Fractal
Home / ΘΕΑΤΡΟ / Ένας “άγνωστος” Strindberg
02/12/2015, 2:55 μμ

Ένας “άγνωστος” Strindberg

Από τη Μαρία Γαβαλά //

 

gavala3

 

Όταν βλέπω ένα θεατρικό έργο σε κάποια αθηναϊκή σκηνή, αμέσως μετά ανατρέχω στα βιβλία και συλλέγω πληροφορίες. Όπως ακριβώς έκανα όταν ήμουν μαθήτρια και επέστρεφα από κάποια παράσταση του Εθνικού Θεάτρου. Οι πληροφορίες συλλέγονται μετά την παράσταση, ποτέ πριν. Η συνήθεια, λοιπόν, μου έχει μείνει από τότε. Για τον August Strindberg διαβάζω τα εξής απ’ την Ιστορία του θεάτρου, του Πάολο Μποζίζιο (Εκδόσεις Αιγόκερως σε μετάφραση- επιμέλεια Ελίνας Νταρακλίτσα).

 

«Ο Strindberg έγραψε αρχικά κάποια δράματα ιστορικού χαρακτήρα, μεταξύ των ετών 1869 και 1882, που είχαν εμφανείς επιρροές από τον ρομαντισμό και τον στοχασμό του Kierkegaard, την ίδια περίοδο που δραστηριοποιούνταν έντονα στον χώρο της διήγησης. Αργότερα ξεκίνησε την έρευνα για μια πιο προσωπική ποιητική δραματουργίας, φλερτάροντας με τον νατουραλισμό. Σε αυτή τη δημιουργική φάση εμβόλισε τα έργα του με αυτοβιογραφικά στοιχεία, δίνοντάς τους μια γενική αίσθηση υπαρξιακής κρίσης. […] Έτσι γεννήθηκαν τα “νατουραλιστικά δράματά” του, όπου η αλήθεια και οι χαρακτήρες των γαλλικών προτύπων παρέμειναν στην εξωτερική τροχιά, ενώ τα κείμενα ζωντάνευαν με τη σκοτεινή ανάλυση των εσωτερικών εντάσεων του ατόμου που βρισκόταν σε διαμάχη με το περιβάλλον όπου διαβιούσε. Τα κύρια θέματα ήταν κατά πρώτον η άγρια αντιπαράθεση άνδρα-γυναίκας για την ψυχολογική τους υπερίσχυση στην οικογένεια και την κοινωνία και, ως εκ τούτου, η γενική σκληρότητα και η υποκρισία που ρύθμιζαν τις ανθρώπινες σχέσεις. Κατά δεύτερον, υπήρχε η διαμάχη μεταξύ θρησκευτικής ανησυχίας και λογικής κρίσης στα πλαίσια της αδυναμίας για την κατάκτηση της πανανθρώπινης αξίας και αλήθειας. Τα κείμενα χαρακτηρίζονταν από μια βαθιά απογοήτευση και έναν έντονο μισογυνισμό. Οι ηρωίδες του Strindberg είναι πλάσματα δίχως συνείδηση, προικισμένα με διαβολικές προθέσεις που ευελπιστούν στη διασπάθιση της ενέργειας των ανδρών […]».

Στο θέατρο «Τόπος Αλλού», του σκηνοθέτη Νίκου Καμτσή, παίζονται «Οι Σύντροφοι», 1888, του Σουηδού δραματουργού– η πρεμιέρα ήταν στις 20 Νοεμβρίου – , έργο όχι τόσο γνωστό, το οποίο στέκει παράπλευρα στα σημαντικά και γνωστότατα νατουραλιστικά δράματά του («Ο πατέρας», «Η δεσποινίς Τζούλια», «Οι πιστωτές»), οικοδομημένο επίσης πάνω στην αιώνια αντιπαράθεση άνδρα-γυναίκας και στις εξοντωτικές ψυχολογικές και ψυχοφθόρες διενέξεις τους, με σκοπό την υπερίσχυση του καθενός, στην οικογένεια και στην κοινωνία (εδώ, και στον καλλιτεχνικό στίβο). Να σημειώσουμε πως το έργο ανεβαίνει για πρώτη φορά σε ελληνική σκηνή.

