Fractal
Home / ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ / Τέχνη… με καρκίνο
11/02/2016, 1:34 πμ

Τέχνη… με καρκίνο

Του Απόστολου Ζιώγα // *

 

kark1

 

«Κι όλα σώπασαν. Κι όμως, μέσα στην ίδια τη σιωπή

γίνεται μια καινούργια αρχή, νεύμα κι αλλαγή»

Rilke[1]

 

Φανταστείτε μια νέα εικαστικό να ψελλίζει στα χείλη της στίχους ενός τραγουδιού λίγο πριν ξεκινήσει να δημιουργεί ˙ στην περίπτωση της Ρίτας Κωτσάση-Καντώνια, οι στίχοι θα ήταν από το Blue Moon: Μπλε Φεγγάρι ξέρεις για ποιο λόγο ήμουν εκεί/με άκουσες να λέω μια προσευχή για/κάποιον που πραγματικά νοιαζόμουν[2] . Παρόλο που μονάχα υπό την απειλή του θανάτου η ζωή φαντάζει αυτομάτως υπέροχη, η Ρίτα Κ.-Κ. στέργει να κατασκευάσει το δικό της pain-killer[3]μέσω της απεικονιστικής δυνατότητας των ακτίνων Χ. Πρόσφατα, η εικαστικός παρουσίασε το λεύκωμα 69[4] , το οποίο αφιερώνει σε δυο αγαπημένους της ανθρώπους[5] που «δαγκώθηκαν» από την ασθένεια του κάβουρα, τον καρκίνο (cancer). Πρόκειται για παρεμβάσεις μικτής τεχνικής – δηλαδή συνδυασμός κολάζ και ζωγραφικής με σπρέι για γκράφιτι – πάνω σε ακτινογραφίες με θέμα τον κάβουρα-cancer και αναφορές στον αστερισμό του καρκίνου (69) , τον λιγότερο λαμπρό από τους συνολικά 88 γνωστούς αστερισμούς.

kark2

Έτσι, η ακτινογραφία ως καμβάς ζωγραφικής παρέχει στην εικαστικό τη δυνατότητα να ανιχνεύσει μέσα από το σκοτάδι το φως, ακόμη και σε χώρους που δεν φαίνεται, τόπους καλλιτεχνικά αδέσμευτους. Το χρώμα που κυριαρχεί στο λεύκωμα είναι το μπλε, ένα χρώμα που συγκεράζει το άϋλο και το υλικό (στοιχείο) της ζωής, το οποίο γίνεται αντιληπτό ως πρώτο χρώμα από τα βρέφη ˙ εκείνο το μπλε, λοιπόν, που τυλίγει την δημιουργό στη μνήμη του χρόνου ούτως ώστε να δηλώνει εμφατικά (σε συνέντευξή της) πως δεν φοβάται τις σκιές, τις πασπαλίζει με χρώμα, δανειζόμενη το πιο ωραίο τιρκουάζ. Έναν μεταμοντέρνο εσωτερισμό εκφράζει η Ρίτα , και καθώς υιοθετεί την τέχνη της αφαίρεσης, βλέπουμε να φεγγίζει από μόνο του ένα απόν σημαίνον: αφορά τη στιγμή όπου «ο θεός που κρύβουμε μέσα μας με της αλαζονείας το πρόσωπο / να μην αντέχουμε το θάνατο δε μας επιτρέπει»[6] . Σε κάθε σελίδα του λευκώματος η Ρίτα μάς οδηγεί από τη σύλληψη της απώλειας (θάνατος) στη σύλληψη της γέννησης (ζωή), αποβλέποντας και μείς μαζί της σε ένα όλο δίχως κενά, κάνοντας μας να ψάχνουμε ουρανό ενόσω αναλογιζόμαστε τις δαγκάνες του κάβουρα-καρκίνου. Πλέον είναι πολύ αργά για να αφεθούμε να κοιτάζουμε τον κόσμο ως κάτι που παραμένει αδιασάλευτο εσαεί. Η επιθυμία και το όνειρο που (αυτή) εκλύει είναι υπεύθυνα για τις μορφές που πραγματεύεται το λεύκωμα˙ τα εικονικά στοιχεία των εν λόγω μορφών, η Ρίτα θέλει να τα μεταβάλει σε συναισθηματική εμπειρία που να είναι άριστα συνυφασμένη με κάθε απώλεια εξαιτίας ενός cancer˙ κι αυτό με απώτερο σκοπό να ξαναδώσει ένα όραμα, έναν ορίζοντα σε αυτό που λέγεται τέχνη, μια και η τελευταία δείχνει να έχει ταυτιστεί με την ακρωτηριασμένη όραση του θεάματος σήμερα. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι στον πλατωνικό Τίμαιο, ο «τόπος» είναι αυτό που υποδέχεται κάθε γένεση σαν τροφός[7], γι᾿ αυτό κι η τεχνουργία της Ρίτας φαίνεται να αντιπαρέρχεται κάθε υποψία

kark3

φενακισμένης ευφορίας καθώς προσδοκά να συγκλονίσει τα έγκατα του είναι μας με ύφος «ηχηρά διαφανή»: χρησιμοποιεί το θάνατο ως ριζοσπάστη της ατομικής ύπαρξης, τυχαίο (fortuit) και αναπόφευκτο (inévitable). Καταθέτει σχέδια βιωμένου χρόνου, τα οποία χαρίζουν στο βλέμμα του θεατή μια θλίψη που προστατεύει τη χαρά της ζωής με μια απαράμιλλη γενναιοδωρία. Το λεύκωμα έχει να κάνει με μια σειρά από ίχνη που μαρτυρούν την μη-αλήθεια – το θάνατο – που τα περιβάλλει και απειλεί να σκεπάσει δια παντός. Άλλωστε, ‹‹ οι τομές επανεγγράφονται πάντοτε σε έναν παλαιό ιστό, τον οποίο πρέπει να συνεχίσουμε ασταμάτητα να ξηλώνουμε»[8]: τούτο είναι το καθήκον όλων μας, καρκινοπαθών και μη. Παραδόξως η καλλιτεχνική συμβολή της Ρίτας Κωτσάση κρίνεται ως απολύτως ενική και ως αμετάκλητα καθολική συνάμα ˙το προαναφερθέν επίρρημα , μας επιτρέπει να συνεχίσουμε επομένως το τραγούδι με το οποίο εκκίνησε η εικαστικός:Μπλε Φεγγάρι/Δεν είμαι πια μόνος/Χωρίς όνειρο στην καρδιά μου/Χωρίς δική μου αγάπη[9] .

 

* Ο αΠΟΣΤΟΛΟΣ ζΙΩΓΑΣ είναι βιολόγος (email: ziogasapostolos12@gmail.com)

__________________

[1] Σονέτα στον Ορφέα, 1.1

[2] Blue Moon/You Know just what I was there for/You heard me saying a prayer for/Someone i really could care for

[3] παυσίπονο

[4] Τα έσοδα του οποίου θα διατεθούν σε καρκινοπαθείς

[5] Τον πατέρα της (Γιώργο) και την πεθερά της (Ευαγγελία)

[6] Βούλα Επιτροπάκη, Animus Testandi, εκδ.Ταξιδευτής, Αθήνα 2007, σελ.9

[7] ‹‹Γενέσεως ὑποδοχήν αὐτήν οἷον τιθήνην ›› (49,α)

[8] Derrida, Positions, σελ.35

[9] Blue Moon/Now I ᾿m no longer alone/Without a dream in my heart /Without a love of my own

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top