Fractal
Home / ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ / Τόμας Ίκινς. Ένας ιδιόρρυθμος καλλιτέχνης που βοήθησε τα μέγιστα τη χειρουργική επιστήμη και τέχνη (Β’ Μέρος)
11/05/2016, 5:56 μμ

Τόμας Ίκινς. Ένας ιδιόρρυθμος καλλιτέχνης που βοήθησε τα μέγιστα τη χειρουργική επιστήμη και τέχνη (Β’ Μέρος)

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

Διαβάστε το Α’ μέρος του αφιερώματος >>

 

Τόμας Ίκινς, ‘Portrait of Professor Benjamin H. Rand’ (1874)

Τόμας Ίκινς, ‘Portrait of Professor Benjamin H. Rand’ (1874)

 

Για τον Τόμας Ίκινς, η προσωπογραφία λίγο ενδιαφέρον είχε ως μέσο εξιδανίκευσης ή ακόμη ως απλή αληθοφάνεια. Αντ’ αυτού, του έδωσε την ευκαιρία να αποκαλύψει το χαρακτήρα ενός ατόμου μέσω της μοντελοποίησης της ανατομικής του μορφής. Αυτό σημαίνει ότι, παρά τη νεανική αισιοδοξία του, ο Ίκινς, δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει ένας εμπορικά επιτυχημένος ζωγράφος πορτραίτου. Αλλά η συνολική παραγωγή του, όμως, κάπου διακοσίων πενήντα πορτραίτων, χαρακτηρίζεται, όπως πολύ σωστά ειπώθηκε, από μια ασυμβίβαστη αναζήτηση για το μοναδικό ανθρώπινο ον. Συχνά η αναζήτηση αυτή για ατομικότητα απαιτούσε ώστε το θέμα του πίνακα, να ζωγραφιστεί στο φυσικό καθημερινό περιβάλλον εργασίας του. Έτσι ‘Το Πορτραίτο του καθηγητή Benjamin H. Rand’ (1874) ήταν ένα προοίμιο για αυτό που πολλοί θεωρούν ότι αποτελεί και το σημαντικότερο έργο του. Είναι πίνακας, λάδι σε καμβά που απεικονίζει τον Benjamin H. Rand, έναν σπουδαίο γιατρό στο Jefferson Medical College που δίδαξε ανατομία στον Ίκινς. Εκεί μέσα ο Rand διαβάζει ένα βιβλίο, ενώ παράλληλα χαϊδεύει μια γάτα. Όταν ο Rand συνταξιοδοτήθηκε, τον χάρισε στο Jefferson Medical College. Σήμερα ανήκει στο Crystal Bridges Museum of American Art, στο Bentonville του Αρκάνσας.

Μερικά από τα πιο ζωντανά πορτραίτα του, αφορούν γυναίκες φίλων και γνωστών καθώς και σπουδαστριών του, κι επίσης καρδιναλίους, αρχιεπισκόπους και επισκόπους. Βαθιά επηρεασμένος από την απόλυσή του από την Ακαδημία, η μετέπειτα σταδιοδρομία του Ίκινς, επικεντρώθηκε στην προσωπογραφία, όπως για παράδειγμα το ‘Πορτραίτο του καθηγητή William S. Forbes’, το 1905. Ο William Smith Forbes (1831 – 1905) ήταν Αμερικανός γιατρός που υπηρέτησε στο εργαστήριο της ανατομίας στο Jefferson Medical College και έμεινε γνωστός ως ‘Father of the Anatomical Act’ στην Πενσυλβάνια. Γεννήθηκε στο Falmouth της Βιρτζίνια και αποφοίτησε από το Jefferson Medical College το 1852. Το 1882, ο ίδιος κατηγορήθηκε από μια επιτροπή για συνενοχή στη σύληση των τάφων και κλοπή πτωμάτων από νεκροταφείο.

 

Το ‘Πορτραίτο του καθηγητή William S. Forbes’, του Τόμας Ίκινς (1905).

Το ‘Πορτραίτο του καθηγητή William S. Forbes’, του Τόμας Ίκινς (1905).

 

Η ακλόνητη επιμονή του Τόμας Ίκινς για το δικό του όραμα ρεαλισμού, σε συνδυασμό με την κακή φήμη της σχολής του λόγω των σκανδάλων, περιόρισαν αισθητά το εισόδημά του κατά τα επόμενα χρόνια. Όλα όμως τα πορτραίτα του, έγιναν και με την ιδιότητα και ικανότητα ενός άρτια εκπαιδευμένου ανατόμου, κι ίσως γι αυτό κάποιες φορές δεν άρεσαν στους εικονιζόμενους και τις οικογένειές τους. Το πορτραίτο του Walt Whitman ήταν το αγαπημένο του εν λόγω ποιητή.

 

Το πορτραίτο του Αμερικανού ποιητή Walt Whitman (1887-1888).

Το πορτραίτο του Αμερικανού ποιητή Walt Whitman (1887-1888).

 

Το διαρκές ενδιαφέρον του Ίκινς στα πορτραίτα και το γυμνό, πήρε αρκετές θεματικές μορφές. Οι πίνακες κωπηλασίας στις αρχές της δεκαετίας του 1870 αποτελούν την πρώτη σειρά μελετών πάνω στο ανθρώπινο σώμα.

 

Ο πίνακας ‘The Biglin Brothers Turning the Stake’ (1873), με έκδηλη απεικόνιση των μυϊκών μαζών των κωπηλατών.

