Fractal

Τέχνη ΜετροΛόγου

Για την έκθεση γράφει ο Απόστολος Ζιώγας // *

 

page-0«Στα λεωφορεία οι άνθρωποι κάθονται με το κεφάλι σκυφτό. Νομίζεις ότι κοιμούνται. Τις πρώτες μέρες αναρωτιόμουν πώς μπορούν να ξυπνάνε και να κατεβαίνουν στη σωστή στάση. Όταν είσαι μαζί τους στο λεωφορείο, σκύβεις το κεφάλι σαν κι αυτούς. Το πάτωμα είναι σπασμένο. Από τις τρύπες βλέπεις το δρόμο».

Χέρτα Μύλερ, Το αγρίμι της καρδιάς1

 

Είναι πάντα καλό να μην αφήνει κανείς τον ορίζοντά του να στενεύει ˙ κι αυτό είναι που σπεύδει να μας υπενθυμίσει η έκθεση «ΜετροΛόγος», η οποία λαμβάνει χώρα στην γκαλερί Owl Art Space2, έναν πολυχώρο δράσεων που λειτουργεί ως ανοιχτό workshop, δηλαδή ως εργαστήρι ιδεών και προτάσεων προς υλοποίηση : στις μέρες μας, από ανάλογες βασικές κυψέλες ανθρωποδυναμικής φαίνεται να έχει ανάγκη η κοινωνία κατεπειγόντως.

Πρόκειται για μία έκθεση η οποία φιλοδοξεί να αποκαλύψει την ισορροπία που επιφέρει κάθε ολοκληρωμένη προσπάθεια ανάγλυφης νοηματοδότησης, καθότι αναδεικνύει τη σχέση χώρου και τόπου, μεταβαίνοντας ως χρόνος που ήδη εξελίσσεται, γι ̓ αυτό και τα εγκαίνια3 μεταφέρονται στο τέλος, κάτι άκρως πρωτότυπο και ορμητικά σηματοδοτικό, εάν μάλιστα αναλογιστούμε και τη σημειωτική δυναμική από το έργο Είναι και Χρόνος του Heidegger4. Σημειωτέον επίσης πως η τοποθέτηση των εγκαινίων χρονικά όχι στην αρχή αλλά στο τέλος, προφυλάσσει τη διηνεκή μεταλλαγή να μην εξελιχθεί σε ατέρμονη μονοτονία, επομένως, το αυθεντικό δεν εντοπίζεται ποτέ οριστικά αλλά πάντοτε επέχει , σε απόσταση. Η προαναφερθείσα χωροχρονική κίνηση προσδιορίζεται από τον Derrida με τον όρο ‘’ετεροχρονισμός’’ ( deferral). Με άλλα λόγια, η τέχνη του ΜετροΛόγου διαφαίνεται ως μία τέχνη (και συνάμα και τεχνική) εγγαστρίμυθη, της οποίας η στρουκτουραλιστική α-δυνατότητα εγκολπώνει μια ολότελα διαφορετική λογική : εκείνη της αποδόμησης, η οποία (αποδόμηση) διαμένοντας εντός των αντιθέσεων, αντί να τις εξουδετερώνει, δείχνει να τις επικυρώνει5.

