, σπούδασε φυσική και φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο της πόλης Λα Πλάτα και στη συνέχεια έζησε για μεγάλο χρονικό διάστημα στο Παρίσι και εργάστηκε στο εργαστήριο Κιουρί, υπογράφοντας μόλις τρία μυθιστορήματα ανάμεσα στα φιλοσοφικά του δοκίμια, «Το τούνελ» (1948), «Περί ηρώων και τάφων» (1961) και «Αββαδών ο εξολοθρευτής» (1974), καθώς και το αυτοβιογραφικό «Πριν το τέλος» (1999) κατόρθωσε να σταθεί επαξίως δίπλα στον Μπόρχες και τον Κασάρες, ο ήρωάς του στο «Τούνελ» να παραπέμπει στον «Ξένο» του Καμύ.

 

Ερνέστο Σάμπατο

 

Ο Καστέλ μας προσφέρει πρωτοπρόσωπα εκτός από την παραφορά του ερωτευμένου, την αποξένωση του ανθρώπου από τον σύγχρονο κόσμο και την πραγματικότητα, την ανάγκη του να αγαπήσει βαθιά και να αφιερωθεί και να αγαπηθεί, την δίψα του εντέλει για αδελφή ψυχή η οποία ταυτίζεται στην πορεία με αυτό καθ’ εαυτό το νόημα στη ζωή. Η διάψευσή του από την Μαρία Ιριµπάρνε Χάντερ είναι η εξορία του εντέλει από τη δική του νοηματοδότηση όσον αφορά τη ζωή. Ο Καστέλ που δεν αντέχει ψευδόμενος και εξαπατημένος από την Μαρία, ωστόσο δεν αντέχει ακολούθως την ίδια του τη ζωή. Η ζωγραφική του δεν έχει αποδέκτη και η ζωή του αντίκρισμα ωστόσο η απελπισία του από το ερωτικό παιχνίδι τον οδηγεί νομοτελειακά στην καταστροφή.

«Το τούνελ» πρωτοκυκλοφόρησε στα ελληνικά το 1986 από την Αστάρτη σε μετάφραση Μάγιας Μαρίας Ρούσσου και επιμέλεια Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή, έλειψε για χρόνια από τις προθήκες και τώρα που ξαναβγήκε ήταν σα να έπεσε επάνω σε διψασμένη γη. Ο Σάμπατο πρώτος συλλαμβάνει την ένταση των παθών και την επικινδυνότητα του έρωτα που πάντοτε είναι σχεδόν δική μας αντανάκλαση, το αντικείμενο του πόθου μας δεν είναι τίποτε άλλο παρά δική μας δημιουργία γι’ αυτό μας τσακίζει με όσα του προσδώσαμε όπλα, διαθέτει την ποιότητα εκείνου που ερωτεύεται, ο άλλος έχει σχεδόν μηδαμινή συμμετοχή.

Στο δικό του «τούνελ» ο Καστέλ θα τολμήσει να ελπίσει, να ονειρευτεί, θα καταστρέψει και θα καταστραφεί. Το σίγουρο είναι ότι πρόκειται για ένα κλασικό αριστούργημα με καθηλωτική επιρροή. Η ανατομία ενός έρωτα που είναι η ανατομία του νοήματος θαρρείς της ζωής. Μας καταβάλει το ίδιο μας το δημιούργημα, ενδεχομένως και αυτό να είναι το νομοτελειακό ζητούμενο απ’ την αρχή. Το δημιούργημά μας, που ωστόσο και δεν αντέχεται διαρκώς στη ζωή.

 

 

Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top