Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Καταγράφοντας απόψεις του Περικλή Σφυρίδη
15/03/2017, 11:31 πμ

Καταγράφοντας απόψεις του Περικλή Σφυρίδη

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

sfyridis

 

Σωτηρία Σταυρακοπούλου, “Τέσσερις συνεντεύξεις του Περικλή Σφυρίδη”. Εκδόσεις Μάλλιαρης-Παιδεία,  2016

 

Η καταγραφή μερικών βαθύτερων απόψεων των πνευματικών μας ανδρών, είναι χρήσιμη από πολλές πλευρές. Αυτό όμως προϋποθέτει δύο τινά. Από τη μια μεριά όταν δίνει εκείνος ή εκείνη την αποκαλούμενη συνέντευξη, να εκθέτει τη γνώμη του και κάποιες απόψεις με ειλικρίνεια, δεδομένου ότι ίσως εγγίζουν ή εφάπτονται κάποιων προσωπικών στιγμών, κι’ από την άλλη η απέναντι πλευρά να τις καταγράψει και τις κάνει κοινές σε όσους ενδιαφέρονται γενικότερα ή ειδικότερα για τον συνεντευξιαζόμενο. Ο Περικλής Σφυρίδης (1933- ) θεωρείται γενικώς συγγραφέας χαμηλών τόνων, σπάνια αναλώνεται σε αυτές, αλλά όσες φορές ενέδωσε σε ευγενικές πιέσεις, υπήρξε αποκαλυπτικός! Μεγάλη πνευματική μορφή της Βόρειας Ελλάδας, αφού εκεί έζησε για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και συνεχίζει να ζει, εκεί εμπνεύστηκε και στη Θεσσαλονίκη κυρίως έδρασε συγγραφικά. Ο Σφυρίδης διακρίθηκε για πολλά πράγματα. Πέρα από την εξάσκηση της Ιατρικής, εξέδωσε στην αρχή της λογοτεχνικής του καριέρας ποιητικές συλλογές, στη συνέχεια συλλογές διηγημάτων, μυθιστορήματα (‘Ψυχή μπλε και κόκκινη’ και ‘Μεταμόσχευση νεφρού’), και ακόμα κυκλοφόρησε μελέτες για λογοτέχνες, ζωγράφους και πεζογράφους της Θεσσαλονίκης, μαζί ενδιάμεσα με κάποιες ανθολογίες. Πέρα από αυτά, διηύθυνε και τα δύο αξιόλογα λογοτεχνικά περιοδικά της Θεσσαλονίκης, το ‘Τραμ’ (1987-1991/1996), και την ‘Παραφυάδα’ (1985-1990), ενώ παράλληλα συνεργάστηκε και με τα περισσότερα λογοτεχνικά περιοδικά της χώρας. Για το πολύπλευρο έργο του, δημοσιεύτηκαν πάμπολλες κριτικές, αλλά και αυτοτελείς μελέτες, όπως για παράδειγμα το  ‘Περικλής Σφυρίδης. Ο πεζογράφος και η κριτική για το έργο του’ (Εστία, 2011), από την καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Σωτηρία Σταυρακοπούλου. Η τελευταία επιμελήθηκε, επίσης, τις τρεις συγκεντρωτικές εκδόσεις του πεζογραφικού έργου του, τα ‘Ερωτικά διηγήματα’, τα ‘Ζωοφιλικά’, και τα ‘Κοινωνικά’, αντικαθιστώντας τις προηγούμενες συλλογές διηγημάτων του οι οποίες, εν πολλοίς, είναι ή δυσεύρετες ή εξαντλημένες, όπως ας πούμε ο ‘Μισθός Ανθυπιάτρου’ και μερικές άλλες.   Παράλληλα όμως με όλη αυτή την προσπάθειά της, η Σωτηρία Σταυρακοπούλου, προχώρησε σε καταγραφή των σπουδαιότερων συνεντεύξεων, ή εκείνων των ‘εφ’ όλης της ύλης’  του Περικλή Σφυρίδη, οι οποίες παρουσιάζονται σε αυτοτελή κεφάλαια μέσα στο βιβλίο ετούτο. Πρόκειται για τα ‘Μια συνομιλία του Περικλή Σφυρίδη με τον Γιώργο Γαλάντη΄ (Μάρτιος 1991), τη ‘Συνέντευξη του Περικλή Σφυρίδη στον Μάνο Κοντολέων’ (Φεβρουάριο 2003), τη ‘Συνέντευξη του Περικλή Σφυρίδη στη Χλόη Κουτσουμπέλη’ (Ιανουάριος 2010), και τέλος το κεφάλαιο ‘Η Σωτηρία Σταυρακοπούλου συνομιλεί με τον Περικλή Σφυρίδη’ (Απρίλιος 2013). Στην εισαγωγή η συγγραφέας μας εξομολογείται ότι παρέλειψε δύο άλλες εξίσου σπουδαίες συνεντεύξεις οι οποίες, όμως, μας πληροφορεί ότι κυκλοφόρησαν ανεξάρτητα σε ξεχωριστά βιβλιαράκια. Είναι το ‘Ηλίας Γκρης, Ο Περικλής Σφυρίδης χωρίς περιστροφές’ (Ιανός, Θεσσαλονίκη, 2004), και το ‘Παναγιώτης Γούτας, Αποκούμπι στην κουβέντα με τον Περικλή Σφυρίδη’ (Μπιλιέτο, Παιανία Αττικής, 2010).

