Fractal

Η Σκοτεινή πλευρά των Ανθρώπων μέσα από την θεατρική παράσταση «Ταρτούφος ή οι απατεώνες»

Γράφει η Βιολέττα-Ειρήνη Κουτσομπού // *

 

ταρτουφος

 

Το φως της αλήθειας έκαμε πολλούς ανθρώπους

να ζητούν να κρυφτούν πίσω από τον ίσκιο της.

Μολιέρος

 

Γιατί άραγε κάποιος να επιλέξει να μελετήσει και να παρουσιάσει ένα έργο του Μολιέρου στην σημερινή εποχή; Τι το επίκαιρο έχει ένα έργο εποχής; Σε μια εποχή που όλα τα σκάνδαλα είναι μπροστά του, που μπορεί να δει τις πιο απόκρυφες γωνιές του όποιου κοινωνικού ζητήματος αλλά το βασικότερο, να μπορεί να εκφράσει μετά παρρησίας ότι σκέφτεται……Ποια η χρησιμότητα λοιπόν ενός έργου του κλασικού ρεπερτορίου; Ας μην ξεχνάμε όμως ότι τα έργα αυτά για να ανάγονται στον χαρακτηρισμό της λέξης «κλασικό» έχουν ένα βασικό και ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, αυτό της διαχρονικότητας. Έτσι αυτά τα έργα συμβάλλουν στην κριτική ανάπτυξη και στην γενικότερη παιδεία του ατόμου. Όπου ως παιδεία ορίζουμε την πνευματική, νοητική, συναισθηματική και αισθητική καλλιέργεια του ανθρώπου. Η παιδεία του ανθρώπου είναι κατεξοχήν συνεχές έργο ζωής. Τόσο σημαντικά έργα, τα οποία ανήκουν στην παγκόσμια κλασική δραματουργία μας διδάσκουν πανανθρώπινες αξίες αλλά και κοινά αρχετυπικά γνωρίσματα του χαρακτήρα που υπάρχουν σε κάθε ανθρώπινο ον σε όλες τις εποχές γιατί η εποχή αλλάζει αλλά τα βασικά προτερήματα και ελαττώματα των ανθρώπων παραμένουν εκεί αναλλοίωτα. Φυσικά, θα ήταν απαραίτητο εδώ να σημειωθεί ότι αν και κλασικά η «ανάγνωσή» τους και η φιλοσοφία τους θα ήταν σωστό να προσαρμόζεται στις ανάγκες της εκάστοτε εποχής, χωρίς να αλλοιώνεται όμως το νόημα και η αρχική έκφραση του δραματουργού, έτσι ώστε να πετυχαίνει το στόχο, που δεν είναι άλλος από την πνευματική «αφύπνιση» και τον προβληματισμό των θεατών. Αυτά τα έργα είναι κλασικά βέβαια αλλά παρόλη τη διαχρονικότητα που τα διακατέχει δεν υπάρχει λόγος να παίζονται μουσειακά γιατί τότε το κοινό ίσως αισθανθεί ότι δεν ανταποκρίνονται στην κατάσταση την οποία βιώνει! Δύσκολο ακούγεται πραγματικά να επιτευχθούν όλα τα παραπάνω αναφερθέντα όμως η συγκεκριμένη παράσταση περί ου ο λόγος συνθέτει αριστοτεχνικά όλα τα στοιχεία κι ακόμη περισσότερα.

Η παράσταση «Ταρτούφος ή οι απατεώνες» στο ιστορικό θέατρο «Τζένη Καρέζη» σε σκηνοθεσία Αιμίλιου Χειλάκη και Μανώλη Δούνια και σε νέα έμμετρη μετάφραση του ποιητή Γιώργου Μπλάνα, με ένα θίασο εξαιρετικών ηθοποιών, και θα σας προβληματίσει και θα σας ψυχαγωγήσει. Ο κορμός του έργου δεν παρουσιάζει αλλαγές αλλά η ανάγνωση του έργου, η οπτική του, θα λέγαμε είναι «ανάποδη», αντίθετη και αρκετά διαφορετική από αυτό που περιμένουμε ότι θα δούμε σε ένα ανέβασμα κλασικού έργου.

 

Αποτέλεσμα εικόνας για Ταρτούφος ή οι Απατεώνες

 

