Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Βιωματικές αφηγήσεις
22/05/2018, 10:57 μμ

Βιωματικές αφηγήσεις

Γράφει η Μαρία Λιάκου //

 

Τζανίν Ντι Τζιοβάνι «Το πρωί που ήρθαν να μας πάρουν. Ανταποκρίσεις από τον πόλεμο στη Συρία» μτφρ: Μαριάννα Ρουμελιώτη εκδ. Δώμα – 2018 -σελ. 320

 

Στην πεζογραφία εκτός από το παραδοσιακό ιστορικό μυθιστόρημα όλο και ποιο συχνά εμφανίζεται ως είδος «η μαρτυρία». Η μυθοπλαστική αφήγηση της ιστορίας   και ως βιωματική αφήγηση.

Όπως η νομπελίστρια Σβελτάνα Αλεξίεβιτς που έδωσε φωνή σε καθημερινούς ανθρώπους που έζησαν σε περίοδο της σκοτεινής ιστορίας , έτσι και η Ντι Τζιοβάνι με το βιβλίο της αυτό συνομιλεί με την Ιστορία απλών ανθρώπων  που έζησαν στην δύνη του εμφυλίου –πολέμου της Συρίας. Αν και θεωρείται η σημαντικότερη πολεμική ανταποκρίτρια της γενιάς της η γραφή της δεν είναι από την σκοπιά των ειδήσεων..

Έχει ειδησεογραφικά καλύψει τον πόλεμο στην Βοσνία, το Κόσοβο, την Λιβύη , την Σομαλία , το Αφγανιστάν , το Ιράκ, την Τσετσενία  και την Σιέρα Λεόνε.

Απόσπασμα από το βιβλίο σελ 26-27

«Είχα έρθει στη Συρία γιατί ήθελα να δω τη χώρα πριν τη ρουφήξει ο πόλεμος. Στη διάρκεια αυτού του πρώτου μου ταξιδιού, το Μάιο του 2012, η Συρία βρισκόταν ακόμα στα πρόθυρα του πολέμου. Θα μπορούσε κανείς, αν ήθελε να είναι σχολαστικός με τους ορισμούς, να μιλήσει απλώς για ένοπλη σύγκρουση μεταξύ δύο παρατάξεων (αργότερα τριών, τεσσάρων και περισσότερων). Όμως είχα ξαναδεί πολέμους να ξεκινούν έτσι, κι ο πόλεμος αυτός πλησίαζε στη Συρία μ’ εντυπωσιακή ταχύτητα. Ο υπόλοιπος κόσμος κοντοστεκόταν και παρατηρούσε.»

Για τον εμφύλιο της Συρίας μάθαμε κάποια πράγματα μέσα από την τρέχουσα επικαιρότητα. Το βιβλίο αυτό δεν προβαίνει σε αναλύσεις του εμφυλίου που ζει η Συρία αλλά δίδει «φωνή» σε ανθρώπους που τον έζησαν. Μαρτυρίες γυναικών, ιατρών που σε κρυφά μέρη περιθάλπουν τραυματίες από τις βόμβες, σε στρατιώτες και αμάχους κυρίως. Μιλάει για την ραγδαία αλλαγή της καθημερινής ζωής των ανθρώπων. Για σκηνικό του πολέμου που προβάλλει εμπρός τους. Για την στέρηση των αγαθών (νερό –ψωμί-φως κ.ά). Μιλάει για τον «φόβο». Για τα βασανιστήρια και τους βιασμούς που αποτελούν «μέθοδο εκφοβισμού». Ο αναγνώστης μέσα στις σελίδες του βιβλίου θα δει την αποσύνθεση  της χώρας. Η συγγραφέας δεν παίρνει το μέρος καμίας πλευράς αλλά μόνο των ανθρώπων που βιώνουν αυτές τις φριχτές στιγμές.

«Αν  είσαι σοβαρά άρρωστος – αν π.χ. έχεις καρκίνο –δεν κάνεις χημειοθεραπεία. Αν δεν μπορείς να φύγεις από τη χώρα για θεραπεία, απλά μένεις κι αργοπεθαίνεις, με τρομερούς πόνους. Οι αρρώστιες της βικτωριανής εποχής επιστρέφουν-η πολιομελίτιδα, ο τύφος, η χολέρα. Βλέπεις γύρω σου ανθρώπους βαριά άρρωστους, οι οποίοι την τελευταία φορά που τους είχες δει πριν τον πόλεμο ήταν απολύτως υγιείς. Ακούς ένα συνεχή βήχα. Όλοι βήχουν- από τη σκόνη των κατεστραμμένων κτιρίων, απ’ τις αρρώστιες , από το κρύο»σελ.207-208

Δεν κάνει η συγγραφέας μόνο μια δημοσιογραφική καταγραφή αλλά αποτυπώνει την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και την μυρωδιά του πολέμου. Το προσωπικό βίωμα και τον πόνο. Αποτυπώνει φυσικά και τον δικό της προσωπικό φόβο.

