Fractal

Τεύκρος Μιχαηλίδης: “Όπως κάνουμε τζόκινγκ ή πάμε στο γυμναστήριο για να διατηρήσουμε το σώμα μας σε καλή κατάσταση, έτσι ασχολούμενοι με τα μαθηματικά φρεσκάρουμε το μυαλό μας”

Συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη //

 

Είναι αλήθεια ότι μέχρι σήμερα δεν είχε γραφεί κάποιο βιβλίο που να αναλύει τις βασικές αρχές των Μαθηματικών και να τις προσεγγίζει στα παιδιά. Ο Τεύκρος Μιχαηλίδης καταφέρνει με το βιβλίο του «Μιλώντας στην Άννα για τα Μαθηματικά» να κερδίσει ένα στοίχημα που το οφείλει στο ταλέντο του αλλά και στην πολύχρονη εμπειρία από την διδασκαλία του στην Μέση Εκπαίδευση.

 

tefkros

 

-Ποια ήταν η αφορμή για να γραφεί το βιβλίο «Μιλώντας στην Άννα για τα Μαθηματικά», εκδόσεις Πατάκη;

Οι εκδόσεις Πατάκη μου έκαναν την ιδιαίτερη τιμή να μου προτείνουν τη συγγραφή του βιβλίου για τα μαθηματικά της σειράς «Μιλώντας…». Μου δόθηκε έτσι η ευκαιρία να πραγματοποιήσω ένα σχέδιο που είχα από καιρό στο μυαλό μου: τη μεταφορά στο χαρτί, με τρόπο στοιχειωδώς οργανωμένο αλλά πέρα από τις παγιωμένες διδακτικές φόρμες, των πλούσιων και δημιουργικών συζητήσεων που είχα όλα αυτά τα χρόνια με νέους αλλά και μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους σχετικά με τα μαθηματικά.

 

-Αλήθεια πώς μπορείς να μυήσεις ένα παιδί στις έννοιες των Μαθηματικών;

Πιστεύω ότι κάθε άνθρωπος κρύβει μέσα του, και μάλιστα εκ γενετής, μια σειρά από μαθηματικές δεξιότητες. Η κοινωνική πίεση είναι αυτή που κατά κανόνα τις εμποδίζει να αναπτυχθούν και τις μετατρέπει συχνά σε μαθηματικοφοβία. Τα μωρά «μαθαίνουν» μόνα τους να μετρούν, να αντιστοιχίζουν, να αποτυπώνουν σχηματικά την πραγματικότητα, ανεξάρτητα με το αν κάποιος ενήλικας ασχοληθεί να τους το διδάξει ή όχι. Για να μυήσεις συνεπώς ένα παιδί στον κόσμο των μαθηματικών πρέπει πρώτα-πρώτα να μην εμποδίσεις την περιέργεια και τη διάθεσή του για πειραματισμό να εκδηλωθούν. Στη συνέχεια πρέπει να αναζητάς αφορμές από τα συγκεκριμένα του ενδιαφέροντα για να ωθήσεις τη σκέψη του πιο πέρα.

 

maths-Γράφετε ότι η Άννα δεν είναι υπαρκτό πρόσωπο. Είναι ένα από τα δεκάδες αγόρια και κορίτσια που γνωρίσατε όλα αυτά τα χρόνια που διδάσκετε. Δηλαδή ήταν τα ίδια τα παιδιά μια πηγή έμπνευσης;

Η Άννα αποτελεί μια σύνθεση από τα δεκάδες κορίτσια και αγόρια που γνώρισα στα τριάντα τόσα χρόνια που διδάσκω μαθηματικά. Τα παιδιά δεν είναι απλώς πηγή έμπνευσης, όπως πολύ σωστά αναφέρετε, αλλά καμιά φορά και πηγή γνώσης. Πολλές φορές μια ερώτηση ή ένα σχόλιό τους με έκανε να αντιληφθώ διαφορετικά μια έννοια που θεωρούσα ότι γνωρίζω καλά.

