Ήρωες, τράνζιτο.
Γράφει η Ελένη Γκίκα //
Σωτήρης Δημητρίου «θάμπωσε ο νους», εκδ. Πατάκη
«Ο,τι παίρνεις στο σπάργανο, το αφήνεις στο σάβανο».
«Ίσως η αχώριστη βαλίτσα είναι το άλλοθί του για την θλιβερή εικόνα. Τράνζιτο είμαι. Άλλος είναι ο προορισμός μου».
Θα μπορούσε κανείς να πει πως είναι ο λιθοξόος της ελληνικής λογοτεχνίας. Απέριττος μέχρι σιωπής. Λιτός έως καταργήσεως. Πηγαίος σχεδόν αρχετυπικός. Τόσο λεπτοδουλεμένος έως αχειροποίητος. Ο Σωτήρης Δημητρίου ειδικά στα προηγούμενα διηγήματα «Τα όνειρά μου δέλουν», ήταν σαν την Πυθία. Χρησμός. Ο πυρήνας της ύπαρξής μας ατόφιος. Και οι αρμοί της κατάβασης. Λες και την «ακούει» ο συγγραφέας την ιστορία του. Να έρχεται από σοφά, άγρια, άγνωστα βάθη.
Στα τελευταία του διήγημα «Θάμπωσε ο νους» επιθύμησε να παίξει. Σαν τα παιδιά. Με σοβαρότητα και ειλικρίνεια. Και να συμπεριλάβει κι εμάς σ’ αυτό το παιχνίδι του με την ανθρώπινη μοίρα και με τις λέξεις.
Ο τίτλος και πάλι, θα είναι το κλειδί, ο ήχος και ο απόηχος:
«Μια γριά είπε μόνο, “θάμπωσε ο νους”». Από το ομώνυμο διήγημα που δίνει τόνο και τέμπο στη συλλογή όπου ο συγγραφέας έχει εκ των προτέρων αποφασίσει να αποκαλύψει: σουσούμια δικά του, αυτοβιογραφικά τραύματα- ευτράπελα, τα μυστικά της ιστορίας του ως και αυτά της γραφής του.
Όλα τα λέει. Τάχα μου χάριν παιδιάς: «Μη χάσω κι εγώ το πρόγραμμά μου. Μια ζωή ψυχαναγκαστικός.» «Εσύ Σωτήρη βλέπε και άκου». «Δεν είμαι περίεργος, της λέω, είμαι συγγραφέας».
Στη «Μονόκωπη βάρκα» του μετρά τα χρόνια του. Και στο διήγημα «Ο Γρηγόρης και ο Σταμάτης» εκ του πλαγίου μας λέει για το δικό του ονοματεπώνυμο, και πόσο εύκολα προσποιείται το ένα το άλλο.
Αλλά δεν σταματά σε όσα τον αφορούν. Αναφέρεται και μετά παρρησίας σε όσα τον καίνε ή τον θέλγουν:
«Επίσης, σκέφτομαι ότι κατά κανόνα διηγούμαστε τα λάθη, τα λοξά, τ’ ανάποδα»
«Δεν θα ξεμυτίζω απ’ το δωμάτιο. Θα απλώνω το χέρι στην τύχη και θα βυθίζομαι στις προσφιλείς λέξεις».
«Αυτό είναι το διήγημα που μου φαίνεται λίγο στριμωγμένο, αλλά προκειμένου να έχω τα ράκη της νουβέλας μέσα μου, καλύτερα. Και ας ελπίσουμε ότι δεν θα επανέλθω» (Προσφυγάκια ΙΙ)
Και το κλειδί όλων, στο «Κασκόλ της Ιόλης»: «Ίσως γι’ αυτό μου άρεσε η φράση ότι καλό ντύσιμο είναι αυτό που ξεχνάς. Και ας μη διακινδυνεύσω παραλληλισμό με την λογοτεχνία αν και θα το ήθελα».
Σωτήρης Δημητρίου
Αυτό θα ήθελε κι αυτό επιτέλους τολμά και ξανακάνει. Κάτι που μας έδωσε τα εξαιρετικά «Οπωροφόρα της Αθήνας» του, μια ιστορίες υπόδειγμα και ένα είδος που είναι μονάχα είδος-Σωτήρη Δημητρίου. Και κάπως έτσι θα χαρούμε την κυρία Πόθου να μπαινοβγαίνει στις ιστορίες, τα πρόσωπα και τα προσωπεία να εναλλάσσονται, τις κατακερματισμένες ζωές να αποκτούν την μοιραία αίγλη του μικρού πεπρωμένου τους, την έλξη να είναι παράξενη και ανυπότακτη και τους περιθωριακούς ήρωές του σε διαμόρφωση και πάντα σε τράνζιτο για το βασικό μελλοντικό τους ουράνιο πεπρωμένο.
