Όλα όσα βλέπουμε ή ό,τι φαινόμαστε. Όνειρο είναι μέσα σε όνειρο…
Γράφει η Βιολέττα-Ειρήνη Κουτσομπού // *
Margaret Atwood «Το παιδί της Τρικυμίας», εκδ. Μεταίχμιο
Είμαστε όλοι φτιαγμένοι από υλικά ονείρων
William Shakespeare
Οι ψευδαισθήσεις, ακόμη και όταν γνωρίζουμε ότι είναι ψευδαισθήσεις, έχουν μια απερίγραπτη δύναμη. Δελεάζουν, μεταμορφώνουν, εκδικούνται, βασανίζουν, αποκαθιστούν άλλωστε «Το μόνο που χρειάζεται είναι μερικά πράγματα: Το μυαλό συμπληρώνει την ψευδαίσθηση» (σελ. 218). Η πολύπλοκη δύναμη της δημιουργίας ψευδαισθήσεων αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονες στο έργο του Shakespeare «Η Τρικυμία» (The Tempest), ένα από τα πιο θαυμαστά και αινιγματικά καλλιτεχνικά δημιουργήματα του Βάρδου. Στην «Τρικυμία» η μαγεία – αν και απατηλή – είναι πανίσχυρη, σαγηνευτική, επικίνδυνη, καταθλιπτική, όπως ίσως και το θέατρο. Έτσι είναι και στη σύγχρονη αναπαράσταση του έργου από την αγαπημένη Καναδή συγγραφέα Margaret Atwood με τίτλο «Το παιδί της Τρικυμίας» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Πράγματι, ο τίτλος του βιβλίου είναι ο πλέον ενδεδειγμένος καθώς είναι σαν το έργο του Shakespeare να γέννησε το παιδί του, ίσως για να μας θυμίσει ότι ο αγαπημένος μας συγγραφέας είναι πιο σύγχρονος από ποτέ.
Η ιστορία μας, λοιπόν, ξεκινά σε μια μικρή πόλη στο σημερινό Οντάριο του Καναδά. Ο Φίλιξ Φίλιπς (Felix Phillips) είναι ένας έντονα δυναμικός και ανορθόδοξος καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Μακεσιγουέγκ (Makeshiweg) ο οποίος αποφασίζει να «ανεβάσει» την «Τρικυμία» αποφασίζοντας να πρωταγωνιστήσει στο ρόλο του Πρόσπερο. Προσδοκά ότι μέσω αυτής της διαδικασίας θα εξαγνίσει τα ψυχικά του τραύματα και θα βοηθηθεί ώστε να μπορέσει να επανασυνδεθεί συναισθηματικά με την τρίχρονη νεκρή κόρη του, Μιράντα. Οπωσδήποτε, προσμένει το έργο αυτό να λειτουργήσει θεραπευτικά ώστε να απαλύνει τον πόνο που βιώνει. Όμως, αντίθετα από τις επιθυμίες του, απολύεται και αντικαθίσταται από τον Τόνι (ο αντίστοιχος Αντόνιο) ο οποίος από δεξί του χέρι αποδεικνύεται σε εχθρό και σφετεριστή του.
«Χωρίς να βλέπει σχεδόν μπροστά του, μ’ έναν κόμπο να του σφίγγει το λαιμό, κατευθύνεται παραπαίοντας στο κελί επιδείξεων της δεκαετίας του ΄50 και σωριάζεται σε μια από τις κάτω κουκέτες. Τραχιές γκρίζες κουβέρτες. Χέρια σταυρωμένα στα γόνατα, κεφάλι σκυμμένο. Χαμένος στο πέλαγος παραδέρνει πότε αποδώ, πότε αποκεί. Μέσα σ’ ένα σάπιο κουφάρι που το ΄χουν εγκαταλείψει ακόμα και τα ποντίκια» (σελ.212)
Από κείνη τη στιγμή και για 12 ολόκληρα χρόνια ο Φϊλιξ «εξαφανίζεται», βυθίζεται στο πένθος του ζώντας σε ένα σπίτι που θυμίζει σπήλαιο, σαν αόρατος παρακολουθεί τα βήματα των εχθρών του, φλερτάρει με την εκδίκηση, καταστρώνει σχέδια εξόντωσης ώστε να καταφέρει να δικαιωθεί και συνομιλεί με το πνεύμα της κόρης του. Η Μιράντα στοιχειώνει κατά κάποιο τρόπο το μυθιστόρημα μάλλον επειδή ο Φίλιξ την χρειάζεται, είναι σαν όασή του, κι έτσι δεν έχει την τόλμη να την ελευθερώσει. Ίσως, βέβαια, θα ήταν καλύτερο να λέγαμε ότι δεν έχει φτάσει σε κείνο το σημείο της ωριμότητας μέσα του για να πράξει ανάλογα. Σε αυτό το σημείο, η Atwood με τον δικό της μοναδικό τρόπο είναι σαν να μας παραπέμπει στη Daphne du Maurier αλλά και στον Edgar Allan Poe.