 

-Τα παιδιά από την μικρή ηλικία δεν αγαπούν και πολύ τα μαθηματικά. Μήπως πρέπει να αλλάξουμε κάτι για να κάνουμε τα παιδιά να αλλάξουν στάση;

Θεωρώ ότι τρία πράγματα μπορούν να βελτιώσουν τη σχέση των παιδιών με τα μαθηματικά: Η πειραματική τους προσέγγιση μέσα από παιγνιώδεις διαδικασίες, η σύνδεσή τους με τον υπόλοιπο πολιτισμό μέσω ουσιαστικών αναφορών στην ιστορία τους και η έμφαση στον αφηγηματικό χαρακτήρα τους.

 

-Στην αρχαιότητα γνωρίζουμε ποιος ήταν ο τρόπος διδασκαλίας των Μαθηματικών;

Δε νομίζω ότι υπήρχε ενιαίος τρόπος διδασκαλίας. Στη σχολή του Πυθαγόρα για παράδειγμα, μαθαίνουμε ότι οι μαθητές ήταν «ακουσματικοί», διδάσκονταν δηλαδή τα μαθηματικά «εξ αποκαλύψεως» από ένα δάσκαλο χωρίς να έχουν οι ίδιοι δικαίωμα λόγου. Στις σχολές του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη φαίνεται πως συνηθιζόταν ο διάλογος μεταξύ διδάσκοντος και διδασκομένου με κυρίαρχο ωστόσο το ρόλο του διδάσκοντα. Τέλος, για να πάμε στην αλεξανδρινή εποχή κάποιες μαρτυρίες εμφανίζουν τον Ευκλείδη ως αυταρχικό και είρωνα στη διδασκαλία του.

 

-Διακρίνονται οι Έλληνες σήμερα στα Μαθηματικά σε παγκόσμιο επίπεδο;

Αρκετοί Έλληνες μαθηματικοί διαπρέπουν σήμερα στο εξωτερικό και κατέχουν καίριες θέσεις σε σημαντικά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ας σημειώσουμε ακόμα ότι και στα ελληνικά ΑΕΙ, παρά την ασφυξία που έχει προκαλέσει η κυβέρνηση ληστεύοντας τους, μέσω PSI, ένα μεγάλο μέρος των πόρων τους, διεξάγεται σοβαρή μαθηματική έρευνα. Ωστόσο όλο και περισσότεροι νέοι αξιόλογοι ερευνητές μας υποχρεώνονται να αναζητήσουν την τύχη τους στο εξωτερικό. Έχω την υποψία ότι ένας από τους λόγους που η ντόπια ολιγαρχία επέβαλε στην Ελλάδα το μνημόνιο, σε αγαστή συνεργασία με τα ξένα συμφέροντα, είναι και η μετακίνηση στο εξωτερικό των καλύτερων και πιο ελπιδοφόρων νέων μας.

 

tefkros1

 

-Μαθηματικά, πληροφορική, τεχνολογία. Βοηθούν όλα αυτά τον ανθρώπινο νου;

Τα μαθηματικά αποτελούν καθοριστικό παράγοντα στη διαμόρφωση του νου. Η ανάγκη απόδειξης για οποιονδήποτε ισχυρισμό, ο έλεγχος βήμα προς βήμα της εγκυρότητας των επιχειρημάτων που αποτελούν χαρακτηριστικά στοιχεία των μαθηματικών είναι κλειδιά στη διαμόρφωση της ορθής σκέψης. Η ενασχόληση με ένα μαθηματικό πρόβλημα αποτελεί μια πολύ χρήσιμη νοητική γυμναστική. Όπως κάνουμε τζόκινγκ ή πάμε στο γυμναστήριο για να διατηρήσουμε το σώμα μας σε καλή κατάσταση, έτσι ασχολούμενοι με τα μαθηματικά φρεσκάρουμε το μυαλό μας.
Η πληροφορική είναι η επιστήμη που αναλύει τις διαδικασίες του συλλογισμού. Συνεπώς και αυτή συμβάλλει καθοριστικά στη βελτίωση του νου.
Με την τεχνολογία τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Απαλλάσσοντάς μας από τις εργασίες ρουτίνας μας αφήνει περισσότερο χρόνο για δημιουργική σκέψη. Είναι όμως δυνατόν να γίνει ο άνθρωπος τόσο εξαρτημένος από αυτήν που να χάσει τη δυνατότητα αυτενέργειας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι παλιοί «πρακτικοί» μηχανικοί αυτοκινήτων που γνώριζαν πολύ περισσότερα για τις μηχανές από τους σύγχρονους συνάδελφούς τους που είναι απόλυτα εξαρτημένοι από τα ηλεκτρονικά διαγνωστικά συστήματα και αδυνατούν να κάνουν την παραμικρή επισκευή «στο χέρι».

