Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ο υπερρεαλισμός της παιδικής ηλικίας
21/12/2016, 12:49 μμ

Ο υπερρεαλισμός της παιδικής ηλικίας

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

to-kitosΟύρσουλα Φωσκόλου «Το κήτος», εκδ. Κίχλη, σελ. 88

 

Η ίδια θα σύστηνε ως εξής το βιβλίο της:

«Πρόκειται για μια συλλογή μικρών και μεγαλύτερων πεζών. Το νήμα που, κατά κάποιο τρόπο, συνδέει τις ιστορίες ανιχνεύεται στο μότο του βιβλίου, στον στίχο του Σαραντάρη «Κατάγομαι από τα παιδικά μου χρόνια, όπως από μια χώρα». Ανατρεπτικές αφηγήσεις μιας εσωτερικής ζωής που άλλοτε κοχλάζει έτοιμη να χυθεί κι άλλοτε, ευτυχής, απλώνει ρίζες και ανθεί. Υπαινικτικά ερωτικά ξυπνήματα που όμως ασπαίρουν, πνιχτές κραυγές, λεπτοί και μυρωδάτοι λοβοί αφτιών, φιλντισένια μανικετόκουμπα, αγγίγματα διστακτικά. Άνθρωποι που φλέγονται από την ανάγκη να ξεφύγουν ή να επιστρέψουν, άνθρωποι που πεινούν και με τα μάτια ορθάνοιχτα καταβροχθίζουν εικόνες. Στην κοιλιά του Κήτους, η Ανδρομέδα κάθεται σε μια καρέκλα από φερ-φορζέ παρέα με την Ηλέκτρα, κλαδεύουν τις πορτοκαλιές του Άργους, κάνουν έρωτα υπό το φως της Γκρούντιχ τηλεόρασης, βουτούν τα δάχτυλά τους σε κόκκινο του καδμίου, τσουγκρίζουν αυγά στην Ελευσίνα». [από συνέντευξή της στον Κώστα Αγοραστό και στην Bookpress]

Η πρώτη επαφή μαζί του είναι γοητευτικά αποκλειστική. Όπου υπάρχει το μαγικό χεράκι της Γιώτας Κριτσέλη και η εγγυητική ετικέτα «εκδόσεις Κίχλη» που αποτελεί αναγνωστική εγγύηση αλλά και αισθητικά εκδοτική απόλαυση, δεν γίνεται τουλάχιστον παρά να το ξεφυλλίσεις. Αλλά κι εκείνο το κήτος που κατάπιε τον δύστυχο Ιωνά για να τον ξεβγάλει ώριμο είναι υπόσχεση καθώς, επίσης, και το όνομα της συγγραφέως γνωστό μας ήδη από τις εξαιρετικές της μεταφράσεις.

Η Ούρσουλα Φωσκόλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1986 και εργάζεται ως γραφίστρια. Είναι μόνιμη συνεργάτις του λογοτεχνικού περιοδικού Φρέαρ και επιμελείται τη σελίδα του στο διαδίκτυο. Μεταφράσεις και διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί στα λογοτεχνικά περιοδικά Νέα Ευθύνη, Νέο Επίπεδο, Το Δέντρο, (δέ)κατα, Ένεκεν, manifesto, Ακτή, Θράκα, Πλανόδιον, Φρέαρ.

Κάποια από τα διηγήματα της συλλογής τα έχουμε ήδη διαβάσει. Ωστόσο γίνονται μέρος μιας ενότητας στο βιβλίο, αποτελούν ψηφίδα στη καλειδοσκοπτική μεγάλη εικόνα των παιδικών μας χρόνων, το βάπτισμά μας στον αινιγματικό και αλλόκοτο κόσμο, στην αλλοπρόσαλλη κοινωνία των μεγάλων. Και ως τέτοια ακριβώς γραμμένα διασώζουν το δέος για το θαύμα της ζωής που συνηθίσαμε μεγαλώνοντας να θεωρούμε αυτονόητο και δεδομένο.

Η συγγραφέας, με εικαστική παιδεία και ποιητικό μουσικό βηματισμό κατορθώνει να διασώσει στις αναμνήσεις, στις αφηγήσεις της όλη εκείνη τη σοφή παιδική αφέλεια που επιτρέπει στην εσωτερική αντάρα ενίοτε κήτος να γίνεται και το άφατο εκείνο, εντέλει, να μας φανερώνεται. Και σαν παιδί, τολμά να αφηγηθεί το ανείπωτο  όπως το βλέπει, δηλαδή, δι’ εσόπτρου εν αινίγματι και, έτσι ακριβώς και να μας το δώσει: μαγεμένα και για τούτο μαγευτικά.