Το κεντρικό ερώτημα του Μέτρου και του Λόγου, λοιπόν,
επαναπροσεγγίζεται μέσα από ένα διαδραστικό εγχείρημα που αποκτά τη μορφή εικαστικού διαλόγου. Ενώ η έκθεση παρουσιάζει από την αρχή την εικόνα ενός περατωμένου project, ταυτόχρονα, μεταλλάσσεται κάθε στιγμή αφού συνεχώς αλλάζει, μια και οι συμμετέχοντες εικαστικοί6 στην προσπάθεια τους να διερευνήσουν τα όρια της γεωμέτρησης και του πραγματικού, λειτουργούν δομώντας και αποδομώντας ενόσω αναζητούν τη μορφή της προσωπικής τους έκφρασης. Στην έκθεση αποτυπώνονται διαφόρων ειδών ίχνη τόσο από το παρόν όσο και από το παρελθόν, καθώς βλέπουμε να χρησιμοποιούνται ως υλικά, πλαστικά μπλουζάκια, μαυρόασπρα τετράγωνα, κορσέδες, θραύσματα ποιητικών στίχων, κ.α. , προκειμένου να αποδοθεί μια ιδιοϋφή και αέναη σύζευξη λόγου και εικόνας, σε αντιδιαστολή με μια κοινωνία second life που αναπνέει αποδεχόμενη πολλά στερητικά α- , όπως ανέραστη, άγονη, ανίδεη, άτοπη, άνοστη, κτλ. Τα έργα εδώ, παρόλο που καταμαρτυρούν μια δεδομένη αντίληψη ως ίχνη ανθρώπινης επεξεργασίας, δεν λειτουργούν αυτοαναφορικά , αλλά αιματώνουν μια επί τόπου ‘’ζωντανή ακινησία’’ εν είδει ιερογλυφικής στίξης ˙ η τελευταία μετέρχεται ‘’τόπους’’ ιδιότυπα μετρο-λογικούς όπως, μια διαφάνεια, ένα άνοιγμα, μια γυάλα, μία γωνία, μία οπή, κ.α.

page-2

 

Οι συγκεκριμένοι τόποι δεν έχουν ούτε έξω ούτε μέσα, όντας και το ένα και το άλλο μαζί, όπως μια ζώνη. Εντέλει, το μόνο που υπάρχει πραγματικά είναι η διάθεση για μορφοποίηση μέσα από καινοφανείς πειραματισμούς [Λόγος] που συντελούνται στα όρια [Μέτρο] μεταξύ πραγμάτων και δημιουργών: η τοπολογία που προκύπτει αρκεί για να επισφραγίσει την ελευθεριότητα και την ευγένεια των τελευταίων.

page-3

Σίγουρα, οι ετεροτοπίες (μπορεί να) μας γεμίζουν ανησυχία, μια και διαβρώνουν κρυφά όχι μόνο τη γλώσσα, αλλά και το αφελώς αμετακίνητο έδαφος μας. Ωστόσο, ο ΜετροΛόγος επιδιώκει να εναντιωθεί στον αυξανόμενο κομφορμισμό που ευνοεί η σχεδίαση οποιουδήποτε προκατασκευασμένου ‘’τόπου’’ δίκην πηγής ζωής, κάνοντας ‹‹ να σπινθηροβολούν τα αποσπάσματα πολυάριθμων δυνατών τάξεων μέσα στην χωρίς νόμο και γεωμετρία διάσταση του ετερόκλητου››7˙ άμεση συνέπεια αυτού είναι να οδηγεί το νου μας σε αλλόκοτες τοπο-θεσίες και αναπάντεχες συν-θέσεις, καταθέτοντας εν συνόλω μια εμπειρία της τάξης και των τρόπων ύπαρξής της, η οποία σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί νωθρή παρά το ότι το βλέμμα πλεονάζει πάνω σε διαθέσιμες σημασίες. Ως εκ τούτου, εγκαθιδρύεται ένα σύστημα σημείων όπου αφενός, αυτό που βλέπουμε δεν ενοικεί ποτέ σε αυτό που λέμε, και αφετέρου, το σημαινόμενο – η προς αναζήτηση κρυμμένη σημασία – παρουσιάζεται χωρίς κατάλοιπα και με τόνο εναργή μέσα στην παράσταση του σημείου. Πράγμα που σημαίνει ότι το σημαινόμενο, αντί να προϋπάρχει του Λόγου αυτόνομα, τώρα προσφέρεται εν τω γίγνεσθαι ως τόπος εφαρμογής σε κάποια μορφή έκφρασης (λόγου) . Έτσι, ο θεατής γίνεται μάρτυρας μιας βαθιάς αλληλεγγύης των σημαινόντων στοιχείων, δεδομένου ότι το σημαίνον, άπαξ και συγκροτηθεί, μετασχηματίζεται δευτερογενώς σε κάτι άλλο, που είναι η σημασία-σημαινόμενο.

