Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Απ’ τη Σελήνη στη Γη
06/04/2016, 11:31 πμ

Απ’ τη Σελήνη στη Γη

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

palati_feggariouΠολ Όστερ «Το παλάτι του φεγγαριού», Μετάφραση: Σταυρούλα Αργυροπούλου, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 411

 

Επιβεβαιώνοντας για μια ακόμα φορά εκείνο που είπε ο Ντον Ντελίλο γι’ αυτόν ότι το επίτευγμά του συνίσταται στο ότι «χτίζει ένα παραδοσιακό οικοδόμημα αφήγησης με μοντέρνο εσωτερικό», ο Πολ Όστερ που μετέτρεψε την ζωή του σε πρόζα αναγνωρίζοντας τη μεγάλη σκηνοθεσία αυτής καθ’ αυτής της ζωής, συγκεντρώνει όλες τις επαναστατικές τεχνικές του σε ένα βιβλίο, στη ζωή του νεαρού Μάρκο Φογκ. Συνομιλώντας με ό,τι αγάπησε και ό,τι δικό του: αναγνώσματα και λογοτεχνικούς ήρωες, ποίηση, περιπλάνηση, αναζήτηση, προσωπικό βίωμα, εμμονές. «Το παλάτι του φεγγαριού» εμπεριέχει όλο του το ταλέντο και την τέχνη, αλλά και όλα του τα τεχνάσματα και τις τεχνικές.

«Ένας άνθρωπος δεν μπορεί να ξέρει πού βρίσκεται στη γη παρά μονάχα σε σχέση με το φεγγάρι. Η αστρονομία προηγείται’ οι χάρτες της γης έπονται. Ακριβώς το αντίθετο απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς. Αν σκεφτείς για πολύ αυτό το ζήτημα, το μυαλό σου θα έρθει τα επάνω κάτω. Το εδώ υπάρχει μόνο σε σχέση με το εκεί, όχι το αντίστροφο. Αυτό υπάρχει μόνο επειδή υπάρχει εκείνο. Αν δεν κοιτάξουμε ψηλά, δεν θα μάθουμε ποτέ τι είναι χαμηλά. Ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας μόνο όταν κοιτάμε αυτό που δεν είμαστε. Δεν μπορείς να πατήσεις στη γη μέχρι ν’ αγγίξεις τον ουρανό».

Όταν ξεκίνησε την αφήγηση ο νεαρός Μάρκο Φογκ, ορφανός μητρός και αγνώστου πατρός «ήταν το καλοκαίρι που ο άνθρωπος πάτησε στο φεγγάρι». Ο θείος Βίκτορ, προστάτης του και καλόβολος κλαρινετίστας, με μπάντες που εφηύραν το όνομά τους απ’ το φεγγάρι ήταν ήδη πολύ μακριά, το μέλλον φάνταζε μαύρο ωστόσο στο «Παλάτι του φεγγαριού», ένα κινέζικο εστιατόριο που φαινόταν απέναντι, το τυχερό του μπισκότο υποσχόταν ότι «το φεγγάρι είναι το μέλλον» και στο φεγγάρι θα καταφύγει για να ανακαλύψει εν είδη επαναληπτικού καθρέφτη και το παρόν αλλά και το άγνωστο παρελθόν. «Αν δεν στηρίξεις το ένα σου πόδι έξω από τη Γη, ποτέ σου δεν θα μπορέσεις να σταθείς επάνω της», κι ο Ελύτης το είπε και αυτό είναι τόπος κοινός ποιητών, πλανήτων και τυχοδιωκτών.

Και ο νεαρός Μάρκο Φογκ ποιητής από πεποίθηση και στη συνέχεια περιπλανόμενος από ανάγκη, θα βρεθεί άστεγος στο πάρκο και κατόπιν σε μια σπηλιά αφού τελειώσει τις σπουδές του και πουλήσει ένα- ένα τα βιβλία του θείου Βίκτορ, φροντίζοντας να τα διαβάσει πρώτα. Θα σωθεί χάρη στον φίλο του και στην επιμονή ενός εύθραυστου κοριτσιού. Θα βρεθεί γραμματέας και συνοδός ενός ιδιόρρυθμου γέρου εκατομμυριούχου ο οποίος θα του αφηγηθεί την περιπετειώδη ζωή του και μετά από τον θάνατό του θα αναζητήσει τον χαμένο του γιο για να του παραδώσει τον χαμένο πατέρα και το χαμένο του παρελθόν.

Στο μεταξύ, και ολότελα ανοιχτός στο ενδεχόμενο, όταν ήταν στο πουθενά έχει ήδη συνειδητοποιήσει πολλά:

«Ίσως αυτό ακριβώς ξεκίνησα να αποδεικνύω από την αρχή: ότι δηλαδή, έτσι και αφήσεις τη ζωή σου να την πάρει ο άνεμος, θα ανακαλύψεις πράγματα που ποτέ στο παρελθόν δεν τα γνώριζες, πράγματα που δεν θα μπορούσες να μάθεις σε άλλες συνθήκες».

