Τα παραμύθια λένε πάντα την αλήθεια

Γράφει η Ελένη Μπετεινάκη // *

Πόσο αξίζει ένας φίλος; Πόσο πονάει η μοναξιά; Πόσοι θησαυροί, κατασταλάγματα ζωής κρύβονται μέσα στα παραμύθια; Κι είναι η ζωή πιο δυνατή, πιο συναρπαστική σαν την μοιράζεσαι, σαν της δίνει την αξία που της πρέπει και σαν καταλάβεις πως το ΜΑΖΙ νικάει όλες τις δυσκολίες γιατί κρύβει μέσα του πολύ κατανόηση, αγάπη και δύναμη. Τα παραμύθια λένε πάντα την αλήθεια κι ας έχουν μπροστάρη τους τη φαντασία και τ’ όνειρο!

Ο Νόι και η Φάλαινα, Benzi Davies, εκδ. Ίκαρος

Ο Νόι είναι ένα μικρό αγόρι που ζει σε ένα σπίτι δίπλα στη θάλασσα. Ο μπαμπάς του είναι ψαράς κι όλη μέρα λείπει  από το σπίτι. Το μικρό αγόρι για συντροφιά έχει 6 γάτες και…τον εαυτό του. Μια μέρα που  ξέσπασε μια τρομερή καταιγίδα ο μικρός Νόι βρήκε ένα φίλο. Μια μικρή φάλαινα που ξέβρασε το κύμα στην ακτή. Την πήρε σπίτι του, να την έχει παρέα του, στην μπανιέρα, κρυφά. Όχι όμως για πολύ…

Μια υπέροχη μικρή, απλή ιστορία  αλλά  πλούσια σε νοήματα και συναισθήματα. Μια φάλαινα είναι ποτέ δυνατόν να ζήσει έξω από το νερό; Κι αν ναι πώς να τη βάλει ένα μικρό παιδί μέσα σε μια μπανιέρα; Τα μεγάλα, τα δύσκολα είναι όλα αυτά που θέλουμε. Η μοναξιά γεννά δύναμη, γεννά τα ακατόρθωτα. Μια ιστορία με λόγια λίγα που λένε όμως πολλά. Χωρίς περιττές λέξεις  ο συγγραφέας μας μιλάει για την μοναξιά, την ανάγκη φίλων, την  έλλειψη του γονέα… Κι εδώ μπαίνει  η φαντασία, το όνειρο ,τα  μεγάλα… βήματα. Μια ιστορία συγκινητική, για τα ζώα που είναι απροστάτευτα στη μανία της φύσης, στην δικαιοδοσία του ανθρώπου. Μια ιστορία για όλα εκείνα τα μικρά και μεγάλα παιδιά που μεγαλώνουν κοντά και την ίδια στιγμή μακριά από αγαπημένα τους πρόσωπα. Μια ιστορία για τους φίλους που είναι δύσκολο καμιά φορά να έχουμε και που σαν αποκτήσουμε ίσως να αλλάξει τελείως η ζωή μας. Για την αξία της προσφοράς, της αληθινής, αγνής αγάπης. Μια ιστορία μοναξιάς που πρυτανεύει το μεγαλείο μιας μικρής ψυχής. Μια ιστορία για εκείνους τους γονείς που δουλεύουν πολύ, που θα ‘θελαν, ίσως, αλλά δεν μπορούν να αφιερώσουν χρόνο στα παιδιά τους. Χρόνος που τόσο έχουν ανάγκη, χωρίς κουβέντες καμιά φορά, έστω και σαν φυσική παρουσία. Το ΜΑΖΙ είναι πάντα καλύτερο και πάντα δίνει την δύναμη να αντέξει κάποιος άλλες απώλειες, να σκεφτεί πιο λογικά, πιο γήινα, να πάρει δύσκολες και σωστές αποφάσεις.

Για μια ακόμα φορά ο Benji Davies γράφει ένα μικρό αριστούργημα και καταφέρνει να δημιουργήσει μια ιστορία πολύ τρυφερή, με ιδιαίτερα νοήματα, μια ιστορία που εικονογραφεί ο ίδιος, μοναδικά και παραστατικότατα. Μια ιστορία που έχει αποδώσει στα ελληνικά ο Αντώνης Παπαθεοδούλου και που θα λατρέψουν μικροί μεγάλοι.

