Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το αυτονόητο και πώς το χάσαμε [ένα βιβλίο πριν από την κρίση, για ό,τι ακολουθεί]
20/01/2016, 10:23 πμ

Το αυτονόητο και πώς το χάσαμε [ένα βιβλίο πριν από την κρίση, για ό,τι ακολουθεί]

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

thayma“Το θαύμα της αναπνοής” του Δημήτρη Σωτάκη, Εκδ. Κέδρος, σελ. 216

 

Στην “Πράσινη πόρτα” ο υπαρξιακός γρίφος κρυβόταν πίσω ή μέσα σ’ αυτήν. Χωρίς νούμερο, υποσχόταν το απόλυτο φως ή το σκοτάδι. Βασανιστική εμμονή για τον Άγγλο σεφ Ρότζερ Σμιθ μεγεθύνεται ως τον απόλυτο εφιάλτη.

Στους “Έντεκα ερωτικούς θανάτους” φως και σκοτάδι ενώνονται. Όπως πραγματικότητα και φαντασία. Έρωτας, θάνατος, άλλωστε, οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. “Η πράσινη πόρτα” στο αίνιγμα, στο τίποτα ή στο θαύμα.

Στην “Παραφωνία” είναι η ανταρσία του ενός, του μόνου – ενδεχομένως και μη παράφωνου- στην απόλυτη, ολοκληρωτική και αποδεκτή παραφωνία. Ο Φι ως άλλος κύριος Κ στην “Δίκη” κατηγορείται για κάτι που αγνοεί. Αλλά η ενοχή μάλλον είναι σύμπτωμα της εκάστοτε εποχής και όχι αυτής καθ’ εαυτής της αμαρτίας.
“Ο άνθρωπος καλαμπόκι” πιστεύει εμμονικά στη σωτηριολογική δύναμη που διαθέτει το καλαμπόκι! Γραπώνεται σ’ αυτό και προσπαθεί να σώσει και να σωθεί. Ολοκληρώνοντας, κατά τον συγγραφέα, και τον κύκλο των εμμονών και των εμμονικών ηρώων, διαθέτει όπως και όλα του, το ασφυκτικό παράλογο πλαίσιο της εποχής.
“Το θαύμα της αναπνοής” που μόλις κυκλοφόρησε, ενδεχομένως και να αποτελεί το σύγχρονο Ευαγγέλιο.

Ο Δημήτρης Σωτάκης, αναλύει και συνθέτει, με αλληγορικό, παραβολικό τρόπο και ατμόσφαιρα ασφυκτικά κλειστοφοβική, την ακατανόητα καταναλωτική εποχή μας.
Ο ήρωάς του, νέος κι άνεργος, αναζητά στις μικρές αγγελίες, δουλειά. Του προσφέρεται μια άκρως αλλόκοτη θέση εργασίας. Η τεράστια αμοιβή, το βιοποριστικό αδιέξοδο, το όνειρο ενός σπιτιού στην βόρεια πύλη, δεν του αφήνουν και πολλά περιθώρια για να το σκεφτεί. ‘Εξάλλου, ακούγεται εύκολο, θα πληρώνεται και μάλιστα αδρά για τον κάθε αποθηκευτικό χώρο του σπιτιού του. Παραχωρώντας το διαμέρισμά του για την μεταφορά, η Εταιρεία υπόσχεται να εκπληρώσει όλα τα όνειρά του.
Τα πρώτα έπιπλα καταφθάνουν, μια καλοφτιαγμένη ντουλάπα, μια κουνιστή πολυθρόνα, ένα κρεββάτι και πολλά μικρά ξύλινα κομψοτεχνήματα. Στην αρχή, τα θαυμάζουν. Ο ήρωας και η κοπέλα του Ρίσα και ο ζωγράφος φίλος του Ντίτο. Η αρχική ευφορία, όμως, πολύ σύντομα θα αρχίσει να γίνεται εφιάλτης. Άγνωστοι άνθρωποι της εταιρείας μετρούν και υπολογίζουν και το ελάχιστο τετραγωνικό του σπιτιού και σε ακατάστατους χρόνους μπαινοβγαίνουν μεταφορείς και μεταφέρουν τ’ απίθανα.

