Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Στα βήματα του Αρχίλοχου
30/08/2017, 12:11 μμ

Στα βήματα του Αρχίλοχου

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

Γρηγόρης Τεχλεμετζής  «Ο Αρχίλοχός του», εκδ. Γαβριηλίδης, σελ. 341

 

Κρατώ στα χέρια μου το τελευταίο βιβλίο του Γρηγόρη Τεχλεμετζή  που φέρει τον τίτλο «Ο Αρχίλοχός του» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Η πλοκή μοιρασμένη στο χθες και στο σήμερα. Οι ήρωες δύο! Ένας ήρωας που προέρχεται από τον αρχαιοελληνικό κόσμο και ένας ήρωας που ζει και κινείται στην εποχή που διανύουμε. Ένας ήρωας που αναπνέει δίπλα μας, οικογενειάρχης, με δύο παιδιά, μια γυναίκα και άπειρες ανασφάλειες, άγχη και αμφιβολίες για τη ζωή του την ίδια.

Ο Δημήτρης Δάκος θαυμάζει και ταυτίζει τον εαυτό του με τον  ποιητή Αρχίλοχο. Σε κάποια φάση οι ζωές τους μπλέκονται χάρη στην αριστοτεχνική -αλήθεια-παρέμβαση του Γρηγόρη Τεχλεμετζή!

Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο Δημήτρης Δάκος παρουσιάζεται εγκλωβισμένος σε ένα παρόν που δεν επιθυμεί. Σκέφτεται συνεχώς τα πολλαπλά του προβλήματα: έξοδα, ακάλυπτες επιταγές, δικαστήρια, την κρίση που περνάει η βιοτεχνία του, τους κακοπληρωτές πελάτες, το Ι.Κ.Α, την Εφορία, το Φ.Π.Α, το διάβασμα των παιδιών, τα θέματα του σπιτιού και άλλα παρόμοια. Όλα μαζί έχουν πέσει και δεν μπορεί να τα αντέξει, η ψυχολογία του είναι εύθραυστη. Οπότε φαίνεται ότι δίνει τόπο στη φαντασία του, η οποία τον… βγάζει από τον δρόμο του μοιραία!

Από την άλλη, ο αναγνώστης μεταφέρεται στην αρχαία Ελλάδα και μαθαίνει σχετικά με τη ζωή του λυρικού ποιητή του 7ου αιώνα π. Χ. Αρχίλοχου. Ένας ποιητής τολμηρός για την εποχή του, που συνήθιζε να προκαλεί με τους στίχους του. Μαθαίνει κανείς λοιπόν για την οικογενειακή του κατάσταση, τη μάνα του, το χαρακτήρα του, τα παιδικά του χρόνια, τον παράφορο έρωτά του, την επιθυμία του να μην γίνει δούλος :«Θέλω μόνο να τρέχω στον ήλιο με τους φίλους μου. Να παίζω με το σκύλο και τα ζωντανά. Να κάνω βόλτες στο δασάκι και στη θάλασσα.» (σελ.24) Από μικρό η μάνα του, που ήταν δούλη, τον θεωρούσε ξεχωριστό και προσπαθούσε να το εμφυσήσει και στον ίδιο! Επίσης, ήθελε πολύ να μάθει γράμματα ο γιος της και να είναι ελεύθερος, ξεφεύγοντας από την μοίρα του την ίδια. Ο πατέρας του ο Τελεσικλής είχε μόνιμη σύζυγο, αλλά τον είχε αναγνωρίσει ως δικό του παιδί.

Επιτυχώς ο Τεχλεμετζής ανασυνθέτει εντέχνως μια ολόκληρη εποχή χρησιμοποιώντας κάποιες πηγές, ιστορικές αναφορές και σχετικές παραπομπές, αλλά και κάνοντας εικασίες και συμπληρώνοντας πράγματα με την φαντασία του όπου κρίνει απαραίτητο, όπως συμβαίνει με κάθε ιστορικό μυθιστόρημα-όπως επιγράφεται ότι είναι το βιβλίο! Αλλά δεν είναι μόνο αυτό: το ενδιαφέρον είναι ότι θίγει και σύγχρονα θέματα, όπως για παράδειγμα πού μπορεί να οδηγηθεί ένας άνθρωπος όταν βρίσκεται σε συναισθηματικό αδιέξοδο, όταν περνάει κατάθλιψη ή αδυνατεί να διαχειριστεί όλα όσα συμβαίνουν στην ζωή του, ερήμην του πολλές φορές! H διαταραχή μπορεί να είναι μόνιμη ή παροδική, αλλά μπορεί να επιφέρει αλλαγές επικίνδυνες. Έτσι και ο Δημήτρης βλέπει παράξενα όνειρα στα οποία πρωταγωνιστεί ο Αρχίλοχος «και το μυστήριο ήταν ότι νόμιζε ότι βρισκόταν στη θέση του, μέσα στο μυαλό του, σκέφτονταν ό,τι εκείνος, αισθανόταν όπως αυτός, και όλη η ζωή του, στις στιγμές του ονείρου, ήταν καταχωρημένη και εκχωρημένη σ’ αυτόν, σαν να υπήρχε μια ταυτοπροσωπία. Μα τι αλλόκοτη αίσθηση!»(σελ.27)

