Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ο καθένας ξέρει ν’ απαντήσει εύκολα μόνο σ’ ένα αίνιγμα, μόνο σ’ ένα γρίφο.
13/08/2015, 1:59 πμ

Ο καθένας ξέρει ν’ απαντήσει εύκολα μόνο σ’ ένα αίνιγμα, μόνο σ’ ένα γρίφο.

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

«ΤΟ ΜΗΝΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΑΠΟΝΤΟΣ» του Σταύρου Κρητιώτη, Εκδ. «Πόλις», σελ. 340

 

Το μηνολόγιο ενός απόντος «Μυθιστόρημα» κεντρώνων» διαβάζουμε στην πρώτη σελίδα. Και στην αμέσως επόμενη, ένα κρυπτογράφημα χωρίς κωδικό επίλυσης.

Το σίγουρο είναι πως όλα είναι… κλεμμένα. Ακόμα και το όνομα. Το «Σταύρος Κρητιώτης» που είναι και τ’ όνομα του ήρωα, είναι ψευδώνυμο. Ακόμα και ο τίτλος, κατά το ήμισυ: «Το μηνολόγιο ενός απόντος». Η ιδέα ενός μηνολογίου ανήκει στον Πεντζίκη (του είχε γίνει έμμονη ιδέα, μιλά γι’ αυτό στην «Αρχιτεκτονική μιας σκόρπιας ζωής»). Αλλά και το εγχείρημα. Θυμίζει Περέκ και το «Ζωή, οδηγίες χρήσεως». Και όσο για το κρυπτογράφημα, και ο Ιούλιος Βερν, ο Έντγκαρ Αλαν Πόε, ο σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ είχαν χρησιμοποιήσει.

Ή μάλλον, τίποτα δεν θυμίζει. Διότι όλα αυτά, ο ίδιος ο συγγραφέας φροντίζει από την αρχή να μας τα κάνει γνωστά.

Τα πάντα μας κάνει γνωστά γι’ αυτό και μας τα κρύβει. Τίποτα δεν κρύβεις καλύτερα από το να το λες.

Η ιστορία του, η ιστορία ενός…κλεμμένου βιβλίου. Ο διαπρεπής πανεπιστημιακός Σταύρος Κρητιώτης στηρίζει ολόκληρο το βιβλίο «Το μηνολόγιο ενός απόντος» επάνω στο μυθιστόρημα του συναδέλφου και φίλου του Βρασίδα Κουτάντου (είχαν σπουδάσει κι οι δυο Φυσική) «Αντιγραφές απ’ το κενό». Ο εκλιπών συγγραφέας δεν θα μπορούσε να του… ζητήσει τα ρέστα. Το κάνει όμως αντ’ αυτού κάποιος με ανώνυμη κι αργότερα ακολουθεί κι άλλη επώνυμη επιστολή.

Το βιβλίο γνωρίζει την άνοδο και την πτώση του, κι ο συγγραφέας οδηγείται στον απόλυτο εξευτελισμό.

Υπό το βάρος της λογοκλοπής το βιβλίο (διάσημο ήδη για την αγραμμική του ανάγνωση) αποσύρεται από την κυκλοφορία, ο συγγραφέας του καταγγέλλεται και για ανάρμοστη ακαδημαική συμπεριφορά και η επικείμενη απόλυση και από το πανεπιστήμιο τον οδηγούν εν τέλει στην αυτοκτονία. Στη συνέχεια, ακολουθεί η πλήρης ανατροπή και ο αναγνώστης (ήδη λόγω αγραμμικής ανάγνωσης έκπληκτος) θα οδηγηθεί από έκπληξη σε έκπληξη. Για την καταγγελία της λογοκλοπής… κατηγορείται ο ίδιος ο καθηγητής. Όσο για την αποκωδικοποίηση του κρυπτογραφήματος (ή μάλλον των κρυπτογραφημάτων, διότι στα δυο βιβλία τα κρυπτογραφήματα ήταν διαφορετικά) καλύτερα να μην σας τα αποκαλύψουμε διότι θα χαθεί η μισή απόλαυση του μυθιστορήματος. Είναι σαν να σας δείχνουμε τον δολοφόνο.

Αλλά έτσι ή αλλιώς το ξάφνιασμα και το μεγαλείο του βιβλίου είναι η αγραμμική ανάγνωση και για τούτο, η δυνατότητα των πολλαπλών αναγνώσεων.

Ακολουθώντας τις ημερομηνίες που είναι σημειωμένες με εντονότερα γράμματα, όποια ημερομηνία επιλέγει να ακολουθήσει ο καθένας, και όποια πτυχή ή χαρακτήρα ενδιαφέρεται περισσότερο να γνωρίσει και να παρακολουθήσει, οδηγείται στο δικό του βιβλίο. Διαβάζει το δικό του βιβλίο. Δημιουργεί την δική του, τρόπον τινά, μοναδική και ανεπανάληπτη ιστορία. Εφόσον κάθε ανάγνωση ενέχει αυτό το ενδεχόμενο της ολότελα προσωπικής επιλογής.