«Μου έκανε εντύπωση, από την πρώτη στιγμή, όταν διάβασα ότι υπάρχει κωμωδία του Strindberg» γράφει ο σκηνοθέτης Νίκος Καμτσής σε ένα κείμενό του. Και προσθέτει: «Πράγματι ανάμεσα στον “Πατέρα” και στη “Μις Τζούλια” τα πλέον συχνά παιγμένα έργα του, ο Strindberg έγραψε τους “Συντρόφους” και μας έκλεισε το μάτι, βάζοντας ένα ερωτηματικό στο τέλος. Δηλώνει

έτσι και την κωμική του διάθεση, αλλά επιβεβαιώνει και τους κεντρικούς ήρωες, την Μπέρτα και τον Άξελ που διαφωνούν (τι άλλο να κάνουν;) για το αν είναι σύντροφοι η συγκάτοικοι. Κριτικά, σκωπτικά και ειρωνικά, ο Strindberg αναδιατυπώνει το ερώτημα του σαιξπηρικού Άμλετ “Να ζει κανείς η να μην ζει;”, ελαφρώς αλλαγμένο. “Να φαγωθεί κανείς η να μην φαγωθεί;”

 

gavala2

 

Από τη μία υπάρχει ο Άξελ, ζωγράφος που ζει και εργάζεται στο Παρίσι μαζί με τη γυναίκα του Μπέρτα, επίσης ζωγράφο, ο οποίος εγείρει το οικοδόμημά του, προσωπικό και καλλιτεχνικό, ανησυχώντας για τα γερά του θεμέλια, υπερασπίζοντάς το και περιχαρακώνοντάς το με νόμους της ηθικής και του δικαίου. Και δίπλα του στέκει η Μπέρτα, της οποίας ο κόσμος αρχίζει και τελειώνει με το σώμα και τα είδωλά του. «Με αυτό το όπλο μπαίνει στον πόλεμο» συνεχίζει ο σκηνοθέτης. «Η ζεστασιά και η ασφάλεια του κόλπου είναι ασφαλές και αναμφισβήτητο καταφύγιο. Στην ασφάλεια και στη γαλήνη της ενδομήτριας ζωής, μας καλεί η γυναίκα, η μάνα, η γη…., η Μπέρτα. Ένα καταφύγιο που δεν προϋποθέτει το αντίπαλο “αρσενικό” και άρα αυτό απογυμνωμένο από τη λογική, δεν έχει άλλη διέξοδο απ’ την τρέλα».

Οι «Σύντροφοι» είναι ένα πολύ ενδιαφέρον και γοητευτικό έργο, στην ειδοποιό διαφορά του, πλάι στα άλλα έργα του Strindberg. Η παθιασμένη σύγκρουση των κεντρικών ηρώων γίνεται με αφορμή την καλλιτεχνική δημιουργία και την πατρότητα ενός έργου τέχνης. Ανάμεσα στα ερωτήματα που τίθενται, είναι και εκείνο της γνησιότητας και αυθεντικότητας ενός έργου τέχνης, της αδιαφιλονίκητης πατρότητας και ταυτότητάς

του. Ποιος είναι ο πραγματικός δημιουργός του; Εκείνος που το δημιούργησε ή εκείνος που το υπέγραψε; Το αντικείμενο της σύγκρουσης του αρσενικού-θηλυκού, λοιπόν, δεν είναι η κόρη («Πατέρας»), αλλά ένας πίνακας ζωγραφικής. Ο θεσμοθετημένος κόσμος του καταξιωμένου καλλιτέχνη Άξελ «αποδομείται και κατεδαφίζεται» από τη γυναίκα του Μπέρτα (εκκολαπτόμενη καλλιτέχνιδα, σπουδάστρια ακόμη, αλλά εντυπωσιακά και εκνευριστικά φιλόδοξη, ένα ανδροβόρο θηλυκό που θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που διαθέτει, κυρίως τη θηλυκότητα σε όλες τις εκφάνσεις της, προκειμένου να υπερισχύσει και να κερδίσει το παιχνίδι της εξουσίας αλλά και της καλλιτεχνικής αναγνώρισης) και απ’ τον χορό των φίλων τους, οι οποίοι σχολιάζουν τα δρώμενα στη διαμάχη του ζεύγους (όλοι είναι Σκανδιναβοί, κανένας Γάλλος αν και το έργο εκτυλίσσεται στο Παρίσι».

