Fractal
Home / FRACT-ALL / Δοκίμιο: “Zeitgeist”
30/09/2015, 10:52 πμ

Δοκίμιο: “Zeitgeist”

Του Στράτου Κ. // *

 

zeitgeist

 

Ο αρχαϊκός άνθρωπος ήταν ηρωικός. Γι’ αυτόν ο κόσμος ήταν μια περιπέτεια, μια ευκαιρία ν’ αναδείξει τις αρετές του. Το θάρρος, η τόλμη, η λεβεντιά, ήταν όλα προαπαιτούμενα για εκείνον τον βάρβαρο στο σώμα, αλλά ήρωα στην ψυχή άνθρωπο. Ο Όμηρος μας έδωσε τους δύο τύπους τού άντρα της εποχής εκείνης, -τα αρχέτυπα. Τον ήρωα και τον ρεαλιστή. Ένα τρίτο αρχέτυπο, μας έδωσε ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, -τον ρομαντικό. Ας τα δούμε..: Ο ένας είναι ο δόλιος Οδυσσέας, ο πολυμήχανος, ο μπαγαπόντης… Αυτός θα τα βγάλει πέρα και χωρίς ηθική, χωρίς καμιά ηθική! Τα βάζει και με τους θεούς, δεν προσκυνά. Κι αν το κάνει, το κάνει γιατί έτσι τον συμφέρει εκείνη τη στιγμή, μετά «παλινωδεί», άρει τον λόγο του, δεν τον κρατά, δεν έχει μπέσα. Ρίχνει την Τροία μ’ απατεωνιά, με δόλο,.. όχι με το σπαθί του. Εκμεταλλεύεται τους πάντες, ακόμα και τους συντρόφους του, δεν έχει φίλους αυτός. Είναι ρεαλιστής. Μόνο το δικό του δρόμο σκέφτεται, το δικό του γυρισμό. Όλοι υπάρχουν για να πετύχει τους σκοπούς του. Όλοι να θυσιαστούν! Και φτάνει πράγματι στην πιστή του γυναίκα(άπιστος αυτός!..), μετά ‘πο είκοσι έτη… Αλλά το τέλος του,.. το θυμάται κανείς;.. Πώς πεθαίνει, αλήθεια, ο Οδυσσέας;.. Όχι σαν ήρωας πάντως. Ο άλλος τύπος, είναι ο Αχιλλέας. Αυτός είναι πράγματι ήρωας! Του δόθηκε η ευκαιρία ν’ απουσιάσει απ’ τον μεγαλύτερο πόλεμο της εποχής του, με αντάλλαγμα μάλιστα, μια ήρεμη, «κανονική» ζωή,.. κι έναν θάνατο στα βαθιά γεράματα –ήρεμο επίσης. Αυτός πηγαίνει στον πόλεμο ξέροντας ότι σημαίνει το τέλος του… Αυτό είναι το ηρωικό ιδεώδες. Προτιμά τον θάνατο και την αιώνια δόξα των θνητών, από μια μακρά ευτυχισμένη, αλλά άσημη ζωή. Δεν είναι ρομαντικός, είναι ηρωικός.

