17 Ιουνίου – Τόμας Κουν
Επιμέλεια: Δήμητρα Ντζαδήμα //
O Τόμας Κουν, που έφυγε σαν σήμερα το 1996, ήταν σπουδαίος και ρηξικέλευθος φιλόσοφος της επιστήμης που με το έργο του επηρέασε την επιστημολογία του 20ού αιώνα. Σπούδασε στο τμήμα φυσικής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές και το 1946 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στην κβαντική φυσική.
Βασικό στοιχείο της θεωρίας του είναι ο επαναστατικός τρόπος με τον οποίο προοδεύει η επιστήμη. Μια επιστημονική επανάσταση ισοδυναμεί με την εγκατάλειψη ενός παραδείγματος και την αντικατάστασή του από ένα νέο που δεν συμβιβάζεται με το παλαιό, γνωστό ως “αλλαγή Παραδείγματος” (paradigm shift). Υποστήριξε επίσης το, υπό μία έννοια, παράδοξο ότι η συγκλίνουσα, και όχι η αποκλίνουσα σκέψη, είναι η κατ’ εξοχήν προϋπόθεση για την καινοτομία στην επιστημονική έρευνα ενώ η δημιουργικότητα στην επιστήμη εξαρτάται από το κατά πόσον μπορεί κανείς να είναι συγχρόνως και συντηρητικός και εικονοκλάστης.
Άρχισε να διδάσκει το μάθημα «Ιστορία των Επιστημών» στο προπτυχιακό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Οι απαιτήσεις της διδασκαλίας του μαθήματος, αλλά και η προσπάθειά του να κατανοήσει τη σκέψη του Αριστοτέλη ήταν οι αποφασιστικοί παράγοντες που τον έκαναν να στραφεί αρχικά στη μελέτη της Ιστορίας των Επιστημών και στη συνέχεια με τη φιλοσοφία της επιστήμης. Αποτέλεσμα των παραπάνω ερευνών ήταν να εκδώσει το 1957 το βιβλίο του «Κοπερνίκεια Επανάσταση» και το 1962 το βιβλίο του «Η Δομή των Επιστημονικών Επαναστάσεων», το οποίο έγινε σημείο αναφοράς για την ιστοριστική στροφή στην επιστημολογία ενώ έχει πουλήσει από την ημέρα έκδοσής του τον αστρονομικό, για το είδος του, αριθμό των 1.400.000 αντιτύπων
Το «Παράδειγμα» δεν είναι παρά ένα πρότυπο με βάση το οποίο οι σπουδαστές μυούνται πειθαρχημένα σε μια πρακτική και έναν επιστημονικό κλάδο. Διά της συνεχούς τριβής μαθαίνουν ένα ολόκληρο σύμπαν και έναν τρόπο δουλειάς: με τι αντικείμενα ασχολείται ο κλάδος τους, τι ιδιότητες έχουν, ποιοι νόμοι τα διέπουν, τι προβλήματα εγείρονται, πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν, τι αξίες πρέπει να χαρακτηρίζουν την έρευνά τους κ.λπ. Μόνο μαθαίνοντας τι είναι «κανονικό» και αναμενόμενο μπορούν να διακρίνουν οι ερευνητές το «ανώμαλο», δηλαδή το αποκλίνον από το κανονικό. Τότε, εφόσον η «ανωμαλία» δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τους μέχρι τότε συμβατικούς τρόπους, ανατρέπεται μία ολόκληρη παράδοση (δηλαδή το μέχρι τότε ισχύον «Παράδειγμα») και υιοθετείται ένα νέο, ασύμμετρο με το παλαιό. Κατασκευάζεται ή ανακαλύπτεται ένα νέο, διαφορετικό εν πολλοίς σύμπαν.
Το βιβλίο του Κουν άλλαξε τον τρόπο που σκεφτόμαστε για την επιστήμη, κι όπως ο ίδιος ομολογεί, αυτός ήταν ο στόχος του εξ αρχής. «Θέλω να φέρω μια επανάσταση στον τρόπο που οι άνθρωποι σκέφτονται για την επιστήμη», έλεγε στον εκδότη του. (πηγή: B.Κιντή, καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Παν.Αθηνών)
Διατύπωσε ένα μοντέλο για την εξέλιξη της επιστήμης το οποίο ερχόταν σε αντίθεση με την εικόνα που είχε σχηματιστεί για την επιστήμη από τις παραδόσεις του θετικισμού αλλά και της θεωρίας του Καρλ Πόπερ, της διαψευσιοκρατίας. Θεωρούσε ότι η επιστήμη δεν είναι αυστηρώς ορθολογικό εγχείρημα και ότι πρέπει πάντα να εξετάζονται οι ιστορικές και κοινωνικές παράμετροι.