Στο βιβλίο, με κατακερματισμένο τρόπο, ένα ολόκληρο μυθιστόρημα- μελέτη, εμπλουτισμένο με πολλά μικρά δοκίμια, κριτικές, προσωπικά σημειώματα, επιστολές ηρώων και ημερολογιακές σημειώσεις, αποσπάσματα εφημερίδων για την λογοκλοπή.Στο μικροσκόπιο, αυθεντικό και απομίμηση, πρωτότυπο και ψευδεπίγραφο, κλεμμένο και αφομοιωμένο, η δημιουργία μέσα από αντιγραφές. Μέσα από ένα μωσαικό από κείμενα, το συνταίριασμα των οποίων αποτελεί και την ύψιστη τέχνη.Ούτως ή άλλως «το επάγγελμα του συγγραφέα σε αναγκάζει να φέρεσαι αδιάκριτα, να προδίδεις μυστικά, να κλέβεις ιστορίες. Χρειάζονται τόσο πολλά πράγματα για να γίνει ένα βιβλίο, που δανείζεσαι υποχρεωτικά κι απ’ τους άλλους».

Εξάλλου «ένας καλλιτέχνης περνάει όλη του τη ζωή προσπαθώντας να πείσει τους άλλους ότι κάθε φορά κάνει κάτι εντελώς διαφορετικό, ώσπου να συνειδητοποιήσει στο τέλος της ζωής του ότι λίγο πολύ έχει κάνει την ίδια ταινία, το ίδιο βιβλίο ή την ίδια μουσική, επαναλαμβάνοντας απλώς κάθε φορά τις εμμονές του, τοποθετημένες ίσως σε διαφορετικό περίγραμμα. Η λογοτεχνία αποτελείται τελικά από έμμονες ιδέες, όπως η θάλασσα από αλμυρό νερό». Και «ο καθένας ξέρει ν’ απαντήσει εύκολα μόνο σ’ ένα αίνιγμα, μόνο σ’ ένα γρίφο».

Η εμμονή του συγγραφέα, λοιπόν, και η επιδίωξή του, η λογοκλοπή και η αγραμμική γραφή. Και το επίτευγμά του, όπως αυτό του ήρωα: η επινόηση της ζωής του, του προσωπείου, της μάσκας του. Κατά συνέπεια και της πραγματικότητας. Εφόσον στο βιβλίο είναι η ζωή που μιμείται την τέχνη. Και ο συγγραφέας που ακολουθεί κατά πόδας τη μοίρα του ήρωα.

 

b93835α

 

Το αποτέλεσμα, ένα πολύ γοητευτικό βιβλίο με πολλές αναγνώσεις. Ένα βιβλίο που διασπάται σε πολλά βιβλία και αποδεικνύει ότι μπορεί όλα να έχουν ειπωθεί και οι ιδέες να ανήκουν σε περασμένους αιώνες, αλλά οτρόπος ανήκει σε μας. Το «πώς» είναι αυτό που διαθέτει την γοητεία και την αξία. Και αποτελεί και το ύφος του συγγραφέα, τελικά.

Ένα βιβλίο που δεν συζητήθηκε αδίκως, που τάραξε κάπως τα ασάλευτα λογοτεχνικά νερά, στην έκδοση του οποίου υπήρξαμε κάπως… βραδυφλεγείς (εκδόθηκε πέρσι) αλλά μέσα στην φασαρία, είπαμε (ειδικά όταν έχεις αποφασίσει να αγνοείς την… φασαρία) το χάνεις το σημαντικό. Ένα όντως σημαντικό λογοτεχνικό εγχείρημα.

 

 

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ- ΕΡΓΑ ΤΟΥ:

Ο Σταύρος Κρητιώτης γεννήθηκε στα Χανιά το 1960.Από τις εκδόσεις «Γαβριηλίδη» κυκλοφορεί το μυθιστόρημά του «Σελίδες σκόπιμα λευκές» (2001).Το βιογραφικό αυτό αναφέρεται στο «αυτί» του βιβλίου, αλλά μην το πάρετε «τοις μετρητοίς» διότι μάλλον πρόκειται για επινόηση του συγγραφέα. Ήτοι, για μέρος του βιβλίου, κι αυτό.

 

Υγ. Επιστρέφοντας σε ό,τι αγαπήσαμε, σε ό,τι εξακολουθεί να μας γοητεύει. Το βιβλίο το διάβασα το 2006.

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top