«Η Μιράντα θα ήταν έξω τέτοια ώρα, θα επωφελούνταν από τις τελευταίες ακτίνες του φωτός για να παίξει με το χιόνι, θα πέταγε χιονόμπαλες στον αέρα ή θα φτιάχνε χιονάνθρωπους αγγελάκια. Ψάχνει για ίχνη από πατημασιές: Όχι, δεν έχει βγει πρόσφατα. Υπενθυμίζει, ωστόσο, στον εαυτό του ότι δεν αφήνει πίσω της ίχνη, τόσο ανάλαφρα που πατάει στη γη […] Δεν έπρεπε να χαραμιστεί σ’ έναν κόσμο ψευδαισθήσεων –ουράνιων τόξων που εξαφανίζονται, φυσαλίδων που σκάνε, πύργων που αγγίζουνε τα σύννεφα-, όπως έκανε ο ίδιος […] Πώς να της πει ότι κανένας εκτός από τον ίδιο δεν θα μπορούσε να τη δει; Δεν θα το πίστευε με τίποτα. Κι αν το πίστευε, αν αναγκαζόταν να το πιστέψει, τι θ’ απογινόταν; […] Μα δεν έχει δωμάτιο, υπενθυμίζει στον εαυτό του. Δεν έχει κρεβάτι. Δεν κοιμάται ποτέ […] Ο Πρόσπερος και ο Άριελ δεν αγγίζονται ποτέ: Πως είναι δυνατόν ν’ αγγίξεις ένα πνεύμα; Αυτή τη στιγμή δεν τη βλέπει καν. Θα πρέπει να αρκεστεί στη φωνή της.» (σελ. 220-239)
Margaret Atwood
Η Atwood δεν αποφεύγει τις αμφισημίες και τις πολυπλοκότητες του παιχνιδιού που εμπεριέχονται στο έργο, αλλά τις αγκαλιάζει ολοκληρωτικά. Οι χαρακτήρες της προσθέτουν τη δική τους πινελιά στο νόημα, τη δική τους κατανόηση της ελευθερίας και της φυλάκισης. Η συγγραφέας κάνει χώρο στο μυθιστόρημά της για όλες τις φωνές, για όλες τις δυνατότητες και τα πιθανά σενάρια. Όπως και με το θέατρο, οι αυταπάτες αποπλανούν και εμείς πρόθυμα επιτρέπουμε στον εαυτό μας να παρασυρθεί και να ελευθερωθεί.
«Όλα όμως εφήμερα είναι, υπενθυμίζει στον εαυτό του. Όλα τα υπέροχα παλάτια, όλοι οι πύργοι που αγγίζουνε τα σύννεφα» το οποίο είναι χτισμένο στις λεπτομέρειες
Το μυθιστόρημα φέρει το χαρακτηριστικό πνεύμα-σφραγίδα της Atwood ενώ η ίδια παίζει με τη γλώσσα. Την ίδια στιγμή αναδεικνύει με ανεπανάληπτο τρόπο το στυλ της γλώσσας του Βάρδου κι όλο αυτό λαμβάνει χώρα στο τεντωμένο αλλά αστραφτερό σχοινί της πεζογραφίας, δημιουργώντας γραμμές που κελαηδούν. Για τους αναγνώστες που είναι εξοικειωμένοι με το θεατρικό έργο του Shakespeare, η βαθιά διορατική ματιά της Atwood στο κείμενο, θα εκπλήξει ευχάριστα. Για τους αναγνώστες της Atwood νέους και παλιούς, το βιβλίο αυτό θα είναι απόλυτη απόλαυση – υπέροχο από κάθε άποψη. Η ανάγνωση του μυθιστορήματος, αναμφισβήτητα, θα προκαλέσει την επιθυμία να ξαναδιαβαστεί το έργο του Shakespeare και ίσως προκύψουν νέες μελέτες πάνω σ’ αυτό. Η Margaret Atwood στήνει με δεξιοτεχνία αυτό το απαστράπτον (με κούκλες της Disney και μπόλικο γκλίτερ) παραμύθι το οποίο πανηγυρίζει την αθάνατη έκταση του έργου και την περίπλοκη μεγαλοφυία του William Shakespeare. Εμείς ως αποδέκτες του εγχειρήματος χειροκροτούμε με συγκίνηση και ενθουσιασμό, την ίδια αντίδραση θαρρώ θα είχε και ο ίδιος ο Shakespeare. Σ’ αυτό το σημείο, αξίζει να αναφερθώ και να επαινέσω την Τρισεύγενη Παπαϊωάννου για την εξαιρετική μετάφρασή της.
