Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Τα πολλαπλά πρόσωπα ενός ταξιδιού
05/01/2015, 8:22 μμ

Τα πολλαπλά πρόσωπα ενός ταξιδιού

γράφει η Πέρσα Κουμούτση //

 

tirthankara«Το Σώμα του Τιρθανκάρα, οι συναντήσεις ενός ταξιδιού στην Ινδία»  του Χρήστου Χρυσόπουλου, εκδόσεις «Νεφέλη»

 

Ένα πολύχρωμο ταξίδι στις Ινδίες:

Τον Αύγουστο του 2012 ο συγγραφέας Χρήστος Χρυσόπουλος περιπλανήθηκε στην Ινδία, ταξίδεψε με ένα σάκο και έχοντας ως μοναδικά αναγνώσματα τον οδηγό Lonely Planet και μια εισαγωγή στον Ινδουισμό, αγορασμένη τυχαία στο Δελχί. Την εμπειρία αυτή την καταγράφει έπειτα σε ένα βιβλίο που τιτλοφορεί το «Σώμα του Τιρθανκάρα» και που φέρει τον χαρακτηριστικό υπότιτλο: συναντήσεις ενός ταξιδιού στη Ινδία, γιατί όπως εξηγεί ο ίδιος στο επίμετρό του, το βιβλίο αυτό δεν αποτελεί «καθαρόαιμο» ταξιδιωτικό μυθιστόρημα, αλλά ένα λεύκωμα συναντήσεων στο οποίο ο ίδιος προσπαθεί να θυμηθεί τα πρόσωπα που συνάντησε στη διάρκεια του ταξιδιού, όχι μόνο τα αληθινά, αλλά και όσα προέκυψαν έπειτα, ως επινοήσεις ή πλάνες ενός νου που αναστοχάζεται, ενός νου που επιχειρεί να τ’ αναβιώσει, να τα ζωντανέψει μαζί με τις ιστορίες τους, μαζί με το ίχνος που άφησε επάνω του η ίδια η εμπειρία. Άλλωστε, σύμφωνα με τη ρήση του Ταμπούκι, την οποίο ο συγγραφέας εύστοχα επικαλείται στην εισαγωγή, «Η μνήμη είναι η μεγαλύτερη πλαστογράφος». Από εκεί ξεκινούν όλα: από την πλάνη, το «ξελόγιασμα» του μυαλού, τις μνήμες που «διασαλεύονται» με τον καιρό, που μεταμορφώνονται, που μεταπλάθονται για να αποκτήσουν, εν τέλει τη μυθική τους διάσταση. Αυτές ακριβώς οι «επινοημένες», οι αναγεννημένες από τις στάχτες τους μνήμες αποτελούν την πρώτη ύλη του συγγραφέα. Αυτή, εξάλλου, δεν είναι και η μαγική «ουσία» της λογοτεχνίας, η «μαγιά» που μετουσιώνεται σε τέχνη; Παρόλα αυτά δε θα επιχειρήσω να αναλύσω ή να περιγράψω το βιβλίο παραθέτοντας μεμονωμένα περιστατικά, λεπτομέρειες, ή πληροφορίες αποκομμένες από το σύνολο της άρτιας και στιβαρής σύνθεσής τους, νομίζω πως θα το αδικούσα, αν το έκανα. Ενδεχομένως μείωνα την σπουδαιότητά του, κυρίως την αισθητική και λογοτεχνική του αξία. Πώς να περιγράψει κανείς το αποτέλεσμα μιας τόσο σύνθετης, πολυεπίπεδης και εξαιρετικά εκλεπτυσμένης συγγραφικής διαδικασίας; Δεν είναι εύκολο. Μόνο να αποτιμήσω την αίσθηση που μου άφησε τελειώνοντας την ανάγνωσή του: συναισθήματα ευφορίας, έκπληξης, αισθητικής ευωχίας, κυρίως όμως μια αίσθηση ικανοποίησης και πληρότητας. Την πληρότητα εκείνη που νιώθει ο αναγνώστης, όταν δεν απογοητεύεται, όταν δεν εξαπατάται, κι όταν πραγματώνει αβίαστα το ταξίδι που του υποσχέθηκαν. Εντούτοις, την ανικανότητα μου αυτή να το περιγράψω με μεγαλύτερη λεπτομέρεια θα