Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το Σχέδιο όπου Το Νόημα
22/02/2017, 10:58 πμ

Το Σχέδιο όπου Το Νόημα

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

tosxedio2Κατερίνα Μαλακατέ «Το σχέδιο», εκδ. Μελάνι, σελ. 228

 

Κατά Έκο υπάρχει πάντα η πρόθεση του συγγραφέα, του αναγνώστη και του ίδιου του κειμένου. Αυτή που μετράει είναι η πρόθεση του κειμένου και απ’ αυτήν ακριβώς την άποψη «Το Σχέδιο» της Κατερίνας Μαλακατέ είναι σημαντικό.

Άλλωστε ζούμε σε μιαν εποχή που εκ των συνθηκών μας υπερβαίνει, πάντα θα μας υπερβαίνει. Η δυστοπία μας κινδυνεύει σε ελάχιστο χρόνο να γίνει αβίωτο καθεστώς.

Στο κατατοπιστικό της σημείωμα η συγγραφέας που αρέσκεται στην λογοτεχνία του Φανταστικού- εξάλλου τι να λέμε, είναι ο πιο δημιουργικός χώρος, εκεί μπορεί να στήσεις ένα απολύτως μυθιστορηματικό σύμπαν-  ξεκίνησε όταν όλα ήταν αντιμετωπίσιμα στη συνείδησή μας έστω, το 2011, η Κρίση ναι μεν ήταν γεγονός αλλά για να την αντέξουμε είχε μέσα μας ημερομηνία λήξης. Ελπίδα που κατέρρευσε το 2015 με το καινούργιο μνημόνιο και τα κάπιταλ κοντρόλς. Η βεβαιότητα πια για το ότι υπήρχε «ένα Σχέδιο». Ότι η ζωή μας συνεχίζει ερήμην μας. Κι εμείς πιόνια σε μια σκακιέρα, σε μια παρτίδα όπου το εφιαλτικό έγκειται στο ότι αγνοείται ο παίκτης της παντελώς. Δεν έχει πρόσωπο πια στην εποχή μας ο εχθρός, όπως δεν έχει πρόσωπο στην παρτίδα κι εκείνος που μας κινά τα νήματα.

Και όπως συμβαίνει σε οριακές στιγμές, στα μεγάλα γεγονότα, στις τραγωδίες της ιστορίας, το τραγικό είναι ότι αλλάζει πρόσωπο και ο φίλος, ο γνωστός, ο συγγενής ακόμα και ο ίδιος μας ο εαυτός.

Αυτό ακριβώς το σκηνικό τολμά η Κατερίνα Μαλακατέ για να στήσει «Το Σχέδιο». Λαμβάνοντας ως δεδομένο ένα δημοψήφισμα το 2011 που μας θέτει εκτός ευρώ, το κίνημα των Πέντε ημερών που μας επιβάλει ένα αλλόκοτο καθεστώς, την μετατροπή μας από υποδοχείς μεταναστών σε μετανάστες ακόμα και μέσα στην ίδια μας την πατρίδα.

Οι πρωταγωνιστές της, όπως συνηθίζει στα βιβλία της, το είδαμε και στο «Κανείς δεν θέλει να πεθάνει», τρεις γενιές, τρεις βασικοί εκπρόσωποι της ίδιας οικογένειας, ο οικογενειακός θεσμός είναι μεγάλη θηλιά, μας κυνηγά η οικογένειά μας όπως και η καταγωγή μας, όπως και η πατρίδα, γίνεται σχεδόν χαρακτήρας.

Χρησιμοποιεί, λοιπόν, για «Το σχέδιο», τον γιό Χάρη, συγγραφέα που κατορθώνει να αποδράσει εγκαίρως, για να συνεχίσει επιτυχημένα τη ζωή του στο Παρίσι. Τον πατέρα του, συνταξιούχο φιλόλογο που επιστρέφει κι αυτός αλλά στη γενέθλια γη, στο χωριό του. Και την κόρη του πρώτου και εγγονή του δευτέρου η οποία διασχίζοντας σχεδόν όλη την Πελοπόννησο [το βλέπουμε να το τολμά κι αντιστρόφως με τον παππού της] καταφεύγει στην παππουδική γη. Η μητέρα της αγνοείται, ο πατέρας της την έχει κατά κάποιον τρόπο εγκαταλείψει, η γιαγιά της έχει πεθάνει, κατά συνέπεια ο παππούς της παραμένει η μοναδική της καταφυγή.

Στην πορεία η συγγραφέας μέσα από τους ήρωές της θα αντιμετωπίσει πολλά: τον θάνατο ή την διαστρέβλωση πασών των ιδεολογιών, πόσο εύκολο είναι το κάθε τι κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες να μετατραπεί στο ακριβώς αντίθετό του, Το μεγάλο μυστήριο της δημιουργίας, είναι ένας τρόπος να βάλει κανείς τάξη στο χάος, Τον ρόλο της οικογένειας που αντί να ασφαλίζει, συνθλίβει. Την συνομωσιολογία που ανθίζει στην άγνοια και κάνει τον φίλο εχθρό, Τα όρια που διαταράσσονται και τις καλές προθέσεις που εν τέλει με μαθηματική ακρίβεια σε οδηγούν στην κόλαση.

 

Κατερίνα Μαλακατέ

Κατερίνα Μαλακατέ

 

Μια ιστορία που, τελικά, είναι πολλά: δυστοπία του Φανταστικού για τους αισιόδοξους και για τους απαισιόδοξους Πολιτικό θρίλερ. Υπαρξιακό δράμα για όλους επειδή το Νόημα, δηλαδή, το Σχέδιο είναι και παραμένει ανά τους αιώνες το βασικό. Και επειδή όταν αλλάζει πλευρό η Ιστορία διαταράσσεται ακριβώς αυτό. Και στην παρούσα κατάσταση, στο παρόν βιβλίο, είναι πανταχού παρόν με απρόβλεπτο και ορθάνοιχτο τέλος.

Το Φως και σ’ αυτή την ιστορία της Κατερίνας Μαλακατέ, η καινούργια ζωή, αυτή καθ’ εαυτή η ζωή. Σαν γέννηση, έμπνευση, κανονικότητα, προσπάθεια, Δημιουργία.

Ο εχθρός Φάντασμα, εξάλλου, ανά τους αιώνες το ίδιο πράγμα επιθυμεί, αυτό που φοβάται ο ήρωας στο «Γιούσουρι» του Καρκαβίτσα: το να ζει και να δουλεύει κανείς μόνο για το καρβέλι.

Και το μέσον καταστολής ήταν και παραμένει ο πιο αινιγματικός δεσμός τελικά: η αγία οικογένεια στον πυρήνα της οποίας όλα επιτρέπονται και η συναισθηματική βία επιβάλλεται σαν σύνεση ενίοτε και άλλοτε σαν προστασία.

Ένα επαναστατικό βιβλίο, ούτως ή άλλως, που επιδέχεται πολλές ερμηνείες.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top