Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / O Βενιζέλος, o Κωνσταντίνος κι ο εθνικός διχασμός
07/12/2016, 10:54 πμ

O Βενιζέλος, o Κωνσταντίνος κι ο εθνικός διχασμός

Γράφει ο Φίλιππος Φιλίππου //

 

ta-dyo-vitaΑθηνά Κακούρη “Τα δύο Βήτα”, Εκδόσεις Καπόν, 2016, σελ. 288

 

H αειθαλής Αθηνά Κακούρη (Πάτρα, 1928), που ξεκίνησε ως δημοσιογράφος, μεταφράστρια και συγγραφέας αστυνομικών διηγημάτων στα τέλη της δεκαετίας του 1950 (στο περιοδικό Ταχυδρόμος), το 1970 εξέδωσε το πρώτο της ιστορικό μυθιστόρημα, το Ο δραπέτης της Αυλώνας, κάνοντας στροφή στη θεματική της. Έκτοτε, γράφει μυθιστορήματα και ιστορικά βιβλία με κύριο θέμα τις απαρχές του ελληνικού κράτους και τη διαδρομή του. Έχει βραβευτεί επανειλημμένως για τις μεταφράσεις της, για το Πριμαρόλια της (βραβείο Νικηφόρου Βρεττάκου), και για το Θέκλη της (Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος και βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών). Μετά το 1821. Η αρχή που δεν ολοκληρώθηκε, όπου μιλάει κυρίως για την διακυβέρνηση της Ελλάδας από τον Ιωάννη Καποδίστρια και το τραγικό τέλος του, επανέρχεται μ’ ένα επίσης ιστορικό θέμα, την σκιαγράφηση δύο προσωπικοτήτων που είχαν στα χέρια τους την τύχη της χώρας και συγκρούστηκαν. Μολονότι δεν είναι ιστορικός, όπως υπενθυμίζει στον πρόλογό της, η Αθηνά Κακούρη καταπιάνεται με ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει αρκετούς συγγραφείς, οι οποίοι επιχείρησαν να ερμηνεύσουν το φαινόμενο του Διχασμού που ταλάνισε την ελληνική κοινωνία επί δεκαετίες. Δηλώνει, λοιπόν, ότι της λείπει η ψυχρότητα του ιστορικού, αλλά διακατέχεται πάντοτες από τον καημό του Έλληνα για την πατρίδα του. Αυτό σημαίνει πως παίρνει θέση απέναντι στα γεγονότα που περιγράφει, χρησιμοποιώντας ιστορικές πηγές και έγγραφα, και τάσσεται υπέρ τους ενός από τους δύο πρωταγωνιστές εκείνης της ταραγμένης εποχής, του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Βασιλέα Κωνσταντίνου, των δύο Βήτα, όπως του αποκαλεί.