25 μικρά πεζά με τίτλους απλούς, μονάχα έτσι απλά εξάλλου μπορεί κανείς να αναφερθεί στο περίπλοκο [Η σκόνη, Οι νεκροί, Έτσι είναι, Το κήτος, Το κρέας, Ηλέκτρα, Η παρέλαση, Το αυτί στην πόρτα] και 10 μεγάλα πεζά να μας υποδεικνύουν την μεγάλη εικόνα [Ελευσίνα, Επιστροφή, Φέρ φορτζέ, Οι τράβες, Σινεμασκόπ, Κόκκινο του καδμίου, Το κομμάτι, Στη Θέση του] ανασυνθέτοντας μια ολόκληρη εποχή ουσιαστικά για τους μεγάλους ανύπαρκτη [η παιδική μας ηλικία δεν είναι μονάχα τα όσα ζήσαμε αλλά και όσα φανταστήκαμε, φοβηθήκαμε, ελπίσαμε, ονειρευτήκαμε] επιστρέφοντας τρόπον τινά και με το βλέμμα της, σαν σε σινεμασκόπ βάζοντας απ’ την αρχή με κόκκινο του καδμίου το κάθε κομμάτι στη θέση του.

 

Ούρσουλα Φωσκόλου

Ούρσουλα Φωσκόλου

 

Μπαμπάδες, μαμάδες, γιαγιάδες, αγαπημένοι, πρώτοι έρωτες, αρχέγονοι φόβοι αλλά και κήποι, τηλεοράσεις και έπιπλα, καθημερινές και σχόλες, μια υπαινικτική σχεδόν ονειρική καθημερινότητα ξετυλίγεται κομμάτι κομμάτι με μουσική και με χρώμα μπροστά στα μάτια μας αλλάζοντας σχήμα σαν μαγική εικόνα. Κατά συνέπεια η συμβατική εικόνα αποκαλύπτει σύμβολα πανανθρώπινα, η καθημερινότητα αποκτά εκ νέου όλη την ποίηση και το δέος κι έτσι το θαύμα της ζωής ξαναγράφεται μέσα από μάτια και βλέμμα καινούργιο.

Όσοι μεγάλοι ξαναζούμε τη ζωή μέσα από τα παιδιά, διαπιστώνουμε όλα εκείνα που χάσαμε [συνηθίζει ο άνθρωπος και θεωρεί δεδομένο ακόμα και το θαύμα], κι αυτό αναλαμβάνει η συγγραφέας να ξανακάνει για μας: να μας χαρίσει το χαμένο μας δέος και κλέος. Μέσα από ένα βιβλίο όπου οι άνθρωποι αναδεικνύονται σχεδόν σε αρχέτυπα, τα σύνορα διαταράσσονται και όλα βρίσκονται εδώ: κι ο ουρανός και η γη αλλά και ο βυθός της θάλασσας.

Ένα βιβλίο που αποκαλύπτει, διαρκώς αποκαλύπτεται σε κάθε ανάγνωση. Και ξαναγράφεται απ’ την αρχή πάλι και πάλι για σένα. Δείγμα γραφής [επιτρέψατε την αυθαιρεσία της προσωπικής υποκειμενικής επιλογής]:

«Ηλέκτρα»

«Έτσι ακριβώς σε σκέπτομαι: κατακερματισμένη. Δεκάδες φωτογραφικά καρέ, που πριν ξαπλώσω τ’ αραδιάζω ευλαβικά στο μαξιλάρι. Εδώ ακουμπώ το χέρι σου, δίπλα το χρώμα των ματιών σου, κάτω απ’ το στόμα μου τα χείλη σου και στην κορφή – κομμάτια- την κοιλιά σου. Για μυρωδιά, καμιά φορά, γδέρνω ένα πορτοκάλι. Γυρίζω το κορμί μου ανάσκελα, στάζω ξινό χυμό στα μάτια και- σαν Ηλέκτρα στο Άργος που ανθεί- θρηνώ κι αποκοιμιέμαι».

Αυτό ακριβώς κάνει και η συγγραφέας, σαν προσευχή ή ποίηση, τα θαυμαστά όλα μάς τα αραδιάζει ευλαβικά στη σελίδα- μαξιλάρι. 35 κείμενα σαν παιδικό αίνιγμα για μεγάλους. Εξάλλου αυτό δεν σημαίνει λογοτεχνία; Ξαναδιαβάζω μ’ άλλα μάτια το μέγα αίνιγμα, αγγίζω με καθαρά χέρια το αρχαίο Τραύμα.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top