Πριν «μπούμε» στην παράσταση ας μιλήσουμε λίγο για τον Μολιέρο, έναν εμπνευσμένο συγγραφέα ο οποίος προσεγγίζει παλιά θέματα τα οποία ανανεώνει ανακατεύοντας όλα τα είδη κωμωδίας της εποχής του, από τη φάρσα ως την κωμωδία χαρακτήρων, από την κωμωδία µε πλοκή ως την κωμωδία µε µπαλέτα χρησιμοποιώντας αριστοτεχνικά κάθε δραματικό μηχανισμό. Μαζί µε το La Fontaine και τον Victor Hugo είναι ένας από τους τρεις συγγραφείς- κλειδιά της γαλλικής λογοτεχνίας. Μαζί µε τον Κορνίλιο και τον Ρακίνα αποτελεί το τρίο που δημιούργησε το κλασικό θέατρο. Το κύριο χαρακτηριστικό της λογοτεχνικής και θεατρικής του παρουσίας είναι η σκιαγράφηση της ανθρώπινης φύσης. Ξέρει να δημιουργεί χαρακτήρες που μένουν αθάνατοι και είναι γεμάτοι κόμπλεξ. Τα βασικά πρόσωπα των κωμωδιών του Μολιέρου είναι πραγματικά άτομα µε εµµονές και κυριαρχούνται από πάθη με αποτέλεσμα να θέτουν σε κίνδυνο το περιβάλλον τους. Το 1664 το ιδιαίτερα πετυχημένο έργο του «Ταρτούφος» του προκαλεί προβλήματα και παρά τη βασιλική προστασία υποχρεώνεται να διακόψει τις παραστάσεις καθώς έθιγε το ευαίσθητο θέμα της υποκρισίας της Εκκλησίας το οποίο η κοινωνία της εποχής δεν μπορούσε να διαχειριστεί.

Ο «Ταρτούφος» που θα παρακολουθήσετε εσείς είναι ένα έργο μιας σκοτεινής και ανατρεπτικής προσέγγισης. Οι απατεώνες μπαίνουν στην σκηνή με γέλια και χαρές, δεν έχουν νατουραλιστική κίνηση αλλά γέρνουν, δεν έχουν ισορροπία, είναι σαν να χορεύουν κάτι που βρίσκεται σε αρμονία με την νέα έμμετρη μετάφραση του έργου, έχουν όλοι άσπρα προσωπεία με έντονα βαμμένα χαρακτηριστικά που παραπέμπουν στην εποχή του έργου, οι περούκες επίσης εποχής…. μεν, κακής ποιότητας δε γιατί υποδηλώνουν την ψευτιά και την απατεωνιά του κάθε μέλους της οικογένειας και κατ’ επέκταση του κόσμου……περούκες που μπαινοβγαίνουν σε διάφορα κομμάτια του έργου με σκοπό να αποκαλύπτονται λεπτές αποχρώσεις της σκοτεινής και διεφθαρμένης προσωπικότητας του καθενός τους. Με την όλη αισθητική της σκηνοθεσίας νιώθουμε σαν να συμμετέχουμε σε αποκριάτικο πάρτι και το νόημα; ο καθένας με το ρόλο του, με τη μάσκα του και όλοι μαζί σε ένα παιχνίδι ανταγωνισμού του ποιος είναι καλύτερος υποκριτής από τον άλλον…

Ένας επιβλητικός καθρέφτης που υποδηλώνει το διπλούν της οικογένειας, ο εαυτός απέναντι στον εαυτό…..τα μέλη της οικογένειας «καθρεφτίζονται» στον Ταρτούφο, όλοι καταλαβαίνουν ότι είναι απατεώνας αλλά γιατί το αντιλαμβάνονται; είναι ο Ταρτούφος ο αφελής απατεώνας που δεν μπορεί να συγκαλυφθεί ή είναι εκείνοι οι οποίοι καθρεφτίζουν σ’ εκείνον τη δική τους υποκρισία και ψευτιά; Τελικά, μήπως ο Ταρτούφος από θύτης είναι το θύμα; Το τέλος της παράστασης είναι ακόμα πιο σκοτεινό και αναπάντεχο…..είναι σαν να μας λέει «δεν υπήρχε άλλη λύση….αυτή είναι….σε παίρνω μέσα μου γιατί το να είσαι έξω από μένα μου θυμίζει εμένα και δεν το αντέχω».

Μέσα από αυτήν τη φρέσκια, ιδιαίτερη και πολυεπίπεδη ματιά βλέπουμε ένα κλασικό έργο με σημαντικές σύγχρονες πινελιές που όχι μόνο δεν το βαριέσαι αλλά θέλεις να το ξαναδείς γιατί ουσιαστικά το βιώνεις…..στην νέα προσέγγιση είναι εμφανής όχι μόνο η υποκρισία των εκπροσώπων της Εκκλησίας που φυσικά είναι ένα ζήτημα που απευθύνεται και στο σήμερα αλλά σε μια ευρύτερη προοπτική βλέπουμε τον κοινωνικό και πολιτικό ταρτουφισμό που επικρατεί, την ψευτιά μέσα στην οικογένεια, τις εύθραυστες σχέσεις ανάμεσα στα μέλη των οικογενειών και φυσικά ο κάθε θεατής μπορεί να ‘ρθει αντιμέτωπος με κομμάτια του εαυτού του, να αναδυθούν και να συνδεθούν συναισθήματα και γεγονότα…όλα αυτά καθιστούν την παράσταση εξόχως σημαντική!

 

Παραστάσεις έως 15/1

 

 

* Η Βιολέττα-Ειρήνη Κουτσομπού είναι εκπαιδεύτρια σε Θέματα Ψυχικής Υγείας-Καθηγήτρια Αγγλικής Φιλολογίας

 

Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top