«Αν ήμουν ικανός να διατηρήσω τη σωστή ισορροπία μεταξύ επιθυμίας και αδιαφορίας, αισθανόμουν ότι θα επέβαλλα, κατά κάποιον τρόπο, στο σύμπαν να μου απαντήσει».

«Όπως περνούσε ο καιρός, άρχισα να παρατηρώ ότι τα καλά πράγματα μου συνέβαιναν μόνο όταν έπαυα να τα εύχομαι».

«Με άλλα λόγια, αποκτάς αυτό που θέλεις, μόνο αν δεν το θέλεις. Αυτό δεν έβγαζε νόημα, αλλά το ακατανόητο του επιχειρήματος ήταν ό,τι ακριβώς με έλκυε. Αν οι επιθυμίες μου μπορούσαν να έχουν ανταπόκριση μόνο αν σταματούσα να τις σκέφτομαι, τότε όλες οι σκέψεις για την κατάστασή μου ήταν, κατ’ ανάγκην, αντιπαραγωγικές».

Τόσα πολλά ώστε η ζωή του ανταποδίδει με τις σκηνοθεσίες της το χαμένο του παρελθόν: την αινιγματική νεανική ζωή της μητέρας, τον άγνωστο και χαμένο πατέρα, την ιστορία που υπήρξε η γενεαλογία του πριν απ’ αυτόν.

 

Paul Auster

Paul Auster

 

Με αφηγηματικούς τρόπους και ιστορίες μέσα στην ιστορία που εναλλάσσονται από τα χρόνια των σπουδών στην περιπλάνησή του ως άστεγος, στα χρόνια με τον ιδιόρρυθμο αφεντικό του, εγκιβωτίζει σε μια ζωή, τρεις ζωές: τη δική του, το παρελθόν του ιδιόρρυθμου γέρου εκατομμυριούχου και το βιβλίο που υπογράφει ο χαμένος γιος. Με επίκεντρο πάντα (όπως και στην αυτοβιογραφική «Επινόηση της μοναξιάς») την αναζήτηση του πατρός. Ο γιος του ενός και πατέρας του άλλου θα συντελέσουν σε ένα αφηγηματικό γαϊτανάκι που εμπεριέχει πολλά: αυτοβιογραφικές σελίδες, μια ιστορία περιπέτειας στην άγρια δύση και την ιστορία της άγνωστης Αμερικής, μια αλληγορία επιστημονικής φαντασίας. Και που είναι, ταυτόχρονα: ένα ψυχολογικό θρίλερ και ένα δοκίμιο οντολογικής αναζήτησης, το γενεαλογικό δέντρο που συμπληρώνεται σαν υπαρξιακό αίνιγμα, επαναληπτικά και με πανομοιότυπο τρόπο, και αναδιπλώνεται σαν αστυνομικός γρίφος, με συνεχώς αυξανόμενο σασπένς.

Η αλήθεια όταν «πού πια καιρός», αλλά ωστόσο έστω και εκτός χρόνου, επιτυγχάνεται, τελικά, η Συνάντηση:

«Ήταν ένα ζήτημα χαμένων επαφών, κακής συγκυρίας, άστοχων επιλογών. Βρισκόμασταν πάντα στο σωστό σημείο σε λάθος χρόνο, ποτέ δεν προλαβαίναμε ο ένας τον άλλο, πάντα βρισκόμασταν σε μικρή απόσταση από τη λύση του προβλήματος. Αυτή ήταν η ουσία του ζητήματος, νομίζω. Μια σειρά χαμένων ευκαιριών. Όλα τα κομμάτια βρίσκονταν εκεί από την αρχή, κανείς όμως δεν ήξερε πώς να τα συναρμολογήσει».

Το αποτέλεσμα ένα βιβλίο που είναι πολλά: αστυνομικό και ψυχολογικό θρίλερ, μυθιστόρημα ιστορίας και περιπέτειας, αλληγορία και επιστημονική φαντασία, χρονικό αυτογνωσίας και αναζήτησης, ένα παζλ γραφής και ζωής. Ένα παιχνίδι. Σοβαρό, αποκαλυπτικό κι επικίνδυνο. Όπως το αντιλαμβάνονται κι όπως το παίζουν τα παιδιά.

Η διπλή ζωή και ο ερημίτης που όλοι μας κρύβουμε, ο Πινόκιο που αναζητά τον Πατέρα για να γνωρίσει το Νόημα στην Αλήθεια και ν’ αποκτήσει Πνοή, η εναλλαγή ρόλων από γιος σε πατέρα και η αέναη αλλαγή που αποτελεί και την μοναδική αλήθεια ζωής.

Ένα απολαυστικά χορταστικό πολυεπίπεδο, τελικά, γοητευτικό μυθιστόρημα. Η επιτομή οστερικών εμμονών και τεχνικών.

 

* Δημοσιεύθηκε στο ethnos.gr

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top