Από την αρχή ακόμα η Αθηνά Κακούρη προδιαθέτει τον αναγνώστη πως το κείμενό της θα είναι υποκειμενικό, αφού ως μότο του βιβλίου βάζει τη φράση του Βενιζέλου «Εγώ καλώς ή κακώς, είμαι εκείνος  ο οποίος επροκάλεσε τον διχασμόν αυτόν» (αγόρευση στη Βουλή, 17 Δεκεμβρίου 1929). Στον ίδιο πρόλογο, σημειώνει ότι ο Βενιζέλος απέδιδε την τραγικότητα όσων ακολούθησαν στον Κωνσταντίνο και στη γερμανοφιλία του. Η συγγραφέας επιχειρεί να τα ανατρέψει όλα αυτά, και επιρρίπτει τις ευθύνες στον Βενιζέλο. Μολονότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος θεωρείται σημαντικός πολιτικός άνδρας επειδή επί των ημερών του η Ελλάδα μεγάλωσε εδαφικά, μολονότι αρκετοί ιστορικοί τον θεωρούν σπουδαία προσωπικότητα διεθνούς εμβέλειας, μολονότι ορισμένοι σύγχρονοι θαυμαστές του προβάλλουν την δημοκρατικότητά του και την αντίθεση του στο Θρόνο, το παρόν βιβλίο με το κεφάλαιο «Το χειροφίλημα», ανατρέπει τα παραπάνω, καθώς αναφέρεται σε μια συνεδρίαση της Βουλής  στις 24 Νοεμβρίου 1918, όταν ο Βενιζέλος είχε επιστρέψει από το εξωτερικό και τον είχαν υποδεχτεί ως σωτήρα της πατρίδας: οι βουλευτές του έσκυβαν μπροστά του και του φιλούσαν το χέρι με δάκρυα χαράς. Δεν ήταν παρόντες, διαβάζουμε, οι βουλευτές της αντίπαλης παράταξης απλούστατα διότι ήταν εξόριστοι, εκτοπισμένοι ή φυλακισμένοι. Αυτή η Βουλή, όμως, μας θυμίζει η συγγραφέας, τον Αύγουστο του 1917 είχε ψηφίσει τον διαβόητο Νόμο 755 «περί δυσμενείς του καθεστώτος», βάσει του οποίου τα δικαστήρια έστελναν στη φυλακή ή στο θάνατο, όποιον έλεγε κάτι εναντίον του καθεστώτος που είχε εγκαθιδρύσει, ή είχε κρυμμένη στο σπίτι του  μια λιθογραφία του βασιλιά Κωνσταντίνου ή τραγουδούσε το «Του αητού ο γιος». Την ίδια εποχή οι Έλληνες πεινούσαν, είχαν απολυθεί δικαστικοί, δημόσιοι υπάλληλοι που δεν προσχώρησαν στο κίνημα της Θεσσαλονίκης, αξιωματικοί και χωροφύλακες (για τους εχθρούς του εκείνο το καθεστώς είχε δημιουργήσει και δύο στρατόπεδα αντιφρονούντων, ένα στη Μυτιλήνη κι ένα στη Θεσσαλονίκη.

 

Αθηνά Κακούρη

Αθηνά Κακούρη

 

Κι όμως ο βασιλιάς Κωνσταντίνος και ο Βενιζέλος, τα δύο Βήτα, όπως τους έλεγε ο κόσμος, είχαν συνεργαστεί επί δύο χρόνια, από την ημέρα που δολοφονήθηκε ο βασιλιάς Γεώργιος  τον Μάρτιο του 1913 μέχρι τον Μάρτιο του 1915. Τότε ο Βενιζέλος παραιτήθηκε  επειδή ο Κωνσταντίνος δεν συμφωνούσε να στείλει η Ελλάδα στρατό στην αγγλογαλλική πολεμική επιχείρηση των Δαρδανελίων, ούτε την είσοδο της χώρας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με το μέρος της Αντάντ, κατά των Γερμανών και των συμμάχων τους. Στη συνέχεια, ο βασιλιάς εκδιώχθηκε από τους Αγγλογάλλους. Η Αθηνά Κακούρη αποδίδει στον Βενιζέλο τον χαρακτηρισμό του ακραίου αγγλόφιλου, επειδή εκείνος και οι δικοί του κατηγορούσαν τον Κωνσταντίνο ως «γερμανόδουλο», «προδότη», «Βασιλέα-κομματάρχη», και τους οπαδούς «πολιτικά καθάρματα».

Τα κύρια πρόσωπα στο βιβλίο και στο δράμα που βίωσε ο ελληνικός λαός με τον εθνικό διχασμό που οδήγησε στη Μικρασιατική Καταστροφή, μας λέει η συγγραφέας σε αυτή την πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη, είναι ο Βενιζέλος, ο Κωνσταντίνος και ο Ιωάννης Μεταξάς, ο μελλοντικός δικτάτορας, γερμανοσπουδασμένος αξιωματικός του στρατού τότε, ο οποίος βρέθηκε να είναι αρχηγός του Γενικού Επιτελείου  τον Μάρτιο του 1915 και η δική του άκαμπτη στάση ήταν που έφερε αντιμέτωπους τους άλλους δύο. Και οι τρεις αγαπήθηκαν και μισήθηκαν και οι τρεις έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη ιστορία της Ελλάδας.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top