Fractal
Home / ΑΠΟΨΕΙΣ / Δοκίμιο: “Στιγμές έμπνευσης”
07/06/2017, 1:28 μμ

Δοκίμιο: “Στιγμές έμπνευσης”

Του Νίκου Τσούλια //

 

Inness_George_Morning_Catskill_Valley_aka_The_Red_Oaks

 

      Δεν ξέρω αν αυτή βρίσκει εμάς ή εμείς αυτή. Δεν ξέρω αν η έμπνευση μάς συναντάει πηγαία και αυθόρμητα και όποτε αυτή …θέλει ως μια δωρεά της ιερότητας της ανθρώπινης φύσης μας. Δεν ξέρω αν εμείς την ανακαλύπτουμε κατά περιόδους τυχαία ή αν καλλιεργείται συστηματικά και μεθοδευμένα. Ίσως και να συμβαίνουν όλα αυτά, άλλοτε τα μεν και άλλοτε τα δε. Άλλωστε, οι διαζεύξεις αυτού του τύπου είναι παράγωγες ενός πολύ απλού και ίσως ελλιπούς τρόπου σκέψης.

      Έχει σημασία η καταγωγή της έμπνευσης; Νομίζω πως ναι, γιατί είναι η έμπνευση το πιο ξεχωριστό ξεπέταγμα της νόησής μας, είναι το πιο ενδιαφέρον κατακτημένο πεδίο του στοχασμού μας. Την έμπνευση επιζητεί η τέχνη και η επιστήμη και η φιλοσοφία και η ποίηση και η λογοτεχνία. Με αυτή μεγαλουργεί ο άνθρωπος. Με αυτή δημιουργεί τις κορυφαίες αναβαθμίδες του ο πολιτισμός.

      Ο Αρχιμήδης μια έμπνευση είχε σκεπτόμενος για το νερό που χύθηκε μπαίνοντας στη μπανιέρα και επινόησε την άνωση και το ξεκίνημα της υδροστατικής. Ο Αϊνστάιν εμπνεύστηκε εν πολλοίς τη θεωρία της Σχετικότητας παίρνοντας τα ασφαλή μονοπάτια του μαθηματικού λογισμού. Ο καλλιτέχνης την έμπνευση επιζητεί, αυτή επιδιώκει να συναντήσει για να ιεροποιήσει το έργο του.

Αλλά αφού τελικά η έμπνευση είναι γέννημα της ανθρώπινης σκέψης και αφού αυτή είναι ο μέγας γεννήτορας κάθε ξεχωριστού καινούργιου τόπου μας, αναρωτιέμαι γιατί δεν μαθαίνουμε να την καλλιεργούμε, γιατί δεν εντρυφούμε στους δικούς της ορίζοντες. Αναρωτιέστε αν ισχυρίζομαι ότι είναι διδακτή. Δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι είναι διδακτή, όπως εννοούμε τη θεσμική σχολική και εκπαιδευτική μας λειτουργία. Απλώς εννοώ ότι υπάρχουν δρόμοι που οδηγούν προς την έμπνευση, αλλά οι δρόμοι αυτοί δεν είναι οι συνήθεις της διδασκαλίας. Είναι άλλοι δρόμοι.

Όλοι μπορούμε να τους συναντήσουμε κάποιες στιγμές στη ζωή μας. Αλλά θεωρώ ότι μπορεί να καλλιεργηθεί το έδαφος στο οποίο οι εν λόγω συναντήσεις θα γίνουν πιο συχνές και πιο καρποφόρες. Και είναι κατ’ αρχήν το έδαφος των ευαισθησιών μας και της πνευματικής μας έκστασης αυτό όπου φύονται και ευδοκιμούν εύκολα οι σπόροι της έμπνευσης.