 

-Έχετε γράψει αρκετά μυθιστορήματα που έχουν σχέση με τα μαθηματικά. Αυτά τα βιβλία βοηθούν στην γνώση αλλά και στην προσέγγιση στο έργο των μεγάλων μαθηματικών;

Το μαθηματικό μυθιστόρημα επιβλήθηκε ως νέο λογοτεχνικό γένος (genre) επειδή στα τέλη του εικοστού αιώνα, σημαντικοί λογοτέχνες αναζήτησαν την έμπνευση στα μαθηματικά. Κάτι ανάλογο είχε συμβεί και στις αρχές του εικοστού αιώνα, μέχρι και τη δεκαετία του 1960 με τη φυσική. Έτσι αναπτύχθηκε το αναγνωρισμένο πια γένος της επιστημονικής φαντασίας (science fiction). Η διαφορά είναι ότι, αντίθετα με την επιστημονική φαντασία, που προκάλεσε μόνο θαυμασμό και κάποιο δέος προς τις φυσικές επιστήμες, η μαθηματική λογοτεχνία έφερε τον αναγνώστη πιο κοντά στα μαθηματικά• κατά κάποιον τρόπο τα κατέστησε πιο φιλικά.

 

-Είσαστε μέλος στο Θαλής + Φίλοι. Ποιες είναι οι δράσεις σας;

Η ομάδα Θαλής + Φίλοι δραστηριοποιείται με στόχο το γεφύρωμα του χάσματος ανάμεσα στα μαθηματικά και τον υπόλοιπο πολιτισμό. Υποστηρίζουμε και ενισχύουμε τη δημιουργία λεσχών ανάγνωσης μαθηματικής (και όχι μόνο) λογοτεχνίας, τόσο για εφήβους όσο και για ενήλικες.
Για να ενισχύσουμε αυτή την προσπάθεια, οργανώνουμε σεμινάρια, ημερίδες και διαλέξεις σχετικές με τα μαθηματικά.
Το φετινό μας πρόγραμμα περιλαμβάνει μια ημερίδα για την Ευκλείδεια Γεωμετρία, ένα αφιέρωμα στα 100 χρόνια από τη γέννηση του κορυφαίου έλληνα μαθηματικού Χρίστου Παπακυριακόπουλου και ένα αφιέρωμα στον Turing με την ευκαιρία της προβολής στην Ελλάδα της σχετικής κινηματογραφικής ταινίας.
Ακόμα η ομάδα Θαλής + Φίλοι διεξάγει θεωρητική έρευνα για τη σχέση μαθηματικών και αφήγησης. Πρόσφατα κυκλοφόρησε ο συλλογικός τόμος Circles Disturbed, προϊόν δύο σχετικών συνεδρίων που οργανώσαμε στην Ελλάδα.

 

-Πέρα από τα μαθηματικά ποια άλλα βιβλία διαβάζετε;

Διαβάζω λογοτεχνία κάθε είδους και ιστορία. Ανάμεσα στους αγαπημένους μου συγγραφείς είναι ο Αλέξανδρος Δουμάς, ο Emile Zola, η Jane Austen, ο Mika Waltari, ο Jean – Claude Izzo και η Betty Smith.

 

-Θα μπορούσατε να μας προτείνατε κάποια βιβλία να διαβάσουν οι αναγνώστες μας;

Από τα βιβλία που κυκλοφόρησαν τα τελευταία χρόνια θα πρότεινα:

  • Jean-Michel Guenassia: Η λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων (Εκδόσεις Πόλις)
  • Higashino Keigo: Η αφοσίωση του υπόπτου Χ (εκδόσεις Κλειδάριθμος)
  • Maurice Attia: Το μαύρο Αλγέρι, Η κόκκινη Μασσαλία, Παρίσι μπλουζ (εκδόσεις Πόλις)
  • Στέφανος Τραχανάς, Το φάντασμα της όπερας (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης)
  • Loren Graham, Jean-Michel Kantor: Ονοματίζοντας το άπειρο (εκδόσεις Αλεξάνδρεια)
  • Larson, Erik: Στον κήπο με τα θηρία, (εκδόσεις Μεταίχμιο)
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top