Fractal

Η Τέχνη της φθοράς [Με αφορμή το σπίτι του Γκόγια]

Γράφει ο Απόστολος Θηβαίος // *

 

goy

 

Η Βίλα του Κουφού βρίσκεται στις όχθες του ποταμού. Το ωραίο, ακοίμητο νερό γράφει την ιστορία σε τούτα τα μέρη. Η βίλα  υψώνεται επιβλητική, σημαδεύοντας τα προάστια της παλιάς πόλης. Πολλά, επάλληλα προφίλ προσδίδουν  στην πρόσοψη τη μαρτυρία τόσων και τόσων αιώνων. Γρύπες, ανθέμια, κεραμικές στήλες, δράκοι με ορθάνοιχτα στόματα, η Αθηνά, όπως στις ακαδημίες με τα λεπτά της δάχτυλα, φτιαγμένη από μάρμαρο, πνεύμα και δόξα. Εδώ και χρόνια στη βίλα συντελούνται επισκευαστικές εργασίες μεγάλης κλίμακας. Οι μετώπες έχουν αφαιρεθεί  προκειμένου να συντηρηθούν με επάρκεια και αποτελεσματικότητα. Σχεδιάζεται μάλιστα να τοποθετηθούν γύψινα αντίγραφα στις ίδιες, εκείνες θέσεις που κάποτε έλαμψαν οι πρωτότυπες δημιουργίες. Φοιτητές της σχολής συντηρήσεων επανδρώνουν το απόσπασμα που φροντίζει για τη σωτηρία της βίλας. Δουλεύουν πυρετωδώς κάτω απ’ την εποπτεία των καθηγητών και των ευγενών χορηγών που συρρέουν, επισημαίνοντας με στόμφο την ικανοποίησή  τους. Οι φοιτητές αψηφούν βροχές, χειμώνες, σκληρές, καιρικές συνθήκες, το θόρυβο του ποταμού τον καιρό των κατακλυσμιαίων βροχών. Αφιερώνουν τα νιάτα τους στη σωτηρία ετούτου του μικρού ναού που επέζησε των καταστροφών και τώρα διεκδικεί μια θέση μες στον καινούριο αιώνα.

Όμως το αληθινό δράμα παίζεται εντός των τειχών. Λέγεται πως στους τοίχους της βίλας χαράχτηκε πριν από χρόνια το ίχνος του παλιού καιρού. Μια ας πούμε εποποιία της ανθρώπινης ιστορίας. Σε μια πλευρά των εσωτερικών τοίχων, εκτυλίσσεται το δράμα και ο αγώνας θεών και ανθρώπων. Πιο πέρα, πορτραίτα θλιβερά, κάπως τρομακτικά και ασυμβίβαστα υπενθυμίζουν μορφές που πια κοιμήθηκαν για πάντα. Η επίδραση του Ιερώνυμου Μπος συνιστά διάφανο και ευκρινές χαρακτηριστικό των επιτοίχιων συνθέσεων, καθώς δεν λείπουν οι υπαινιγμοί για το μέλλον και  τη μοιραία μας ζωή. Στη μεγάλη σάλα ανοίγονται τα ωραιότερα τοπία της ζωής μας. Σκηνές των Αθηνών, παλιά λιμάνια και ένας Αχιλλέας κοσμικός, αγέραστος να αφοσιώνεται στον έρωτα. Αυτή ακριβώς η σκηνή ενέπνευσε έργα μεγάλης ζωγραφικής αξίας που τώρα κοσμούν τα μητροπολιτικά μουσεία του κόσμου. Κάπου αλλού επαναλαμβάνεται το θαύμα της Ακρόπολης και αλλού μια άσκηση προοπτικής των Χαυτείων κόβει την ανάσα. Αμφορείς, σημαίες, σκηνές πλεούμενων με κληματίδες που ντύνουν ιστούς και αζιμούθια κείτονται σπαρμένα μες στη μεγάλη εργογραφία της βίλας. Το έργο που βαφτίστηκε η Μασκαράτα κατέχει την επιβλητικότερη θέση. Ανάμεσα στα ευρήματα που σήμερα στοιχειοθετούν την αξία αυτών των συνθέσεων πρωταρχική θέση κατέχουν οι μασκοφόροι και οι γυναίκες του ναύλου, που παραστέκουν έναν πλανόδιο οργανοπαίχτη, στην πρώτη απόπειρα να αναμειχθεί με τη ζωγραφική ο ρεαλισμός της μαρτυρίας. Ως τον χειμώνα οι εργασίες θα έχουν αποπερατωθεί. Το στηθαίο θα έχει αποκατασταθεί και τα ερείπια της αγαλματοποιίας θα έχουν λοιπόν κερδίσει για πάντα την αθανασία. Η Μάγια στο βάθος του κτίσματος σε μια στιγμή αδυναμίας, φορά τα ρούχα της και ντροπιασμένη για τη σωτηρία του σώματός της χάνεται στην οδό Αναξαγόρα. Πίσω της το φόντο μιας σημαίας καθορίζει τη θεματική.  Απ’ όλα τούτα δεν απομένουν παρά μονάχα υποψίες.

Η Βίλα του Κουφού φιλοξενεί εργάτες, ανέστιους και παιδιά της σκόνης. Οι ειδικοί επισημαίνουν πόσα πολλά μπορεί να μας στερήσει μια αθέλητη καταστροφή στο εσωτερικό του οικήματος.  Η Σχολή της ακαδημίας έχει επισημαίνει ήδη τους κινδύνους απ’ την εγκατάλειψη, τους εμπόρους που συνωστίζονται, την άγνοια του φιλότεχνου κοινού. Η βίλα είναι μια ολόκληρη ήπειρος, μια γηραιά ανάμνηση, ένα σήμα ασθενές. Πίσω απλώνονται οι γιγάντιες πίστες των ποιημάτων και τα καινούρια πεδία της βολής.

Κάποιος είπε, η βίλα είναι ένα σοφό χρονικό, μια κατασκευή ανάλογη μ’ εκείνη τη γέφυρα της Σάντα Μαρίας.

Έκτοτε ανάβουν κάθε νύχτα οι προβολείς και φέγγουν τα αρχαία νερά. Σε τούτες τις αυλές, τούτες τις πόρτες , κοιμάται μια ακέραιη πολιτεία, παραδομένη στη θύελλα και το άπειρο. Ο φθαρμένος, αριστοκρατικός της τόνος είναι μονάχα μια απ’ τις συνέπειες του χρόνου.

 

* Ο Απόστολος Θηβαίος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Απασχολείται στον τραπεζικό τομέα. Κείμενά του δημοσιεύονται σε ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά. Γυρεύει εναγωνίως κάτι απ’ τη φωνή του.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top