Το ταυτόχρονο της ου-τοπίας
Γράφει η Αλεξάνδρα Μυλωνά // *
Πολυξένη Βελένη, «Το λίγο του χρόνου», Ανάτυπο 2017
Το λίγο του χρόνου βασίζεται σε τρεις ανέκδοτες ποιητικές συλλογές της Πολυξένης Βελένη: Κλεψίτυπον (2002-2005), Αναρρίχηση στο ΠΟΤΕ (2007-2010), Καιροσκόπιο (2011-2016). Γράφει στην εισαγωγή της η ποιήτρια πως με το βιβλίο αυτό επιλέγει να μοιραστεί μαζί μας εκείνα τα σαράντα εφτά «πες το ποιήματα» που ακόμα της μιλούν, συνοδεύοντάς τα με δικά της έργα ζωγραφικής, εκτεθειμένα ήδη στο κτήριο της Αυστροελληνικής («Ου-τοπία, 4 εποχές», Κιλκίς 2016). Σε μια ξεχωριστή έκδοση ποιήματα και πίνακες μπαίνουν στην τροχιά του κυκλικού χρόνου: τέσσερις ενότητες στη συλλογή, που αντιστοιχούν στις τέσσερις εποχές, με πρώτη την άνοιξη.
Όπως και στο Χρονοδρόμιο (την πρώτη συλλογή της που τιμήθηκε με το Β΄ βραβείο στον Δ΄ Πανελλήνιο Ποιητικό Διαγωνισμό του παραρτήματος της «Τέχνης» το 1999 στο Κιλκίς και εκδόθηκε το 2000 από τις εκδόσεις UNIVERSITY STUDIO PRESS Α.Ε.) και στη Μακεδονική Δεκάπολη της Ιορδανίας (Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης 2012) η αρχαιολόγος και ποιήτρια εστιάζει στον χρόνο, στην πραγμάτευση και τη διαπράγμάτευσή του σε σχέση με τον χώρο. Αυτή τη φορά όμως κινείται σ’ ένα πιο προσωπικό επίπεδο, γι’ αυτό και η ελευθερία της είναι μεγαλύτερη: αναδρομές στο παρελθόν, αναφορές στο φευγαλέο παρόν, προβολές σ’ ένα ενδεχόμενο μέλλον, αλλά και περιηγήσεις στ’ όνειρο, διατηρώντας σταθερά την ευφυή λογική και τη δυναμική ευαισθησία που διακρίνουν την ποιητική της έκφραση. Παλεύει η Βελένη με το εφήμερο, προσπαθεί να συγκρατήσει τη στιγμή διαστέλλοντάς την. Όσο όμως κι αν τεντώνει τον χρόνο, αυτός παραμένει λίγος, όπως ο κόσμος στο Λίγο του κόσμου της Δημουλά (έργο με το οποίο το Λίγο του χρόνου φαίνεται πως συνδιαλέγεται). Όπως λίγοι είμαστε κι εμείς οι άνθρωποι. Λίγη, άλλωστε, είναι και η ζωή.
Αυτή την έλλειψη ισορροπεί η τέχνη, που προσφέρει στην ποιήτρια το αντίβαρό της. Αυτό δηλώνει η ίδια προφορικά με παρρησία σε αντιστάθμισμα της ομολογημένης ποιητικά ατολμίας της. Γι’ αυτό ράβει τα γράμματα και τα στριφώνει, μουσκεύει τις λέξεις και τις τρίβει να βγάλουν τον χυμό τους, παίζει μαζί τους γράφοντας. Κι όσο γράφει, η γραφή της γίνεται πιο αφαιρετική, η ποίησή της ξε-διπλώνεται και μας περιλαμβάνει. Έτσι, ο προσωπικός στοχασμός του ποιητικού υποκειμένου –ενίοτε με πικρό χιούμορ− γίνεται πανανθρώπινος.
Γραμματική
Τα τριτόκλιτα απεργούνε
στις καρδιές μας.
Το “διεθνής” χάθηκε
στα πλήθη των αεροδρομίων,
το “αλλοεθνής” πνίγηκε
στις ορδές των προσφύγων,
το “επιρρεπής” ναυάγησε
στους χειμάρρους των καιρών.
Απομείναμε μονάχοι
με το “αληθής” και το “ψευδής”
αντίρροπες δυνάμεις
να μας κυριαρχούν
σε αμφίσημη αναμέτρηση.
Η τρίτη κλίση καταργήθηκε.
Για να ισορροπήσει αυτή την έλλειψη η δημιουργός, επιπλέον, ζωγραφίζει. Πενήντα μία ελαιογραφίες τοπίων της φύσης, με διάθεση ιμπρεσιονιστική και ένταση στο χρώμα, συνθέτουν τη δική της ου-τοπία στον καμβά, πραγματική στο παρελθόν ή φανταστικά ονειρική σε χρόνο ά-χρονο.
Πολυξένη Βελένη
“Λόγος ή ο Χρόνος / εικόνες ή ο Χώρος”, λοιπόν, “σε μια αντίπαλη αναμέτρηση ή σε μια συμφιλιωμένη συμπόρευση”. Μια παράλληλη διαδρομή, σκέφτομαι, που όπως καταγράφεται ταυτόχρονα από τον αναγνώστη-θεατή σχεδόν σε κάθε ανοιχτό δισέλιδο του βιβλίου, ενοποιεί χρόνο και χώρο σε ένα όλον –στο ταυτόχρονο της ου-τοπίας.
Τα αγάλματα
Χανόταν στις σκιές των ονείρων της.
Στις χαμηλές τις μαστιχιές να παίρνει
αρώματα απ΄ το χώμα,
να γίνεται ένα με τα χόρτα,
να κυλιέται καταγής.