Για κάθε ηλικία από 4 χρονών…

Άκουσέ με, Μαρία μου, Αντιγόνη Μεταξά ( Θεία Λένα), εικ: Φωτεινή Στεφανίδη, εκδ. Πατάκης

Κάθε, όποια, έκδοση κι αν βγει που έχει γραφτεί από την Αντιγόνη Μεταξά, την αγαπημένη Θεία Λένα μιας ολόκληρης γενιάς που μεγάλωσε με τη φωνή και με τα παραμύθια της, πάντα θα αποτελεί ένα σπουδαίο εκδοτικό γεγονός.

Η Θεία Λένα των παιδικών μας χρόνων. Μια γυναίκα που στην παιδική φαντασία έμοιαζε σαν ένας γίγαντας, σαν νεράιδα ή μάγισσα ακόμα και σαν ξωτικό. Ήταν σαν την δεύτερη γιαγιά, η παραμυθού των πρωινών μας. Ήταν εκείνη που γνώριζε τα πάντα. Δεν την είχα δει ποτέ αλλά την φανταζόμουν σαν ένα αερικό με την πιο γλυκιά φωνή του κόσμου που κρατούσε ένα μαγικό ραβδί  και ξεκλείδωνε όλες τις πόρτες των κάστρων της φαντασίας και των απάτητων δρόμων που μας οδηγούσε, κάθε πρωί. Κάθε πρωί εκεί γύρω στις 9.00 παρέα με τις κούκλες, το γάλα μου, το αυγό και την μαγική φωνή που ακουμπούσε την ψυχή μου. Και τώρα πάλι κρατώ στα χέρια μου έναν πολύτιμο θησαυρό. Ένα βιβλίο που εκδίδεται ξανά από την εγγονή της πλέον την Μαρία Ηλιού και που τόσο απλόχερα και μαγικά έχει ζωγραφίσει η Φωτεινή Στεφανίδη. Μια συλλογή παραμυθιών για μικρά παιδιά, από εκείνα τα μαγικά παραμύθια της αγαπημένης Θείας Λένας που μιλούν για ζώα. Μια σειρά που διαβάζοντας ξανά και ξανά νοιώθω εκείνη την μοναδική νοσταλγία της αθωότητας των δεκαετιών που πέρασαν και χάρισαν σε μας τότε τόση μαγεία και τόση έμπνευση  που θαρρώ χαράχτηκαν βαθιά στην μνήμη και στην καρδιά μας.

Η γιαγιά θεία Λένα στα παραμύθια που έλεγε στην εγγονή της και που κατάλαβε, ευτυχώς, πως έπρεπε να τα γνωρίσουν και άλλα παιδιά. Δέκα μικρές ιστορίες για ζώα της αυλής και του δάσους που μαζί τους μαθαίνουν τα παιδιά για την αξία της φιλίας, της προσφοράς, της αγάπης. Των δύσκολων λύσεων, των αποφάσεων, της συντροφικότητας. Τα παθήματα της ανυπακοής, την μελώδια και αξία από τα κάλαντα και το μοίρασμά τους. Την πονηριά της αλεπούς και την αφέλεια που προκαλεί η… ανάγκη. Την αξία της δουλειάς και όχι της τεμπελιάς. Πως τίποτα δεν χαρίζεται αλλά αποκτιέται με κόπο και διάθεση για μελέτη και πολύ προσπάθεια. Για την γκρίνια που χαλάει τις ώρες , τις μέρες και τις… γιορτές. Για όλους εκείνους που νομίζουν πως τα ξέρουν όλα και συχνά την πατάνε. Για την δύναμη της συγχώρεσης και της συγνώμης. Για την εκτίμηση και την αποδοχή του εαυτού μας με τα λίγα ή τα πολλά που μπορεί να καταφέρει.