Ήταν παντρεμένος δυο φορές, είχε αποκτήσει 3 παιδιά, ενώ το 1994 διαγνώστηκε με καρκίνο του πνεύμονα και πέθανε 2 χρόνια μετά. Το 1995 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ετικέτες: Τόμας Κουν
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
18 Μαΐου – Μπέρτραντ Ράσελ
18/05/2018, 9:17 πμ -
17 Μαΐου – Σάντρο Μποτιτσέλλι
17/05/2018, 4:51 μμ -
16 Μαΐου – Μαρία Γκαετάνα Ανιέζι
15/05/2018, 11:30 μμ -
15 Μαΐου – Κάρλος Φουέντες
15/05/2018, 10:24 πμ -
14 Μαΐου – Άουγκουστ Στρίντμπεργκ
14/05/2018, 3:53 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Ιστορία, μαγικός ρεαλισμός και ένας νέος μύθος βγαλμένος από το σεξπιρικό δράμα
Γράφει η Χρυσάνθη Ιακώβου // «Οθέλλος, ο Αράπης του Αυλώνα», του Μπεν Μπλούσι, Εκδόσεις Βακχικόν, 2021 Βρισκόμαστε στο 1300-1400. Ο Οθέλλος είναι ένας μαύρος νεαρός που φτάνει από τη μακρινή γενέτειρά του στη Βενετία, όπου τον
Περισσότερα -
Ανταποκρίσεις από τον επίγειο κόσμο του Νίκου Λέκκα
Γράφει ο Θοδωρής Νταλούσης // * Νίκος Λέκκας «Εξ αδοκήτω», εκδ. καζανάκι Διαβάζοντας το «εξ αδοκήτω» του Νίκου Λέκκα, θυμήθηκα το βιβλίο «Ιστορίες από την Κολιμά» του Βαρλάμ Σαλάμωφ, όχι λόγω της θεματικής στην οποία κινείται ο Σαλάμωφ
Περισσότερα -
Διήγημα: “Παράξενες ώρες”
Γράφει ο Χριστόδουλος Λιτζερίνος // * ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΩΡΕΣ Είχε περάσει η περίοδος της σποράς και ο Μελέτης δεν μπορούσε να διαχειριστεί το καθησιό. Σπίτι, καφενείο και πάλι σπίτι. Δεν γέμιζαν οι ώρες του. Ο
Περισσότερα -
To τέλος της ζωγραφιάς. Στη μνήμη της Καρολάιν
Του Χρήστου Ντικμπασάνη // Τα όνειρα πεθαίνουν μέσα στο κοχύλι της ζωής σου Τα μάτια σου ξεψυχούν βουτηγμένα στις πληγές του χρόνου Το πρόσωπό σου πνιγμένο από κύματα δόλου, ανευθυνότητας, υποκρισίας Ξεθάβεις με τα γυμνά πόδια σου
Περισσότερα -
«Τίποτα δεν αξίζει, εάν δεν το μοιραζόμαστε με άλλους»
Γράφει ο Μιχάλης Τρούλης // * Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης «Μοναχικές καλαμιές στον άνεμο του χρόνου», από τις εκδόσεις οδός Πανός «Τίποτα δεν αξίζει, εάν δεν το μοιραζόμαστε με άλλους». Αυτό το έχει συνειδητοποιήσει βαθιά ο πολυταξιδευμένος γιατρός Γεώργιος
Περισσότερα -
Ένα ταξίδι ενδοσκόπησης και αυτογνωσίας
Γράφει η Ιωάννα Λαρδίκου // * Ελένη Χωρεάνθη «Σύνθεση σε ρε ελάσσονα», εκδ. Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος, σελ. 80 «Εκεί που αναρωτιέσαι για πράγματα σημαντικά που τα κατάλαβες αργότερα, για πράγματα που ξαφνιάζουν κι ας γίνονται κάθε μέρα, για
Περισσότερα -
Ποίημα: “Αν την καρδιά μου”
Γράφει η Μαρία Σκαμπαρδώνη // Αν την καρδιά μου Αν την καρδιά μου έσκιζες, θα το έβλεπες, μόνο το όνομά σου θα έγραφε. Αν την καρδιά μου έσκιζες, θα έβλεπες πως για εσένα χτυπούσε
Περισσότερα