Ποιά η διαφορά; -η εξής: Ο ρομαντικός άνθρωπος δεν αντέχει την πραγματικότητα, είναι πολύ σκληρή γι’ αυτόν, ονειρεύεται έναν καλύτερο κόσμο,.. κι επειδή δεν μπορεί να τον έχει, αυτοκτονεί ηττημένος. Ο ηρωικός άνθρωπος δεν αυταπατάται. Ζει με το σώμα του, δεν ονειρεύεται αυτός, δε φαντασιώνεται. Αυτός έχει αρχίδια. Γνωρίζει την πραγματικότητα, ξέρει ότι δεν μπορεί να την αλλάξει και γι’ αυτό ακριβώς πέφτει κατά πάνω της με φόρα! Αυτός ρίχνει γροθιά στο μαχαίρι!, που λέμε… Στην ουσία κι αυτός βέβαια αυτοκτονεί. Αλλ’ αυτός νικητής. Ο συγκερασμός του Αχιλλέα και του Οδυσσέα, γεννούν το κλασσικό. Το κλασσικό και το ρομαντικό δεν παντρεύονται, διότι το αποτέλεσμα είναι θνησιγενές(βλέπε Δ. Λιαντίνη -χάσμα σεισμού-). Υπάρχει πάντα και η επιλογή του αναχωρητή, του ερημίτη. Αυτού που απαξιεί ν’ ασχοληθεί… Που προτιμά να παίζει με τα παιδιά πεσσούς(βλέπε Ηράκλειτο), μακριά απ’ την πόλιν… Εμείς τώρα, ζούμε την αποθέωση του κυνισμού. Η εποχή μας είναι άκρως κυνική. Δεν είναι ούτε ηρωική, ούτε ρομαντική, ούτε κλασσική. Το κοντινότερο πρότυπο σ’ αυτήν είναι σίγουρα αυτό του Οδυσσέα. Αυτός θα της ταίριαζε περισσότερο. Τουλάχιστον αυτός θα επιβίωνε, ενώ οι άλλοι δυο,.. ή θ’ αυτοκτονούσαν, ή θα ζούσαν περιθωριοποιημένοι και χλευαζόμενοι έως θανάτου… Ενώ ο Οδυσσέας θα τα κατάφερνε, θα τάφερνε βόλτα αυτός,.. διότι αυτός δεν έχει μπέσα… είναι αντι-ήρωας. Δεν πιστεύει σε τίποτα! Μόνο τη συνείδησή του αναγνωρίζει. Αυτός θέλει να ζήσει αυτό που είναι, όχι να πεθάνει γι’ αυτό που είναι(βλέπε Ρένο Αποστολίδη -απολογία ενός κυνικού-)! Ο Οδυσσέας λοιπόν, είναι ό,τι κοντινότερο ως πρόταση περάσματος μέσα σ’ αυτήν την εποχή, την άκρως κυνική. Τώρα που καμιά αξία δε μετρά, κανένα ιδεώδες δεν επιβραβεύεται,.. τώρα που το θάρρος, η τόλμη κι η λεβεντιά θεωρούνται καραγκιοζιλίκι και τσαμπουκάς… Τώρα που ο έρωτας είναι πολύ φτηνός για να πεθάνεις γι’ αυτόν, η πατρίδα πολύ σκάρτη για να θυσιαστείς γι’ αυτήν, κι η φιλία είναι πια θέμα τεχνογνωσίας… Τώρα που όλες οι αξίες κατέρρευσαν και καταρρέουν, ποιές είναι οι νέες αρετές; Ποιός ο τρόπος περάσματος μες απ’ τη ζωή και τον κόσμο;

Ο Οδυσσέας είναι μια σοβαρή πρόταση. Δε μπορώ να σκεφτώ κάτι άλλο. Με τους θεούς νεκρούς…-τί άλλο;! -Ίσως ο Υπεράνθρωπος (βλέπε Φρ. Νίτσε)! –

ναι! αυτός σίγουρα είναι καλύτερη υπόθεση! Αλλ’ αυτός, μάλλον αργεί πολύ ακόμα,.. πᾶρα πολύ…

Γι’ αυτόν που δεν θ’ αναχωρήσει «ηρακλείτεια»,.. γι’ αυτόν που θα μείνει μες την πόλιν και την κοινωνία, και θέλει πράγματι ελεύθερα να πορευτεί, μακριά από τις «εξουσίες» και τα «κοινά», κι όλα τα επουσιώδη,.. και χωρίς βέβαια να «μολυνθεί» και να χάσει τη ψυχή του. Για να κινηθεί μες την κοινωνία, όπως το λάδι κινείται στο νερό,.. κι έτσι να περάσει αυτήν τη μεταβατική φάση -αυτό το τούνελ- ως το Νέο που έρχεται,..ε τότε ένας μοιάζει να ‘ν’ ο δρόμος γι’ αυτό το πέρασμα, -να οδυσσέψει.

 

 

* Ο Στράτος Κ. είναι γέννημα-θρέμμα της Θεσσαλονίκης. Ζει και γράφει ό,τι ζει. Άνθρωπος. Θνητός.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top