Μια συλλογή λοιπόν που πάλι θα αγαπήσουν και τα σύγχρονα παιδιά γραμμένη με περισσή αγάπη και σεβασμό στους μικρούς ανθρώπους που έχουν τόσο πολύ ανάγκη την φαντασία, τις όμορφες ιστορίες και την ταύτιση με άλλους ήρωες.

Άκουσέ με Μαρία μου, έλεγε στην εγγονή της η Αντιγόνη Μεταξά. Ακούστε ή μάλλον διαβάστε κι εσείς και τα παιδιά σας τους μικρούς θησαυρούς της Θείας Λένας… ξανά!

Για όλα τα παιδιά μικρά και μεγάλα.

Χιονισμένη πλατεία, Βασίλης Κουτσιαρής – Γιάννης Διακομανώλης, εικ: Σαντρα Ελευθερίου εκδ. Ελληνοεκδοτική.

«Το ένα ψέμα φέρνει τα άλλο» λέει ο σοφός λαός και φυσικά έχει δίκιο. Ο Ανδρέας, ένα μικρό αγόρι σε μια μικρή, επίσης, κοινωνία ενός χωριού, θα μπορούσε να θεωρηθεί αρχηγός στις ψεύτικες ιστορίες. Από πολύ μικρός «ταλαιπωρεί» φίλους, γονείς και συγγενικά του πρόσωπα λέγοντας ψέματα. Τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα όταν ακούει, κατά λάθος πως η μαμά του θα γεννήσει κι άλλο παιδί. Ο κόσμος του κλονίζεται με ισχυρούς κραδασμούς γεμάτοι έλλειψης αυτοπεποίθησης, ζήλιας, εμπιστοσύνης και αγάπης. Δεν μπορεί να δεχτεί το νέο μέλος στην οικογένεια και σκαρφίζεται ακόμα μεγαλύτερα ψέματα που φέρνουν στη ζωή όλων τα πάνω κάτω. Η βοήθεια από ψυχολόγο κρίνεται απαραίτητη ωστόσο δεν ζητείται ποτέ. Και τότε αρχίζουν όλα και αιτία είναι  μια εκδρομή που διοργανώνεται από το σχολείο του. Ο Ανδρέας θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση από ένα ψέμα που θα πει κι η δασκάλα του θα κινδυνεύσει να πνιγεί στη θάλασσα, η καλλίτερη του φίλη, η Μυρτώ, θα «διωχθεί» σχεδόν από το χωριό τους και το σχολείο, η γειτόνισσα τους, η κυρά – Μάρω θα κινδυνεύσει να καεί ζωντανή, ο μπαμπάς του θα τραυματιστεί στα χέρια, δήθεν, κι ο αγαπημένος του γάτος, ο Τόμπι, θα χαθεί… Κι όλα αυτά θα φέρουν τύψεις, ανατροπές και συγνώμες. Όμως είναι αλήθεια όλα ή μήπως η εξέλιξη της ιστορίας, έχει μια ανατροπή και υπόθεση που θα αλλάξει τη ζωή του μικρού Ανδρέα; Μήπως θα πληρώσει κι εκείνος με το ίδιο νόμισμα τα δικά του ψέματα; Και οι συνέπειες, οι σχέσεις, η ψυχοσύνθεσή του; Πόσο αυτό θα επηρεάσει τη ζωή και την καθημερινότητά του; Κι οι γονείς τι ρόλο παίζουν σε όλα αυτά;