Ο τίτλος του άρθρου είναι στίχος του συγγραφέα και ποιητή Edgar Allan Poe από το ποίημα A Dream within a dream ( Όνειρο μέσα σ’ όνειρο-Μετάφραση Στ. Μπεκατώρος).
* Η Βιολέττα-Ειρήνη Κουτσομπού [MBPsS (BA, MA, Dip.CounsPsy, MSc) είναι Εκπαιδεύτρια σε Θέματα Ψυχικής Υγείας – Καθηγήτρια Αγγλικής Φιλολογίας
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο θάνατος ποτέ δεν βάζει τέλος
23/04/2024, 9:51 μμ -
Παρακείμενα: «Ωδή στην ηρωική παράδοση και ταυτόχρονα καταδίκη»
23/04/2024, 9:50 μμ -
Ο ‘δράκος’ κοιτούσε τη λίμνη
23/04/2024, 9:48 μμ -
Η αλχημιστική φαντασία της Μπουραζοπούλου
23/04/2024, 9:47 μμ -
Ο Δημήτρης Νόλλας συνεχίζει
23/04/2024, 9:45 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Ποίηση fractal: “Μάθημα ζωής”
Της Χαρίκλειας Ρίζου // * Μάθημα ζωής Το λαδί παλτό σου, Κυκλώνει το σώμα μου Και η μνήμη σκαλίζει το γκρίζο κρεβάτι Που φιλοξένησε Το παγωμένο φιλί σου Ματώνουν οι φόνισσες στιγμές Η αγωνία
Περισσότερα -
Δύο διήγηματα
Γράφει η Παγώνα Παρασύρη // Χρόνια νωπά Μία Τετάρτη γεννήθηκα, σε μια χρονιά δύσκολη και σκοτεινή που την καθόριζε ο φόβος, απότοκο παιδί της χούντας. Δυο χρόνια αργότερα, η μεταπολίτευση. Ιαχές δημοκρατίας έφταναν στ’
Περισσότερα -
Οι μουγκές πριγκίπισσες
της Αγγελικής Κώττη // Τουλάχιστον μια φορά τη μέρα, πολλά μεγάλα μουσεία στο twitter ανεβάζουν μια φωτογραφία από ένα έκθεμά τους με αφορμή κάποια επίκαιρη επέτειο: τα γενέθλια ενός ζωγράφου, την Παγκόσμια Ημέρα Τάδε, μια περιοδική έκθεση που
Περισσότερα -
Δεν μπορεί να νοηθεί εκπαίδευση και παιδεία χωρίς δημοκρατική διαπαιδαγώγηση
Του Νίκου Τσούλια // Η δημοκρατία δεν είναι μόνο σύστημα διακυβέρνησης αλλά και μορφή κουλτούρας και τρόπος ζωής. Γιατί συνδέεται με ένα ουμανιστικό σύστημα αξιών, με μια ανοιχτή κοινωνία, με μια πλουραλιστική πολιτεία σε όλες τις εκφάνσεις της. Δεν
Περισσότερα -
Διήγημα: “Κίτρινο σκοτάδι”
Της Αναστασίας Κάτσικα // * Πολλές μεγάλες, γαλάζιες αφίσες κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη. Γεμάτος ο τοίχος και η απέναντι κολόνα. Η τραγουδίστρια άβαφτη, κοντοκουρεμένη με άσπρο πουκάμισο με γυρισμένα τα μανίκια κι αντρικό παντελόνι. Μεγάλη
Περισσότερα -
Οι φωτογραφίες του Alexander Lamont Henderson για πρώτη φορά στο Μουσείο Μπενάκη
. ΕΚΘΕΣΗ – Alexander Lamont Henderson. Tαξιδιωτικές φωτογραφίες του 1904 ΑΠΟ 12/12/2018 – ΕΩΣ 04/05/2019 O Alexander Lamont Henderson (1838-1907) υπήρξε φωτογράφος που διακρίθηκε για τις υπηρεσίες του από την Βασίλισσα Βικτόρια της Βρετανίας και μέλος της Βασιλικής Φωτογραφικής Εταιρείας.
Περισσότερα -
Όταν ο έρωτας νοηματοδοτεί τη ζωή
Γράφει η Ελένη Γκίκα // Ερνέστο Σάμπατο «Το τούνελ», Μετάφραση: Κλαίτη Σωτηριάδου, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 126 «Μερικές φορές πιστεύω πως τίποτα δεν έχει νόημα. Σ’ έναν μικροσκοπικό πλανήτη, που κινείται προς το τίποτα εδώ κι εκατομμύρια χρόνια, γεννιόμαστε
Περισσότερα