Ερχότανε τότε τ’ αγάλματα τα χρωματιστά
μέσα στο λευκό τους νέφος
να της ταράξουν τη γαλήνη,
να της θυμίσουν τα απρόσμενα,
να της πάρουν τη ζωή απ΄τα χέρια.
Σαν να ’θελαν να πιουν νερό από τη βρύση της
και να την παρασύρουν εκεί που αυτά ήθελαν.
Κι εκείνη κοίταζε απαθής, άβουλη, αγέλαστη
ανήμπορη να κάνει ένα νεύμα, έστω απελπισίας.
– Η ταινία είναι ακατάλληλη για ανηλίκους
κλείσε τις κουρτίνες, θα καείς.
Είναι ευδιάκριτο, βέβαια, πως σταθερή παραμένει και σ’ αυτή, τη νέα συλλογή ποιημάτων της Βελένη, η αγάπη της για την αρχαιότητα, που είναι πάντοτε παρούσα και άρρηκτα συνδεδεμένη με τη ζωή της σε όλες τις εκφάνσεις της.
* Η Αλεξάνδρα Μυλωνά γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε φιλοσοφία και θέατρο. Γράφει (Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης), σκηνοθετεί (Εταιρία Ελλήνων Σκηνοθετών), παίζει (Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών). Δημοσιεύει σε λογοτεχνικά περιοδικά και blog. Εργάζεται στο Καλλιτεχνικό Σχολείο Θεσσαλονίκης.
Βιβλία: Γάμος στα βαθιά (θέατρο για παιδιά, Ρώμη 2016), Τα απλά παραμύθια ενός σπιτιού (θέατρο για παιδιά, Ρώμη 2015), Η χάρτινη Αντιγόνη-από το αρχαίο θέατρο στα καρέ της εικοναφήγησης (μελέτη, Γράφημα 2013), Εγώ και μερικές φίλες μου (μονόλογοι, Γράφημα 2009), Με μια ανάσα (παραμύθια για παιδιά, Δ. Συκεών 2004), Η Φωνή του Νερού (θεατρικό, Άχθος 2001).
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Ποίημα: “Όταν οι λέξεις παίζουν κρυφτό”
Της Πηνελόπης Ντουντουλάκη // ΟΤΑΝ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΠΑΙΖΟΥΝ ΚΡΥΦΤΟ (ΟΥΚΡΑΝΙΑ 2022) “Πλίνθοι, λίθοι, κέραμοι…” δοκάρια πεσμένα καταγής ανάμεσα σε φωτιά και χιόνι βουλιαγμένα σπίτια σώματα που έχουν συνθλιβεί κάτω από σωρούς ερειπίων μικρά παιδιά
Περισσότερα -
Έρωτας – Θάνατος: οι όψεις του δυο νομίσματος
Γράφει η Πέρσα Κουμούτση // «Λόγος και Αιτία για μια θύμηση» του Άγγελου Πετρουλάκη, εκδόσεις: Πανθεσσαλική Ένωση ατόμων με σκλήρυνση κατά πλάκας. Η εν λόγω συλλογή του Άγγελου Πετρουλάκη συγκροτεί το πρώτο βιβλίο μιας τρίπτυχης έκδοσης με ποιήματα
Περισσότερα -
Τέσσερις ποιητικές φωνές
Βασίλης Δ. Παπαβασιλείου ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ Προσπαθεί να κρατηθεί απ’ το τρέμουλο ενός κεριού το τελευταίο οξυγόνο. Αιώρημα στο ανεπαίσθητο φως ο ανέκφραστος πόνος κατακάθεται κι αναπτύσσεται σε παγετώνα με αυξανόμενη ταχύτητα πρόωσης. Τυφλά
Περισσότερα -
Να ξεκλειδώσει μυστικά που έμειναν για αιώνες σφραγισμένα.
Γράφει η Πέρσα Κουμούτση // «Νησιά Ξεχασμένα στον Χρόνο» του Γιώργου Λεονάρδου, εκδόσεις «Ωκεανός», σελ 448. Αν η ζωή εμπνέει την τέχνη, τότε αναμφίβολα η Ιστορία, η θάλασσα και η περιπέτεια εμπνέουν τα βιβλία του Γιώργου Λεονάρδου και σχεδόν
Περισσότερα -
Με ιστορική σημασία
Γράφει ο Άγγελος Χαριάτης // Σεραφείμ Μάξιμος «Κοινοβούλιο ή Δικτατορία», εκδόσεις Στοχαστής Το βιβλίο Κοινοβούλιο ή Δικτατορία του στοχαστή της ελληνικής Αριστεράς Σεραφείμ Μάξιμου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στοχαστής, και έχει γραφτεί σχεδόν εκατό χρόνια πίσω, παραμένει
Περισσότερα -
Ποίηση: “Η Πέμπτη Εποχή”
Της Μάχης Τζουγανάκη // * Να ‘χαμε λέει μην το γελάς μια πέμπτη εποχή ολοκαίνουρια του κουτιού Ίσως και να ταν καλύτερα τα πράγματα τα σημερνά Να είχαμε τα άνθη τους καρπούς Κι ύστερα λέει σε τούτη την
Περισσότερα -
Ποίηση: “Πρόσκληση”
Της Αντιγόνης Ηλιάδη // Πρόσκληση Θέλω να βρεθούμε για να μη ξεχάσω πως κάποτε υπήρξαμε κάτω από τον ίδιο ουρανό μάρτυρες σε αυτή τη μαζική λιγοθυμία των δύο χιλιάδων κάτι χρόνων στους ίδιους δρόμους της
Περισσότερα