Μια περιπέτεια, προϊόν μυθοπλασίας δυο πολύ καλών συγγραφέων του Βασίλη Κουτσιαρή και του Γιάννη Διακομανώλη με ιδιαίτερο θέμα και εξέλιξη που πραγματικά θα ενθουσιάσει και θα προβληματίσει μικρούς και μεγάλους. Το ψέμα στη ζωή ενός παιδιού είναι  κάτι σαν αναπόφευκτη «φύση», αφού συχνά το χρησιμοποιεί για να κερδίσει εύνοια, συναισθήματα, χατίρια και προσοχή. Μόνο που εδώ είναι  που χρειάζεται άλλου είδους προσοχή. Εκείνη των γονιών που δεν πρέπει να επαναπαύονται όταν η κατάσταση ξεφεύγει και αρχίζουν να δημιουργούνται προβλήματα σε σχέσεις φιλικές ή συγγενικές. Το παράδειγμα του Ανδρέα μπορεί να φαίνεται ακραίο, όμως ας είναι ένα έναυσμα για να  αναλογιστούν οι μεγαλύτεροι τις δικές τους περιπτώσεις μέσα στο ίδιο τους το σπίτι κι ας αποτελέσει τούτη η γραφή ένα ακόμα καμπανάκι στο να… ακούμε τα παιδιά, να αφουγκραζόμαστε τα σημάδια. Το συγκεκριμένο βιβλίο θέτει πάρα πολλά θέματα. Πρωταρχικά  μπορεί  να δείχνει για το ψέμα της παιδικής ηλικίας , όμως περισσότερο τονίζεται η συμπεριφορά των γονιών και η έλλειψη βοήθειας όταν τα πράγματα δυσκολεύουν. Η τροπή που παίρνει η ιστορία και οι ακραίες  καταστάσεις που θα οδηγήσουν τον Ανδρέα  σε συγγνώμες και τύψεις θέτει επίσης ένα άλλο θέμα που δεν συζητιέται συχνά. Είναι η έκθεση παιδιών που δεν μπορούν να αποφασίσουν μόνα τους και προβολή τους σε τηλεοράσεις και άλλα μέσα επικοινωνίας και δικτύωσης με όλα τα προβλήματα που μπορεί αναδημιουργηθούν  στην καθημερινότητα, τον χαρακτήρα και τον συναισθηματικό τους κόσμο. Κι όλα αυτά κάτω  από την ομπρέλα του χρήματος, των δύσκολων εποχών που όλοι κάνουμε κάποιες  παράλογες επιλογές φτάνοντας να εξαπατήσουμε το ίδιο μας το παιδί, αλλά για χάρη ποιων; Μεγάλη συζήτηση ανοίγει το βιβλίο, συζήτηση στο σπίτι, στο σχολείο, σε παρέες που νοιάζονται για ουσιώδη καταστάσεις δίπλα τους, στο σπίτι τους, στη ζωή των παιδιών τους. Σοβαρό θέμα που έχει και αυτό τις διαστάσεις του και στη χώρα μας με απίστευτες συνέπειες στον χαρακτήρα και ψυχοσύνθεση ενός παιδιού.

Επιστρέφοντας στο βιβλίο να προσθέσω πως το θέμα που καταπιάνονται οι δυο συγγραφείς και η πλοκή της ιστορίας είναι  αρκετά επίκαιρο, πρωτότυπο και… περιπετειώδες, θέλοντας έτσι να αφυπνίσουν συνειδήσεις και παρωχημένες σκέψεις. Κουβέντα με τα παιδιά, μικρά κι μεγάλα. Προσοχή σε έννοιες, σε «μυστικές» συζητήσεις που δεν καταλαβαίνουν και που ίσως κατά λάθος ακούσουν. Προσοχή στα ψέματα που γίνονται συνήθεια. Και πάνω απ όλα προσοχή σε… προσφορές που εκθέτουν την οικογενειακή ή  προσωπική ζωή όλων.

Ένα βιβλίο με επίσης πολύ δυνατή εικονογράφηση αν και ασπρόμαυρη της Σάντρα Ελευθερίου που αξίζει να υπάρχει σε σχολικές βιβλιοθήκες για παιδιά από 10 χρονών και πάνω. Οι εικόνες της Σάντρας είναι αριστουργηματικές, εκφραστικότατες και πολύ ιδιαίτερες.

Άφησα στο τέλος τους δύο συγγραφείς, τον Βασίλη και τον Γιάννη,  που πραγματικά αξίζουν την προσοχή μας για το δύσκολο εγχείρημα της δικής τους συνεργασίας για ένα άρτιο  αποτέλεσμα που και στο παρελθόν και σήμερα έχουν αφήσει ίχνη και μαγιά για πολύ καλές και δυνατές ιστορίες.

Για παιδιά από 10 χρόνων και πάνω …

* Η Ελένη Μπετεινάκη είναι νηπιαγωγός (http://zhtunteanagnostes.blogspot.gr)