Γνωρίζοντας καλά από τον πλατωνικό Τίμαιο πως ‹‹ είναι αναγκαίο όλο το είναι να είναι κάπου, σε έναν ορισμένο τόπο και να κατέχει μια ορισμένη θέση ››8, οι καλλιτέχνες του ΜετροΛόγου επιθυμούν να διαυγάσουν το είναι τους [Λόγος], αφού πρώτα χωρομετρήσουν σπιθαμή προς σπιθαμή [Μέτρο] τους εσωτερικούς λαβυρίνθους από το οποίο είναι δομημένο. Αποζητούν εύλογα να εξακριβώσουν την ταυτότητά τους , έτσι , βαίνουν όλοι τους σε μία κοινή συνισταμένη : δημιουργούν9 μεταξύ ‹‹ υλισμού άνευ υλικού και ιδεαλισμού άνευ ιδεών ››10.

page-4

Από τη στιγμή που είναι αδύνατη η τυποποίηση του ειδέναι που να αναφέρεται στο νόημα, εύκολα γίνεται αντιληπτό πως δεν υφίσταται επιστήμη του νοήματος. Όμως, η σημασιακή αιχμή της έκφρασης [Λόγος] είναι εκείνη που οριοθετεί [Μέτρο] και το πλαίσιο του νοήματος στον χώρο του Owl Art Space. Γεγονός είναι ότι στον κόσμο εν γένει που ζούμε, οριακά [Μέτρο] υπάρχει ως επί το πλείστον μία σημασία [Λόγος], που όμως συχνά δεν βρίσκεται κανένας για να τη σημάνει. Οι ΜετροΛόγοι καλλιτέχνες πάντως το κάνουν. Είναι σα να επιμένουν να ψαρεύουν σ ̓ έναν τόπο χωρίς ψάρια , όχι φυσικά εν αγνοία τους, μόνο και μόνο για να βγάλουν τις πιο βαθιές τους σκέψεις από το λήθαργο, σαν να ήταν ψάρια. Τούτο, φανερώνει ανθρώπους που, όντας λίγο πιο πολύ άδολοι από το συνηθισμένο, έχουν αποφασίσει να ζήσουν σε έναν κόσμο υπέρμετρα δόλιο.

 

1 μτφ. Γιώτα Λαγουδάκου, εκδ. Καστανιώτη, σελ.81
2 Θέσπιδος 10, Ακρόπολη, Αθήνα
3 ‹ από τη λέξη καινός
4 Βλ. Μάρτιν Χάιντεγγερ, Είναι και Χρόνος (Sein und Zeit), μτφ. Γιάννης Τζαβάρας, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα 1998
5 Βλ. ενδεικτικά το βιβλίο του Derrida, Θέσεις, μτφ. Τ. Μπέτζελος, εκδ. Πλέθρον, 2006
6 Συμμετέχουν οι: George Brehier, Κορνήλιος Γραμμένος, Γεωργία Δαμοπούλου, Λουκάς Ζιάρας, Σοφία Κυριακού, Αιμιλία Μπαντούνα, Αλεξάνδρα Νασιούλα, Ηλίας Πούλος, Μαρούσα Παραβάλου, Νίκος Σεπετζόγλου, Άγγελος Σκούρτης, Ελένη Φουτουλάκη, Κώστας Χριστόπουλος
7 Μισέλ Φουκώ, Οι λέξεις και τα πράγματα, μτφ. Κωστής Παπαγιώργης, εκδ. Γνώση, 2008, σελ.14
8 ἀναγκαῖον εἶναί που τό ὄν ἅπαν ἔν τινι τόπῳ και κατέχον χώραν τινά (52β)
9 ‹ από το δήμος + έργο = αυτός που εργάζεται για δημόσιο όφελος
10 P.Bourdieu, La Distinction, ed. De Minuit, 1979, σελ.527

 

* ζΙΩΓΑΣ αΠΟΣΤΟΛΟΣ // βιολόγος – τελειόφ. θεολογίας ΑΠΘ

 

Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top