«Οι “Σύντροφοι” αν και είναι ένα εξαιρετικό έργο ωριμότητας, με όλες τις γνωστές σταθερές του στριντμπεργκικού σύμπαντος, βρέθηκε στις συμπληγάδες του “Πατέρα” και της “Miss Julie”, γι’ αυτό και ίσως “παραγκωνίστηκε”. Τα τρία αυτά έργα αποτελούν μια τριλογία. Προσωπικά με ενδιαφέρει να ασχολούμαι με έργα που έχουν μια παρθενικότητα, δεν έχουν την σφραγίδα του μεγαλειώδους, αλλά και πάλι έχουν μια ιδιαίτερη γοητεία. Ο μύθος που φέρουν αυτά τα δύο έργα (ο “Πατέρας” και η “Μiss Julie”) είναι τεράστιος και ολοκληρωμένος από υποκριτικής αλλά και σκηνοθετικής άποψης. Έτσι, δεν νιώθω πως έχω να προσθέσω κάτι. Ό, τι ήταν να ειπωθεί, ειπώθηκε», τονίζει ο σκηνοθέτης σε συνέντευξή του.

Οι «Σύντροφοι» παρουσιάζονται με μια μοντέρνα, νευρώδη και πολύ φροντισμένη σκηνοθεσία, με ιδιαίτερα τονισμένο το γκροτέσκο στοιχείο, ενώ το σκηνικό και τα κοστούμια βρίσκονται σε απόλυτη σύμπνοια με τον τρόπο που ο σκηνοθέτης έστησε προσεκτικά, και με ιδιαίτερη άποψη, τις λεπτομέρειες της παράστασής του.

Στο θέατρο «Τόπος Αλλού» – χώρο καλόγουστο και πολύ θερμό, από κάθε άποψη –, γωνία Κεφαλληνίας και Κυκλάδων, ο Νίκος Καμτσής, η Μίκα Πανάγου και οι συνεργάτες τους, δουλεύουν, χρόνια τώρα, βάζοντας πάνω απ’ όλα την αγάπη τους για το θέατρο: συνεπείς στο ραντεβού τους με τα έργα που επιλέγουν και με το κοινό που τους τιμά, πάντα ακαταπόνητοι, ευφάνταστοι και ακμαίοι.

 

gavala1

 

Η ταυτότητα της παράστασης:

Μετάφραση (από τα αγγλικά), Δραματουργική επιμέλεια κειμένου, Σκηνοθεσία: ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΤΣΗΣ

Σκηνικό-Κοστούμια: ΜΙΚΑ ΠΑΝΑΓΟΥ Μουσική: ΧΡΗΣΤΟΣ ΞΕΝΑΚΗΣ Φωτισμοί: ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΤΣΗΣ-ΝΙΚΟΛΑΊ ΚΑΜΙΣΕΒ- (Κρατικό Θέατρο Σόφιας) Έντυπα – Αφίσα: TOPOS ARTE Επιμέλεια ύλης προγράμματος: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΟΛΙΤΟΥ Βοηθοί Σκηνογράφου-ενδυματολόγου: ΝΕΦΕΛΗ ΣΤΕΙΡΟΥ-ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΤΖΑ

Η διανομή βασίζεται σε έναν βασικό πυρήνα ηθοποιών του θεάτρου «Τόπος Αλλού». Πρωταγωνιστεί η ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΑΛΤΑ. Παίζουν επίσης: ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ ΑΛΕΞΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΟΥ ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΑΣΤΕΡΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΜΥΡΣΙΝΗ ΜΟΡΕΛΛΙ ΑΣΗΜΕΝΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΚΕΛΛΑ ΣΤΑΜΟΥ

Η Ελληνική μετάφραση στηρίχθηκε στο Αγγλικό κείμενο των Edith and Warner Oland.

Θέατρο ΤΟΠΟΣ ΑΛΛού Κεφαλληνίας 17 & Κυκλάδων, Κυψέλη

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ: Παρασκευή & Σάββατο 9.00 Κυριακή 7.30

Διάρκεια: 80’

Τηλ: 2108656004, 210862439

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top