Η ζωή του μοιράζεται στα δυο. Στη φυσιολογική καθημερινότητα- επισκέπτεται την άρρωστη μητέρα του, βγαίνει ραντεβού με την φίλη του, βλέπει στο ατελιέ τον φίλο του- και στην αλλόκοτη επαγγελματική του ιστορία. Το μικρό διαμέρισμά του μεταμορφώνεται δραματικά και πλημμυρίζει ασφυκτικά, αλλά το όνειρο ενός σπιτιού στη βόρεια γέφυρα τον συγκρατεί, εξάλλου, τα χρήματα από την Εταιρεία και για την ελάχιστη μεταφορά προστίθενται στον προσωπικό λογαριασμό του πάντα.
Οι εξελίξεις, όμως, θα είναι δραματικές. Η μητέρα του ξαφνικά θα πέσει σε κώμα. Και η Εταιρεία θα απαιτήσει την διαρκή παρουσία του στο σπίτι. Πρέπει να είναι εκεί και διαρκώς να τους ανοίγει. Εμπιστεύεται την μητέρα του στην Ρίσα και στον Ντίτο κι αποφασίζει να υπομείνει καρτερικά το τελευταίο του επαγγελματικό πράσινο μίλι. Για να εγκλωβιστεί μέσα στα έπιπλα τελικά. Για να κτιστεί μέσα στα ξύλα, κάτω από έναν καθρέφτη και από μία πολυθρόνα.
Αριστουργηματική ιδέα για την δική μας άρρωστα καταναλωτική ζωή, για τον σύγχρονο εφιάλτη της απόκτησης αγαθών που υποθηκεύει τα πάντα: χώρο, χρόνο, ψυχή και το μέλλον μας ακόμα.

Κι όμως, όλα ξεκίνησαν σαν παιχνίδι, έτσι το είδε κι αυτός, ένα παράδοξο, αλλόκοτο παιχνίδι. Κι ό,τι γινόταν “γίνεται για μας, για το καινούργιο σπίτι, για μια καλύτερη ζωή”, μια λάθος δική μας κίνηση που εντέλει μας φυλακίζει.

Θύτης και θύμα, ο ήρωας, μεταμορφωνόταν σταδιακά “σε ένα ξερό σώμα, ένα κορμί χωρίς ζωή, ένα κομμάτι ξύλο”. Η διανοητική του κατάσταση “ένα κουβάρι ψευδαισθήσεων”. Και το χειρότερο, δεν θα είχε το κουράγιο ποτέ στο εξής να πραγματοποιήσει και την ελάχιστη πια επιθυμία. Παρατηρητής της ίδιας του της ζωής. Εγκλωβισμένος σε μια ακατανόητη εν πολλοίς αν και με την δική του συναίνεση αλλόκοτη ιστορία.

 

Sotakis

 

Αλληγορικό μυθιστόρημα για το μάταιο αν και επικίνδυνο κυνήγι των υλικών επιθυμιών, μαύρο παραμύθι για το μεγάλο οικονομικό και πνευματικό κραχ της ζωής μας. Μια αναγκαστικά τεχνική πρόβα θανάτου, για τον ήρωα, παράλληλη και εφάμιλλη με την φυσική κωματώδη κατάσταση της μητέρας.
Επαναστατική πράξη, και για τον ήρωα, η τέχνη, επί τω προκειμένω η γραφή. Τους ζητά ένα φύλλο χαρτί, μολύβι, κι ευτυχώς του τα δίνουν. Εγκιβωτίζοντας στην ιστορία την διαπίστωση, ότι η ζωή μπορεί και να μην είναι πρόβα, στο τέλος να μάθουμε ότι η παράσταση ήταν αυτή. Όταν πού πια καιρός και πάει χαμένη και η ζωή και η πρόβα.
Ιδέα, ατμόσφαιρα, ήρωες, ασφυκτικά αριστουργηματικοί. ‘Ενα βιβλίο καθρέφτης και πορτρέτο δικό μας. Που αρνείται να αντικρίσει ο καθένας από μας, εξάλλου και στο μυθιστόρημα έτσι συμβαίνει, ο ήρωας δεν αντέχει στο πορτρέτο του Ντίτο τον εαυτό του.

Μια ιστορία που ανατρέπει το δεδομένο και αυτονόητο της αναπνοής. Και με μεθόδους εφιαλτικές σκιαγραφεί τα… χαμένα αυτονόητα.
Ο Σωτάκης όσο κανείς, φαίνεται να έχει συλλάβει την ατμόσφαιρα και το πνεύμα της εποχής. Και πιστός στις μεθόδους της, ως πορτρέτο μας το ανταποδίδει. Παραβολικά και χαμηλότονα, παγιδεύοντας τον αναγνώστη του, τον υποβάλει σε μια αντίδραση σχεδόν σωματική. Είχε χρόνια να με πιάσει δύσπνοια με βιβλίο. Μεγάλος συγγραφέας, αναμφισβήτητα. Και σίγουρα ένας από τους ελάχιστους, που εκφράζει με τόσο αλλόκοτο τρόπο μια αλλόκοτη άγνωστή μας, αν και ζούμε μέσα σ’ αυτή, κατάσταση, εποχή, ιστορία. Την στιγμή που οι περισσότεροι συγγραφικά κάνουν στάση στα Βαλκάνια ή στον εμφύλιο. Ο εφιάλτης όμως βρίσκεται εδώ, στο σπίτι μας είναι, έχει μπει στο κεφάλι.

 

Υγ. σήμερα ξέρουμε. Διατηρούμε ακριβώς ό,τι είχε γραφτεί.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top