Ναι οι ευαισθησίες εκτείνονται πολύ πέραν των δυνατοτήτων των αισθήσεών μας, εκεί όπου η φαντασία μας και η διαίσθησή μας ζωγραφίζουν έναν ξεχωριστό πίνακα της πραγματικότητας. Ναι η πνευματική μας ενατένιση γεφυρώνει τον ορθολογισμό με της σκέψης μας τα ψυχανεμίσματα και τις μυθολογίες και ανασυγκροτεί και αναδημιουργεί μίγματα κοσμοθεωριών από όλες εκείνες τις διαφορετικές θεωρήσεις που ιστορικά και διαχρονικά αντιμάχονται χωρίς να βρίσκουν πάντα συνθέσεις.

Ο έρωτας είναι ίσως ο προνομιακός τόπος της έμπνευσης και της δημιουργίας. Από την εποχή του Ομήρου όπου η επίκληση της Μούσας γίνεται σημείο αφετηρίας του έπους, μέχρι τις σημερινές απόπειρες της ποίησης και της τέχνης είναι η Μούσα του δημιουργού που θα τον πάρει από το χέρι και θα τον οδηγήσει στην εκρηκτικότητα της έμπνευσης. Ο Πικάσο ήθελε τη μούσα του και ο Ελύτης τη δική του, αλλά και εμείς ο καθένας μας ξεχωριστά – φανερά ή κρυφά δεν έχει σημασία – τη μούσα μας ονειρευόμαστε ή για να γράψουμε ή για να ζωγραφίσουμε ή για να γευτούμε τους πιο γλυκούς χυμούς της ζωής ή για να ψηλαφίσουμε τις τόσες και τόσες αθέατες πτυχές του Κόσμου και του εαυτού μας.

 

Gustav Klimt, Style: Art Nouveau (Modern), Genre: nude painting (nu)

 

Είναι και η Μουσική που ανοίγει διάπλατα τα στενά παράθυρα της αντίληψής μας και μας ξεπετάει σε ανοιχτούς ορίζοντες, όπου το θάμβος των ηχοχρωμάτων αναπλάθει τις Μορφές όλων των πραγμάτων και νιώθουμε γενναιόδωρα τη μέθη της απόλυτης ψυχικής ευφορίας. Και δεν είναι μόνο της Κλασικής Μουσικής τα μονοπάτια που φλογίζουν την τυποποιημένη σκέψη μας αλλά κάθε μουσικό όργανο, κάθε μελωδική φωνή του ανθρώπου – που αποκαλύπτει την αρμονία του Κόσμου φουσκώνοντας τη μαγιά της συγκίνησής μας – μπορεί να ανοίξει άγνωστους χώρους έμπνευσης και νιώθουμε τη σκέψη μας να μας ταξιδεύει χωρίς να έχουμε πλήρη συνείδηση του πού βρισκόμαστε και αγκιστρώνουμε στις λέξεις και στις νότες των τραγουδιών συνειρμικά δικά μας περιστατικά και ξεχύνονται χείμαρροι έμπνευσης και φεύγουν τόσο γρήγορα όσο γρήγορα έρχονται και όμως κατ’ ολίγον μπορούμε να παγιδεύσουμε κάποιες στιγμές, στιγμές που είναι αρκετές για να μεγαλουργήσει η προσωπική μας εμπνευσμένη ματιά.

Αλλά αν έχουμε καλλιεργήσει τους τόπους των ευαισθησιών μας από τα πρώτα βήματα της ζωής μας μαζί με το παιχνίδι της γλώσσας, καθετί που βλέπουμε τριγύρω μας μπορεί να αποτελεί πηγή έμπνευσης – μια βροχή που παίζει με των δέντρων τα λικνίσματα, οι γραμμώσεις ενός μακρινού βουνού του παιδικού μας ορίζοντα, οι ερωτοτροπίες ενός ζευγαριού πεταλούδων, τα κατάμαυρα και πλήρως εκφραστικά μάτια ενός παιδιού από την Ινδία… -, γιατί καθετί κρύβει την αρμονία όλου του Κόσμου, κρύβει την αρχέγονη ομορφιά της ανάδυσης της Δημιουργίας από το Χάος.

 

Giorgio de Chirico,

Completion Date: 1913

Style: Metaphysical art

Genre: cityscape

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top