Η Σωτηρία Σταυρακοπούλου, στη συνέχεια μας εκμυστηρεύεται ότι  ‘… Όταν κάποιος ξέρει καλά το έργο του συγγραφέα, από τον οποίο θα πάρει τη συνέντευξη, τότε γνωρίζει και τι ερωτήσεις πρέπει να του υποβάλλει, ώστε να φωτισθούν πτυχές της δημιουργίας του έργου αυτού που ενδεχομένως χρειάζονται να αποσαφηνιστούν περισσότερο…’. Έτσι μας λέει, ότι στην περίπτωση ειδικότερα του Σφυρίδη, ‘… οι ερωτήσεις που του υποβάλλονται ρίχνουν το βάρος τους στη λογοτεχνική και κοινωνική πραγματικότητα της Θεσσαλονίκης, όπως ήταν αναμενόμενο…’. Ο Γαλάντης ‘ενδιαφέρεται αποκλειστικά για το έργο του Σφυρίδη-περιεχόμενο, μορφή, επιδράσεις, διαφοροποιήσεις με τον χρόνο, κτλ.- χωρίς να τον ρωτάει για τα στάδια της προσωπικής του ζωής, κάτι που κάνουν επισταμένα τόσο ο Γούτας όσο και ο Γκρής, ο οποίος μάλιστα ενδιαφέρεται και για την καταγωγή του Σφυρίδη από τη Σκύρο…’, ενώ απεναντίας η Κουτσουμπέλη πρωτίστως για τα στοιχεία εκείνα που πρέπει να διαθέτει ένα λογοτεχνικό περιοδικό για να θεωρείται αξιόλογο.

Η Σωτηρία Σταυρακοπούλου, εδώ τον αναγκάζει να εξηγήσει τους λόγους που μάλλον άργησε να εμφανισθεί λογοτεχνικά στο προσκήνιο, αλλά κυρίως επιμένει να μιλήσει και να πάρει την απάντηση στο ερώτημα τι είναι ο έρωτας γι’ αυτόν, γνωστού όντος ότι το θεματικό φάσμα του Σφυρίδη αρχίζει με συλλογές ερωτικών διηγημάτων. Πηγαίνει ακόμα ένα βήμα παραπέρα,  ρωτώντας επίμονα για τον έρωτα που απορρέει από το πάθος, τον έρωτα στη σεξουαλική εκδοχή του, κι επιπλέον για να αποσαφηνιστεί ποιος είναι ο θύτης και ποιο το θύμα στα διηγήματά του, ο άντρας ή η γυναίκα, ή το ερωτικό ζεύγος παρουσιάζεται και σε άλλες διαφορετικές εκδοχές; Από τις άλλες ερωτήσεις της, θα μπορούσαμε να διακρίνουμε εκείνες που αφορούν τα αυτοβιογραφικά στοιχεία του Σφυρίδη που βρίσκονται διάσπαρτα μέσα στη λογοτεχνία του, τις αφιερώσεις των βιβλίων του και κυρίως ποια είναι κάποια πρόσωπα κρυμμένα πίσω από αρχικά γράμματα, την εμπλοκή του με ζωγράφους της Θεσσαλονίκης και το έργο τους, και επιπλέον για τη σημερινή κρίση και το μέλλον ετούτου του τόπου. Η απάντηση του Σφυρίδη ειδικά στο τελευταίο ερώτημα, καταλυτική.

‘…Μπορεί το 1830 να αναγνωριστήκαμε ως κράτος, αλλά δεν γίναμε ποτέ κράτος. Οι λέξεις ‘ρουσφέτι’ και ‘μπαξίσι’ ζουν και βασιλεύουν μέχρι σήμερα από την εποχή της τουρκοκρατίας. Πίστευα πως μετά τη χούντα τα κόμματα θα είχαν πάρει το μάθημά τους και θα γίνονταν πιο συνετά. ….Επέστρεψαν χειρότερα. Στα χρόνια της μεταπολίτευσης γιγαντώθηκαν η κομματοκρατία, η συναλλαγή, η αναξιοκρατία, η διαφθορά και ο λαϊκισμός. Τα έζησα από πρώτο χέρι κατά τη διάρκεια της θητείας μου στον ιατρικό συνδικαλισμό. Αηδίασα, τα κατήγγειλα κι’ αποχώρησα…’!

Λέξεις, φράσεις γεμάτες σοφία, συμπυκνωμένα νοήματα, από ένα μεγάλο Έλληνα λογοτέχνη, που έζησε και προβληματίστηκε  έντονα για τα σημαντικά γεγονότα, πολιτικά, κοινωνικά και ιατρικά, ειδικότερα, του μεγαλύτερου μέρους του εικοστού αιώνα, και δικαιούται  να ομιλεί. Συνεντεύξεις που έχουν να προσφέρουν κάτι μέσα στην ανεμοθύελλα της πολύπλευρης και πολυποίκιλης αερολογίας του καιρού μας!

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top