Ο πίνακας ‘The Biglin Brothers Turning the Stake’ (1873), με έκδηλη απεικόνιση των μυϊκών μαζών των κωπηλατών.

 

Στο 1877 δημιούργησε τον πίνακα ‘William Rush and His Model’ όπου απεικόνιζε το γυναικείο γυμνό. Ο William Rush ήταν διάσημος γλύπτης και σεβαστό παράδειγμα καλλιτέχνη με περίοπτη θέση στη κοινωνική και πολιτιστική ζωή της Φιλαδέλφειας και ιδρυτής της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Πενσυλβάνιας όπου είχε αρχίσει τη διδασκαλία του ο Τόμας Ίκινς. Παρά τον ειλικρινή του σεβασμό απέναντι στον Rush, η απεικόνιση του ανθρώπινου σώματος συγκέντρωσε για άλλη μια φορά την έντονη κριτική.

 

ti_5

 

Η αποθέωση όμως του γυμνού και των λεπτομερειών του, παρατηρείται στον πίνακα ‘The Swimming Hole’ (1884–5) όπου φαίνονται οι φίλοι και οι μαθητές του, έξι συνολικά γυμνοί άντρες σε διάφορες στάσεις να κολυμπούν και να ξεκουράζονται. Παρεμφερής είναι και ο πίνακας ‘Παλαιστές’ (Wrestlers, 1899) όπου φαίνονται έντονα τα ανατομικά στοιχεία των εμπλεκομένων. Στα τελευταία χρόνια της καριέρας του, ο Ίκινς αναζητούσε επίμονα γυναικεία μοντέλα για να τα παρουσιάσει γυμνά, μια πρακτική όμως η οποία ερχόταν σε τρομακτική αντίθεση με τη συμβατική και μάλλον αρκετά συντηρητική κοινωνία της πόλης της Φιλαδέλφειας.

 

ti_6

 

Ο Ίκινς παντρεύτηκε την Susan Hannah Macdowell, μια από τις μαθήτριές του στην Ακαδημία, το 1884. Δεν απέκτησαν παιδιά, ενώ η ίδια ζωγράφιζε μόνο σποραδικά και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου της υποστηρίζοντας την καριέρα του συζύγου της, διασκεδάζοντας τους επισκέπτες και τους μαθητές, και με το να τον στηρίζει πιστά στις δύσκολες στιγμές του με την Ακαδημία. Ακόμα μοιράζονταν το κοινό τους πάθος για τη φωτογραφία. Μετά το θάνατό του το 1916, η Susan Hannah Macdowell, επέστρεψε ξανά στην ζωγραφική της. Πέθανε το 1938. Προς το τέλος της ζωής του, ο Τόμας Ίκινς γνώρισε την αναγνώριση. Ένας από τους πίνακες που τον βοήθησαν γι αυτό, ήταν και ο ‘The Agnew Clinic’. Αλλά και η σύζυγός του έκανε ότι περνούσε από το χέρι της για να διαφυλάξει τη φήμη του, συμπεριλαμβανομένης της μεγάλης δωρεάς προς το Μουσείο Τέχνης της Φιλαδέλφειας, η οποία περιελάμβανε περισσότερες από πενήντα ελαιογραφίες του συζύγου της. Μετά το θάνατό της, το 1938, μερικά έργα πωλήθηκαν, και, τελικά, μια άλλη μεγάλη συλλογή έργων τέχνης και προσωπικό υλικό αγοράστηκε από τον Joseph Hirshhorn, και τώρα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της συλλογής του Μουσείου Hirshhorn.

Η γενικότερη πάντως στάση του Τόμας Ίκινς απέναντι στο ρεαλισμό μέσα στη ζωγραφική, η έντονη επιθυμία και φυσικά η τόλμη του να διερευνήσει τα μικρά μυστικά της αμερικανικής ζωής με όποιο προσωπικό και καλλιτεχνικό κόστος, αποδείχθηκε ισχυρή δύναμη και κίνητρο, με μεγάλη επιρροή, αφού είχε μαθητές πάμπολλους ζωγράφους που κληρονόμησαν τη φιλοσοφία του Ίκινς, με αποτέλεσμα σήμερα να θεωρείται απ’ όλους ως ένας από τους πλέον σημαντικούς Αμερικανούς καλλιτέχνες όλων των εποχών.

Πάντως έχει περίοπτη θέση ανάμεσα στις σημαντικές φυσιογνωμίες που μελέτησαν τη σεξουαλικότητα στην ιστορία της τέχνης, αφού ασχολήθηκε επισταμένως με τον ομοερωτισμό των ανδρικών γυμνών του, αλλά και για την πολυπλοκότητα της στάσης του απέναντι στις γυναίκες. Η καριέρα του ως δασκάλου και καλλιτέχνη, χτίστηκε κατά ένα μεγάλο μέρος πάνω σε έντονες διαμάχες με το κοινωνικό και το καλλιτεχνικό κατεστημένο. Χρησιμοποιούσε ανδρικά γυμνά μοντέλα σε τάξεις θηλέων και το αντίστροφο και γι αυτό κατηγορήθηκε για σεξουαλική κακοποίηση των σπουδαστριών, παρά την εγνωσμένη κλίση του Ίκινς απέναντι στην ανορθόδοξη ή προκλητική καλλιτεχνική συμπεριφορά.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top