Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Επανεφεύροντας εαυτόν: η αιώνια επιστροφή
27/07/2016, 1:38 μμ

Επανεφεύροντας εαυτόν: η αιώνια επιστροφή

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

taxidiotΖαν- Κριστόφ Γκρανζέ «Ταξιδιώτης δίχως αποσκευές», Μετάφραση: Μαρία Γαβαλά, Εκδ. Καλέντης, σελ. 956

 

Με έρευνες ετών στις δημοσιογραφικές αποσκευές του, ο Ζαν – Κριστόφ Γκρανζέ, μαιτρ του ατμοσφαιρικού θρίλερ, καταλύει τα σύνορα στις απρόβλεπτες ιδιοφυείς ιστορίες του. Στο «Ελέησόν με» μέσα από φονικές παιδικές χορωδίες και με μάντρα το απόλυτα ταπεινό και άκρως συγχωρητικό «ελέησόν με» άγγιζε τον πυρήνα του Κακού αποδεικνύοντας ότι η ιστορία των ναζιστικών βασανιστηρίων δεν χάνεται, μετασχηματίζεται, ταξιδεύει κρυπτόμενη και εξακολουθεί να εξουσιάζει. Στο «Καϊκέν» που σημαίνει «το μαχαίρι της τιμής και της αγάπης» καταλύει τα σύνορα χωροταξικά, η Ευρώπη ερωτεύεται και προσπαθεί να κατανοήσει την Ιαπωνική παράδοση, η γέννα γίνεται τάφος και τα μωρουδιακά ζιμπουνάκια θάνατος. Η μεγάλη Ιστορία διεισδύει στην ανθρώπινη μικρή καθοριστικά και στο «Ταξιδιώτης δίχως αποσκευές» θα πρέπει κανείς να προσθέσει και το παλιό οικογενειακό προσωπικό δράμα- τραύμα. Εκείνο που καθιστά τον ήρωά του, τους ήρωές του «αεί φεύγοντες» απ’ εκείνο που όντως υπήρξαν, δηλαδή, «ταξιδιώτες δίχως αποσκευές» σε ένα αντίστροφο ταξίδι αιώνιας επιστροφής στο κακό, στην πηγή. Μέχρι που να τ’ αντέξουν αποδεικνύοντας ταυτοχρόνως ότι στην ανθρώπινη ιστορία η παρανομία είναι ανίκητη γιατί φορά το προσωπείο του απόλυτου Νόμου. Ο καινούργιος Γκρανζέ είναι αποκαλυπτικός.

«Ο Πατρίκ Μπονφίς δεν υπήρχε. Όπως δεν υπήρχε και ο Πασκάλ Μισέλλ. Αυτή η ταυτότητα ήταν ήδη μια φυγή».

«Η Συλβί Ρομπέν ζούσε με τον Μπονφίς εδώ και τρία χρόνια. Τον είχε αναμφίβολα συναντήσει, χωρίς βεβαίως να το γνωρίζει, όσο εκείνος ήταν σε πλήρη φυγή. Κι εκείνος της έλεγε αδιάκοπα ψέματα, χωρίς να γνωρίζει ούτε κι αυτός.

Ποιος ήταν πρωτύτερα;

Πόσες ταυτότητες είχε φτιάξει, είχε επινοήσει, είχε πλάσει έτσι;

Ο Φρερ φανταζόταν τον ψυχισμό αυτού του ανθρώπου. Οι προσωπικότητες συνωθούνταν στο βάθος του νου του προκειμένου να πνίξουν το μοναδικό πρόσωπο που ήταν επικίνδυνο κατά την αντίληψή τους, τον ίδιο. Ο Πατρίκ Μπονφίς δεν σταματούσε να δραπετεύει απ’ την καταγωγή του, απ’ τη μοίρα του. Κι αναμφίβολα από ένα αρχικό τραύμα».

O Ζαν- Κριστόφ Γκρανζέ αρχίζει πάντα εξαπατητικά, δηλαδή με σαφήνεια: ένας αμνήμων φτάνει ως το νοσοκομείο όπου εργάζεται ο ψυχίατρος Ματίας Φρερ. Μοιάζει ως ο άνθρωπος του οποίου έχει χαθεί η σκιά. Στην προσπάθειά του να θυμηθεί θα γίνει ένας άλλος. Όπως θα πει αργότερα και στην αστυνόμο Αναίς Σατλέ, ο ασθενής του δεν θυμόταν, επινοούσε. Δημιουργούσε μια νέα ταυτότητα «ακριβώς αυτό που αποκαλούμε “ψυχική φυγή” ή “φυγή αποσυνδετικού τύπου”. Στην ιδιόλεκτο της ψυχικής υγείας μιλάμε επίσης για το σύνδρομο του “ταξιδιώτη δίχως αποσκευές”. Μια εξαιρετικά σπάνια παθολογία, γνωστή ήδη από τον 19ο αιώνα».  Στη συνέχεια, προσπαθώντας να γιατρέψει τον παράδοξο ασθενή θα διαπιστώσει ξαφνιασμένος ότι πάσχει από το ίδιο ακριβώς ψυχιατρικό σύνδρομο. Όμως ποιος είναι τελικά ο ψυχίατρος Ματίας Φρερ; Και γιατί, καίτοι κατηγορείται για φόνο, τα αποτυπώματά του βρέθηκαν σε έναν δολοφονημένο κλοσάρ, η αστυνόμος Αναίς με το αινιγματικό παρελθόν αγωνίζεται για να τον προστατεύσει και να τον αθωώσει;