την παραλληλίσω με την ανικανότητα δυο ταξιδευτών- που αναφέρονται στο ίδιο αυτό βιβλίο- να αποτυπώσουν με ικανοποιητική επάρκεια τα όσα βίωσαν σε μια παρόμοια περιπλάνηση πριν από 50 περίπου χρόνια. Ο πρώτος είναι ο Αλμπέρτο Μοράβια και ο άλλος ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι. «Ο ένας βλέπει στην Ινδία μόνο ό,τι αλλάζει, ο άλλος ό,τι παραμένει απαράλλαχτο, σταθερό μέσα στους αιώνες. Ο πρώτος προσπαθεί να κατανοήσει τι είναι ιδιάζον στη Ινδία αλλά απογοητεύεται. Οι σκέψεις του σκοντάφτουν, ή είναι αφηρημένες, συχνά επιστρατεύοντας τετριμμένους μεταφυσικού όρους και ταυτολογίες. Στέκεται μόνο στην διαφορετικότητα, χωρίς να μπορεί να αποδώσει στους αναγνώστες του αυτή τη διαφορά. Ο δεύτερος επιχειρεί μια άλλη εκ διαμέτρου αντίθετη προσέγγιση, θέλοντας να ταυτίσει χώρους και τόπους, σαν να είναι η διαφορετικότητα αμαρτία, αποφαίνεται: Η Ινδία θυμίζει την προπολεμική Ιταλία . Κανείς δεν μπορεί να περιγράψει την Ινδία, μόνο να την επισκεφτεί.» Η διερεύνηση αυτού του τόπου μοιάζει να τους έχει μπερδέψει, να τους έχει αποπροσανατολίσει. Τους παραλύει. Ο καταιγισμός των εικόνων, των αντιθέσεων, των χρωμάτων, της διαφορετικότητας, της ποικιλομορφίας, ακόμα και της θρησκευτικότητας που διέπει έναν τέτοιο τόπο, τους καθιστά αδέξιους, ενδεχομένως και ανεπαρκείς να αποδώσουν διεξοδικά τα όσα αποκόμισαν. Κάπως έτσι στέκομαι και εγώ έκπληκτη, αποστομωμένη σχεδόν, μπροστά στο αποτέλεσμα του βιβλίου, στη δεξιοτεχνία του συγγραφέα να πετύχει μια τέτοια εντυπωσιακά καλοδουλεμένη και συνάμα εκτεταμένη καταγραφή συναισθημάτων, αισθήσεων, εντυπώσεων, της ίδιας της πνευματικότητας που διαπνέει μια τέτοια εμπειρία, ένα τέτοιο ταξίδι, μεταφέροντας τον αναγνώστη του, χωρίς ανούσιες παρεκβάσεις ή περιττολογίες, στον στόχο του, τον προορισμό και το τέλος του ταξιδιού, έχοντας απολαύσει κυρίως μια διανοητική περιπλάνηση στον εσωτερικό κόσμο του ίδιου του συγγραφέα που μεταμορφώνεται επίσης, «διαστέλλεται» και αποκτά νέους ορίζοντες. Είναι ένα βιβλίο, λοιπόν, που ανεξάρτητα από το είδος στο οποίο ανήκει προσφέρει όλα εκείνα τα συστατικά που θα ζήλευαν ακόμα μεγάλοι ή παγκόσμιοι συγγραφείς. Ένα βιβλίο που επιβεβαιώνει ή μάλλον απαντά στο ερώτημα που θέτει ο Μίλαν Κούντερα στο δοκίμιο του, περί της τέχνης της γραφής: Άραγε το μυθιστόρημα φτάνει μετά από 4 αιώνες ύπαρξης στο τέλος του δρόμου του; Δεν έχει ακόμα εξαντλήσει όλες του τις γνώσεις κι όλες τις μορφές; Να λοιπόν που τα είδη της λογοτεχνίας δεν εξαντλούνται, όσο υπάρχει εμπειρία, στοχασμός ή αναστοχασμός, όσο υπάρχει ατομικότητα και βέβαια το ταλέντο ενός χαρισματικού συγγραφέα.

 

tirthankara

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top