Με σπαραγμό αλλά και χιούμορ, με αυτή την αίσθηση του πετρωμένου τετελεσμένου αλλά και με την υπέρβαση της ανατροπής να καραδοκεί, με το σύμπαν να διαφαίνεται στις μικρές ζωές και στις σπασμένες ιστορίες, με τις λέξεις να γίνονται σύμπαν κι εκείνος παρών να μας υποδεικνύει ακόμα και τις ραφές στο κέντημα του Θεού. Παντού ενυπάρχει το σύμπαν, ακόμα και στην «αυτονομία της φωνής», ποτέ δεν ξέρεις πού θα βρει ο καθένας τον επίγειο ή ουράνιο θεό του, την «φωλεά των νευρώνων». Αυτή τη φορά ο Σωτήρης Δημητρίου και το επιθυμεί και μας παίρνει μαζί. Σε όλες τις ιστορίες και στο σύμπαν του, ακόμα και ως την «φωλεά των νευρών».
Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Σε ένα προκλητικό, λευκό τοπίο
30/04/2024, 9:04 μμ -
Παρακείμενα: «Μια ζωή σε αναμονή, μια ψυχή που περιμένει έναν Αύγουστο»
30/04/2024, 9:02 μμ -
Δύο μοναχικοί λύκοι σε αναζήτηση της ανατολίτικης σοφίας
30/04/2024, 9:00 μμ -
-
259 αλληγορίες, από το λογοτεχνικό σύμπαν του Καζαντζάκη
30/04/2024, 8:57 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Στα ίχνη του Προυστ
Γράφει ο Γιάννης Παπαγιάννης // Στράτος Πόντης «Σκοτεινός Παράδεισος», Εκδόσεις Βακχικόν Άραγε μας ενδιαφέρουν οι προσωπικές εμπειρίες ενός νέου που μεταναστεύει προσωρινά στην Αμερική; Το ερώτημα είναι γενικότερο: αποτελεί λογοτεχνία η αφήγηση προσωπικών ιστοριών; Μέχρι τις αρχές του
Περισσότερα -
“της απευχής τ’ αντίο”. Ανέκδοτο ποίημα του Κώστα Θ. Ριζάκη
Tου Κώστα Θ. Ριζάκη // της απευχής τ’ αντίο «μείνε στην άλλην άκρη της γραμμής· δυο μόνον δώσε δύο λεπτά μετ’ από δυο μόλις λεπτά γυρίζοντας τα λέμε» πόσον διαρκούνε «δύο λεπτά» τρεις μήνες τριάντα χρόνια δέκα
Περισσότερα -
«Ζωγράφος εσωτερικού χώρου»
Γράφει ο Σακελλάρης Καμπούρης // * Λεμονιά Γεμουρτζίδου: «Σμίλης Σπαράγματα», Εκδ. Φυλάτος Το να αντιλαμβάνεσαι την ποίηση, είναι ένας σοβαρότατος παράγοντας αν «θέλεις» να διαβάσεις ποίηση και πολύ περισσότερο φυσικά εάν θέλεις να γράψεις ποίηση… βέβαια,
Περισσότερα -
Ποίηση: “Καράβι χάρτινο παραμονεύει κάθε Μάρτη”
Της Ζωής Δικταίου // * Απόψε μετανάστευσε το φως σε άλλη θάλασσα Σ’ ένα παράθυρο Η βροχή κι ένα λουλούδι Στη σκέψη σου, τα χρόνια μου όλα χάλασα Σημάδια αστέρια Για του Μάρτη το τραγούδι. Γυμνή
Περισσότερα -
Έξι Χάι-Κάι
Του Κωνσταντίνου Βορβή // [ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ] Τα ρόδα ανθούν πάνω στις πέτρες ξανά· το αίμα στάζει. [ΨΗΛΑ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ] Ψηλά στα βουνά κατοικούν μοναχικοί οι ενδοιασμοί. [ΤΑ ΑΣΤΡΑ ΔΥΟΥΝΕ] Τα άστρα δύουνε
Περισσότερα -
Το ρεφραίν και της δικής μας ζωής
Γράφει η Ελένη Γκίκα // Θεόδωρος Γρηγοριάδης «Το τραγούδι του πατέρα», εκδ. Πατάκη, σελ. 130 Είναι κάποια βιβλία που κουβαλάμε μέσα μας εξ αρχής: από την πρώτη στιγμή που αρχίσαμε να αφηγούμαστε ιστορίες, τα είχαμε ακούσει ακόμα και
Περισσότερα -
H ανοιχτή πόρτα της ποίησης
Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος // «Ποιήματα/ 1943-2008» του Γιώργη Παυλόπουλου, σελ. 296, Εκδ. Κίχλη Έχουμε ανάγκη τον Γιώργο Παυλόπουλο. Έχουμε ανάγκη τους ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, διότι σε αντίθεση με την αδέξια λογική που δηλοί ότι έχουμε
Περισσότερα