Στην ιστορία, όπως το συνηθίζει άλλωστε ο Γκρανζέ, παραθέτει εγκιβωτισμένες παράδοξες αλλά σε πλήρη λειτουργική σχέση ιστορίες: μια σειρά από τελετουργικούς φόνους κλοσάρ που εμπλέκουν αρχετυπικούς μύθους από την ελληνική μυθολογία: ο Μινώταυρος και ο Δαίδαλος και ο Ίκαρος, ο Κρόνος που τρώει τα παιδιά του αλλά και ο Ουρανός τον οποίο σκοτώνει ο γιος του ο Κρόνος, υποδεικνύουν μια παθολογία του δράστη όσον αφορά τη σχέση πατέρα και γιου. Με το μεγάλο ζητούμενο ποιος εκδικείται ποιόν και γιατί.

 

Jean Christophe Grange

Jean Christophe Grange

 

Στο μεταξύ, ο κεντρικός ήρωας που αποδεικνύεται «ταξιδιώτης δίχως αποσκευή», γίνεται με τη σειρά του ο κλοσάρ ζωγράφος Βικτώρ Ζανύς, ο διάσημος τρελός ζωγράφος Νάρκισσος ο οποίος κάτω από τις αυτοπροσωπογραφίες του που άλλαζαν πρόσωπα, -γίνονταν ναύαρχος, ταχυδρόμος, κλόουν και ρωμαίος συγκλητικός – συνήθιζε να κρύβει σε δαγκεροτυπίες τις σκηνές των φόνων, ο Αρνώ Σαπλαίν ή Νονό, με το σκοτεινό παρελθόν και τα σάιτ γνωριμιών, τους οποίους ακολουθούσαν πάντοτε οι ίδιοι «νομοταγείς» δολοφόνοι. Το παρελθόν του σε απόλυτη συνάφεια με το παρελθόν της Αναίς Σατλέ και η πατρική φιγούρα πέρα και πίσω απ’ όλα. Ένα ιατρικό πείραμα με ψυχότροπα που ευνοούν το σύνδρομο της διαρκούς φυγής με λέξη κλειδί τη ρώσικη φράση «Ματριόσκα» θα τον οδηγήσει βαδίζοντας ανάστροφα από τους επινοημένους εαυτούς στον εαυτό, θα ανακαλύψει την αλήθεια επιστρέφοντας στο σπίτι του το πατρικό και πριν γίνει ο ψυχίατρος Φρανσουά Κουμπιελά θα πιστέψει στον σκοτεινό δίδυμό του ή στα δύο πρόσωπα του Ιανού που έγινε ως ο μοναδικός επιζών, αλλά η λύση και πάλι θα είναι μια έκπληξη και οι γοητευτικές απολαύσεις εναλλασσόμενες και διαρκείς: δαγκεροτυπία και ζωγραφική, ψυχιατρική και πειράματα σε ανθρώπους, η απόλυτη παρανομία που εκπροσωπείται από την εξουσία και τον νόμο, οι σχέσεις γονιών και παιδιών, τα παιδικά χρόνια και το σκοτεινό παρελθόν θα οδηγήσουν σε μια σειρά από μεταπτώσεις που ελαχιστοποιούν τα όρια καλού και κακού, ο Γκρανζέ φτιάχνει ίντριγκα, κάνει έρευνα πριν απ’ αυτήν δεν τον ενδιαφέρει η ηθικολογία.

Ένα βιβλίο που είναι σαν μπάμπουσκα: τα πολλαπλά πρόσωπα της εποχής, τα προσωπεία και οι εκφάνσεις της ψυχής, τα αρχετυπικά μυθολογικά πρότυπα στη σύγχρονη εποχή, η διαπίστωση ότι η μεγαλύτερη σύγκρουση γίνεται στην ψυχή. Το αποτέλεσμα, ένα σαγηνευτικό θρίλερ που σε αφήνει άναυδο γιατί μπορεί να είναι κι έτσι, τουλάχιστον ο συγγραφέας είναι φύσει και θέσει «ταξιδιώτης δίχως αποσκευή», θα μπορούσε κανείς να το πάρει και σαν μπάμπουσκα της συγγραφικής του διαδρομής. Όπου κάθε κεφάλαιο είναι και ένα επινοημένο ωστόσο κυρίαρχο προσωπείο.

Το σίγουρο σε πρόσωπα και προσωπεία ωστόσο η νιτσεϊκή «αιώνια επιστροφή», στην πηγή, στην πληγή. Μέχρι την ίαση.

Με έπιασα στο τέλος να το διαβάζω αργά για να μη μου τελειώσει. Φροντίστε να έχετε χρόνο, διότι ό,τι κι αν κάνετε, προτεραιότητα θα έχουν οι χίλιες περίπου σελίδες του βιβλίου, όλα τα πρόσωπα: ο ψυχίατρος Ματίας Φρερ και Φρανσουά Κουμπιελά, ο άστεγος Βικτώρ Ζανύς, ο τρελός ζωγράφος Νάρκισσος και ο γοητευτικός Αρνώ Σαπλαίν ή Νονό απαιτούν προσήλωση, ασκούν αφάνταστη και διαρκή γοητεία. Όσο για τον δολοφόνο, α δεν θα σας τον πούμε αυτόν, αλλά είναι η μεγάλη έκπληξη και σχεδόν ταυτίζεται με την τελετουργική φονική διαδικασία. Έπος.

 

* Δημοσιεύθηκε στο ethnos.gr  

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top