Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Τα φιλντισένια μονοπάτια της Μαρίας Λαμπαδαρίδου – Πόθου
12/10/2016, 12:20 μμ

Τα φιλντισένια μονοπάτια της Μαρίας Λαμπαδαρίδου – Πόθου

Γράφει η Δέσποινα Ι. Δούκα // *

 

monopΜαρίας Λαμπαδαρίδου-Πόθου, “Τα μονοπάτια του Αγγέλου μου. Τα φιλντισένια μονοπάτια της ζωής μου”, εκδόσεις Πατάκη, 2016 [1]

 

Η Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις ενώπιον του πανελλήνιου βιβλιόφιλου κοινού. Λάτρης της ιδιαίτερης πατρίδας της, της Λήμνου, η οποία συνιστά κύρια ορίζουσα της λογοτεχνικής της δημιουργίας,[1] έχει στο ενεργητικό της μια πολύπλευρη λογοτεχνική παραγωγή, που καλύπτει τους τομείς της ποίησης, της πεζογραφίας, του θεάτρου, του δοκιμίου. Στο βιβλίο της Μαζεύω τα υπάρχοντά μου, που κυκλοφόρησε το 2007, έναν τόμο όπου «στέγασε», όπως αναφέρει, ένδεκα ποιητικές συλλογές της, γράφει: «Σήμερα λέω, είμαστε πλάσματα ελλιπή, πλάσματα της στέρησης. Η αγάπη είναι στέρηση, λέω κάπου στο Ξύλινο Τείχος. Ο πόθος μας να βρούμε την τελειότητα σε αυτό που κάνουμε είναι στέρηση – ή, αλλιώς, ο πόνος για το ελλιπές πρόσωπό μας. Είμαι ένα πλάσμα που ζητώ να γνωριστώ με αυτό που μου στέρησαν».[2] Από πολλές πλευρές ο τόμος αυτός πρέπει να θεωρηθεί προδρομικό αλλά και αδελφό βιβλίο του τόμου Τα μονοπάτια του Αγγέλου μου. Τα φιλντισένια μονοπάτια της ζωής μου που παρουσιάζουμε απόψε. Διαβάζαμε στο βιβλίο του 2007: «Ψάχνω να βρω ποια περιστατικά από τη ζωή μου φύλαξε η ψυχή στα σκοτεινά σεντούκια της μνήμης […]. Διαλέγω κάποιες από αυτές τις στιγμές. Ίσως μια μέρα θα άξιζε να τις καταγράψω, μήπως κι εγώ η ίδια βρω τ’ αχνάρια από τις πατημασιές της ψυχής μου στα σκοτεινά μονοπάτια της».[3]

 

****

 

Αναζήτηση του προσώπου, λοιπόν, που κυοφορήθηκε κατά τη συγγραφή τού Μαζεύω τα υπάρχοντά μου, είναι Τα μονοπάτια του Αγγέλου μου. Οι δύο τόμοι συνδέονται και μέσω της κοινής αφιέρωσης: «(Αφιερώνεται) Στον Μίνωα τον Συνοδοιπόρο (Μνήμη)». Τα μονοπάτια του Αγγέλου μου βασίζονται στα ημερολόγια της συγγραφέως, αλλά οι ημερολογιακές εγγραφές διαπλέκονται με ενότητες που γράφονται «από την άκρη του χρόνου», από τη σκοπιά του 2012, σε «μια παλίνδρομη σχέση ανάμεσα στο χθες και το σήμερα».[4]

Τα Μονοπάτια του Αγγέλου μου είναι ένα βιβλίο σαφώς αυτοβιογραφικό. Το εμπειρικό θησαύρισμα μιας ζωής. Το μυθιστόρημά της Ο Άγγελος της Στάχτης επανέρχεται εδώ, αφού η ίδια η συγγραφέας ομολογεί πως σε εκείνου τα μονοπάτια περπάτησε: «Στα μονοπάτια του Αγγέλου μου περπατώ ξανά. Αυτά τα ασφοδελά μονοπάτια, που ο πόνος της μύησης, ο άσωτος πόνος της αγάπης τα έκανε φίλντισι και ορφικό τραγούδι.»[5] Ενώ στο Μαζεύω τα υπάρχοντά μου, έγραφε: «Περιπλανώμενη μαζί του (με τον Άγγελο της Στάχτης) στους ασφοδελούς λειμώνες, έμαθα πως η ποίηση είναι το αρχέγονο υλικό της χαμένης μνήμης, ή αλλιώς, το περπάτημα της ψυχής πάνω στην άβυσσο».[6]

Το βιβλίο είναι κεκαθαρμένο από λεπτομερειακές και αυστηρά προσωπικές αναφορές. Η έμφαση δίδεται στην Ποιητική της Λαμπαδαρίδου, στη συγγραφική της διαδρομή, στις αγωνίες και τα διλήμματα για την τέχνη, στην κυοφορία ολοκληρωμένων και ανολοκλήρωτων, εκδεδομένων και ανέκδοτων έργων της, στην πορεία από την έμπνευση και τη σύλληψη έως τη σύνθεση του ποιήματος, του πεζογραφήματος, του θεατρικού έργου, του μελετήματος˙ στην επιρροή γεγονότων και προσώπων στη λογοτεχνία της, στους φραγμούς που έθεσαν στην τέχνη ή στους δρόμους που της άνοιξαν η περιπέτεια του βίου και ο εξωτερικός κόσμος, στους συγγραφείς που την επηρέασαν και στις μελέτες της γι’ αυτούς.