Ο αυτοβιογραφικός λόγος και η  μαρτυρία μέσα από την ημερολογιακή περιγραφή των κεφαλαίων του βιβλίου(Δαμασκός- Λατάκεια –Μααλούλα- Χομς- Νταράγια –Ζαμπαντάνι – Χαλέπι το έτος 2012  και ο επίλογος τον Νοέμβριο του 2016) δίδουν στον αναγνώστη το μέγεθος της συνεχιζόμενης τραγωδίας μέχρι τις μέρες μας.

Το βιβλίο αυτό θα πρέπει να το διαβάσουν όλοι για να καταλάβουμε πραγματικά τι συμβαίνει. Γιατί «το τραύμα» στις ζωές των ανθρώπων δεν θεραπεύεται αλλά απλά επουλώνεται…. (πιθανόν).

Γιατί ενώ όλη η ανθρωπότητα γνωρίζει τις τραγικές συνέπειες των πολέμων ξεπηδάνε «ως ειρηνική διαμαρτυρία» αρχικά χωρίς βία και καταλήγουν στον διχασμό-που είναι και το ζητούμενο αυτών που τις σχεδιάζουν – τις επιδιώκουν.

Η συγγραφέας με μάστερ στις διεθνείς σχέσεις γνωρίζει καλά τον ρόλο των Διεθνών Οργανισμών και σημειώνει στο βιβλίο στην σελ. 254:

«Σε κάθε πόλεμο που έχω καλύψει , η εκεχειρία είναι συνώνυμο του να κερδίζεις χρόνο για να σκοτώσεις περισσότερους αμάχους».

Μια ωμή αλήθεια που είναι γροθιά στο στομάχι μας.

Όμως το βιβλίο δεν είναι μια απλή αφήγηση-ανταπόκριση από την Συρία. Όπως και άλλοι συγγραφείς ιστορικών βιβλίων που επηρεάζονται από τις Επιστήμη της Ιστορίας αναπτύσσει  την μαρτυρία ως μια βιωμένη ιστορική πραγματικότητα όπου ο- η συγγραφέας μέσα από τη φωνή του αφηγητή, παίζει τον ρόλο» του ιστορικού» από τον χώρο της Λογοτεχνίας όπως ο Βενέζης, ο Μυριβήλης, ο Δούκας και ο Μπεράτης για την ελληνική λογοτεχνία.

Περιστατικά και ιστορικά γεγονότα ξετυλίγονται τόσο ωμά μπροστά σου που μόνο μύθος δεν είναι. Μια ωμή αλήθεια που σε πνίγει και λές «όχι, δεν θα συνηθίσω τις προσφυγικές αφίξεις σαν να είναι ένα καθημερινό φαινόμενο. Όσο και αν λένε η Ιστορία επαναλαμβάνεται… η φρίκη δεν συνηθίζεται….

Τέλος να σημειώσω ότι το βιβλίο περιέχει Σημειώσεις και ένα εξαιρετικό Χρονολόγιο για την ενημέρωση  του αναγνώστη.

 

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Janine di Giovanni είναι τακτική συνεργάτιδα των New York Times, του Guardian και του New York Review of Books, και πρώην αρχισυντάκτρια του Newsweek σε θέματα Μέσης Ανατολής. Έχει καλύψει πολέμους και ανθρωπιστικές κρίσεις στη Βοσνία, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στη Σιέρα Λεόνε, στη Λιβερία, στην Τσετσενία, στη Σομαλία, στη Λιβύη και στο Ανατολικό Τιμόρ.

Άλλα έργα της: Against the Stranger: Lives in Occupied Territory (1993)· The Quick and the Dead: Under Siege in Sarajevo (1994)· Madness Visible (2003)· The Place at the End of the World (2006)· Ghosts by Daylight: A Memoir of War and Love (2012).

Το βιβλίο Το πρωί που ήρθαν να μας πάρουν έχει μεταφραστεί σε 18 γλώσσες. Έχει τιμηθεί με το Βραβείο Δημοσιογραφικής Τόλμης IWMF 2016, και το Βραβείο Πεζού Λόγου του Hay Festival 2016.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top