 

Γρηγόρης Τεχλεμετζής

 

    Ο Δημήτρης τι αναλογίες έχει με τον Αρχίλοχο; Έχουν κοινά σημεία άραγε; Ίσως είναι ότι και οι δύο δεν χωρούν μέσα σε έναν κόσμο που τους φαίνεται ξένος! Ίσως είναι που και οι δύο καταφεύγουν στην παρρησία της φαντασίας που έχει απελευθερωτική ή και λυτρωτική δύναμη ακόμη! («Το όνειρο είναι μέσα μου ή εγώ μέσα στο όνειρό μου;») Και οι δύο ήρωες δεν βιώνουν τον έρωτα όπως θα ήθελαν, αντίθετα υποχρεώνονται σε συμβιβασμούς, που τους προκαλούν λύπη. O ένας καταφεύγει στις φαντασιοπληξίες και τα οράματα, στον Αρχίλοχό του, προτιμά «την μυθιστορηματική σκοτοδίνη», επειδή δεν αντέχει την πεζότητα. Ο άλλος, απείθαρχος και αλλόκοτος, καταφεύγει στους «επικίνδυνους» στίχους, τραγουδά τα πάθη, τα όνειρα, τη ζωή των ανθρώπων, και, μάλιστα, προκαλεί τους άλλους. Προεκτείνοντας, είναι εύκολο να ζήσει κανείς τη ζωή του όπως τη θέλει ,κατά πόσο αντέχει τους συμβιβασμούς κάθε είδους; Μιλώντας στον φίλο του Χαρίλαο, ο Δημήτρης λέει: «[…]Ο Αρχίλοχος μου δίδαξε ότι μπορώ να ζήσω και να απολαύσω τη ζωή μου, ακόμα και σε δύσκολες συνθήκες». Και παρακάτω: «Σκέψου, Χαρίλαε. Μην παραιτείσαι.

Προσπάθησε να καταλάβεις τον κόσμο και τους ανθρώπους. Δοκίμασε να ελέγξεις και να καθορίσεις τη ζωή σου. Θα δεις ότι πραγματικά αξίζει τον κόπο».

Κάποια στιγμή ο αναγνώστης φτάνει να αναρωτηθεί ποιος γράφει αυτήν την ιστορία, ο συγγραφέας Τεχλεμετζής ή ο ήρωάς του ο Δημήτρης ο οποίος  άλλωστε κάποια στιγμή πληροφορούμαστε ότι ξεκινά να γράφει, εκεί οδηγείται από τις συνθήκες της ζωής του. (Ήθελε η υπόθεση να κυλά σαν γρήγορο ρυάκι από μέσα του. Γιατί ήταν μέσα του σαν κομμάτι τού σήμερα. Ήταν ο Αρχίλοχός του, δικός του, μόνο δικός του, και τώρα θα τον μοίραζε στον κόσμο να μεταλάβει το παρελθόν του, ζωντανό χωρίς προγονοπληξίες, να το κάνει να ξυπνήσει μέσα του.)(σελ.310)/(«Άνοιξε την πρώτη σελίδα του μπλοκ κι άρχισε να γράφει παθιασμένα:», σ. 308)

Εξαιρετική και καίρια  στο τέλος η συνάντηση Δημήτρη-Αρχιλόχου:

«[…]Γιατί διάλεξα εσένα; Γιατί μού έγινες εμμονή; Δεν θα μου ήταν βολικός ένας πιο άμεμπτος ήρωας;»

«Αυτές είναι οι αντιφάσεις της ζωής. Το υποσυνείδητό μας δεν το ελέγχουμε. Εσύ, ήθελες να ξεφύγεις με κάθε τρόπο από την πρεποκεντρική τελειότητα στην οποία προσπαθούσες πάντα να καλουπώσεις τον εαυτό σου. Ένας αδιαμφισβήτητα ηθικός ήρωας δεν θα ταίριαζε στην επανάστασή σου. Έπεσες όμως σε μια καινούρια παγίδα. Σε ένα στρεβλωτικό πάθος, που το έβαλες πάνω απ’ όλα, σε θεράπευσε από τον προηγούμενο εαυτό σου, αλλά σε έριξε σε μια ψυχοπαθή πλάνη, μια φρεναπάτη.»(σελ.316)

Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο και καλοσχεδιασμένο  ανθρωποκεντρικό βιβλίο σε πλούσια και στρωτή γλώσσα, με εναλλαγή εικόνων, παρεκβάσεων, διαλόγων-κλειδιά και ειδών αφήγησης, που σε συνεπαίρνει. Κινούμενο ανάμεσα στην πραγματικότητα και την φαντασία, σε ταξιδεύει στην εποχή που έζησαν οι πρόγονοί μας, αλλά παράλληλα -και αυτό είναι άξιο προσοχής- δίνει και το στίγμα του αποπροσανατολισμού που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο άνθρωπο.

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top