 

Μαρία Λαμπαδαρίδου – Πόθου

Μαρία Λαμπαδαρίδου – Πόθου

 

Αξιοποιώντας τον πρωτοπρόσωπο λόγο, την ενδοσκόπηση και την αυτοπαρατήρηση του ημερολογίου, το βιβλίο αποτελεί μιαν αναπαράσταση της εσωτερικής πορείας προς την εύρεση και την αρτίωση του λογοτεχνικού προσώπου της συγγραφέως, με τον εντοπισμό των σταθμών της ζωής και της καλλιτεχνικής της δημιουργίας. Οι τόποι όπου ταξίδεψε, γίνονται τοπία εσωτερικά, ποιητικοί απόηχοι του βιωμένου της χρόνου και χώρου: Λήμνος, Αθήνα, Παρίσι, Δελφοί, Αμφιαράειο, Ολυμπία, Μικρασία, και μαζί μ’ αυτούς τα πέτρινα φθαρμένα σκαλοπάτια στην αυλή του σπιτιού της, αφετηρία για όλα τα άλλα τοπικά ορόσημα του βιβλίου. Υδάτινα τοπία της νεότητας, εργασία, βροχερά τοπία των σπουδών, ωριμότητα, έρωτας, μητρότητα,  πένθος, ταξίδια, νίκες και ήττες, είναι οι σταθμοί της ζωής της. Έλιοτ, Μπέκετ, Ελύτης, Προσωκρατικοί φιλόσοφοι, Έλληνες τραγικοί, ορφική ποίηση, πλατωνική φιλοσοφία και υπαρξιακές αναζητήσεις, αποτελούν τους αναβαθμούς της διανοητικής και λογοτεχνικής της μύησης.

Τίτλοι και περιεχόμενα των έργων της φωτίζουν τον μοναχικό καλλιτεχνικό δρόμο με τους ελάχιστους, πολύτιμους συνοδοιπόρους. Τα πράγματα στη σκέψη της εμφανίζονται σε αντιθετικές δυαρχίες, και η ίδια καλείται με το έργο της να αποκαταστήσει την αρμονική σύνθεσή τους κατά το πρόταγμα των αρχαίων Ελλήνων: πόνος και ευτυχία, νοσταλγία του αιώνιου και εμβάθυνση στο εφήμερο, ακατάλυτη σχέση με τον γενέθλιο τόπο και εκούσια φυγή σε αναζήτηση της γνώσης και του εαυτού. Αυτή η εσωτερική πορεία ζωής συμβολίζεται με τον δρόμο που η συγγραφέας διήνυσε μεταβαίνοντας από τον Μπέκετ στον Ελύτη, έως ότου επιτύχει την υπέρβαση, την έξοδο από το σκότος, τη διαφάνεια της οπτικής, την κατάκτηση της δικής της αλήθειας.

 

****

 

Αγαπητοί φίλοι,

Η Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου θεωρεί το βιβλίο Τα μονοπάτια του Αγγέλου μου ως δώρο σε όσους αγάπησαν το έργο της,[7] όπως ήταν και ο τόμος Μαζεύω τα υπάρχοντά μου. Πράγματι, η συνανάγνωση των δύο τόμων αποτελεί, μεταξύ άλλων, χρησιμότατο πλοηγό στην προσέγγιση του ποιητικού, του πεζογραφικού και του θεατρικού λόγου της. Στα δύο αυτά έργα, κοντά στο ποιητικό εγώ, κοντά στους ήρωες των πεζογραφημάτων και των θεατρικών της, η ίδια η συγγραφέας προβάλλει ως πρωταγωνιστικό πρόσωπο και χαρτογραφεί την υπαρξιακή και μεταφυσική σχέση της με την τέχνη του λόγου, [8] «τη Μνήμη και τη Γνώση του εαυτού»,[9] τέτοιον που τον σμίλεψε «ο Χρόνος γλύπτης των ανθρώπων παράφορος», για να θυμηθούμε έναν στίχο του αγαπημένου της και αγαπημένου μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη.  
 

* Η Δέσποινα Ι. Δούκα είναι διδάκτωρ Φιλολογίας
 
_______________________________________

[1] Βλ. Δέσποινα Ι. Δούκα, «‘Θυμάρι και ακόνιζα’: Η Λήμνος στα ιστορικά πεζογραφήματα της Μαρίας Λαμπαδαρίδου-Πόθου», περ. Θέματα Λογοτεχνίας, Αφιέρωμα: Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου. 50 χρόνια Πνευματικής Δημιουργίας, τεύχ. 39, Σεπτ.-Δεκ. 2008, σελ. 128-139.

[2] Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου, Μαζεύω τα υπάρχοντά μου, Κέδρος, [Αθήνα 2007], οπισθόφυλλο.

[3] Μαζεύω τα υπάρχοντά μου, σελ. 417.

[4] Από κείμενο της Μαρίας Λιτσαρδάκη στην ιστοσελίδα: http://www.marialpothou.gr/ (τελευταία ανάγνωση: 10-10-2016).

[5] Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου, Τα μονοπάτια του Αγγέλου μου. Τα φιλντισένια μονοπάτια της ζωής μου, Εκδόσεις Πατάκη, [Αθήνα 2016], οπισθόφυλλο και Πρόλογος, σελ. 19.

[6] Μαζεύω τα υπάρχοντά μου, δεξιό «αυτί» εξωφύλλου.

[7] Τα μονοπάτια του Αγγέλου μου. Τα φιλντισένια μονοπάτια της ζωής μου, οπισθόφυλλο.

[8] Όπου στη σημείωση 5.

[9]« Τα μονοπάτια του Αγγέλου μου. Τα φιλντισένια μονοπάτια της ζωής μου» Του Γιώργου Κιούση, Ανθρώπων Έργα, 17-6-2016, http://www.presspublica.gr/ , και  http://www.marialpothou.gr/   (τελευταία ανάγνωση: 10-10-2016).

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top