Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Επιστρέφοντας στα «τιμαλφή»
10/08/2016, 5:09 μμ

Επιστρέφοντας στα «τιμαλφή»

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

monopatia1Λίτσα Ψαραύτη «Στα μονοπάτια της νιότης», εκδ. Πατάκη, σελ. 126

 

Της αρέσουν τα δύσκολα θέματα, ναρκωτικά, έιτς, κλωνοποίηση, ιστορικά ταραγμένες εποχές, και λέει τα πράγματα με το όνομά τους: γλώσσα κρυστάλλινη, διαυγής, με πολλά ρήματα, δίχως επίθετα, με ειλικρίνεια, χωρίς περιττό πάθος. Και απευθύνεται στο πιο ζόρικο αναγνωστικό κοινό, στους έφηβους. Εν τούτοις η Λίτσα Ψαραύτη με όλα αυτά τα δύσκολα και τα δύστροπα, και αγαπήθηκε και κατ’ επανάληψη βραβεύτηκε (από Κρατικά βραβεία ως τα βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών, του Κύκλου του Παιδικού Βιβλίου και της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς). Το καινούργιο της Μυθιστόρημα και πάλι σε δύσκολη εποχή αναφέρεται, στην Κατοχή και τον εμφύλιο. Με τίτλο δάνειο στίχο του Κωστή Παλαμά «Στα μονοπάτια της νιότης» και είναι ένα ταξίδι επιστροφής. Στο γενέθλιο νησί, στα παιδικά και εφηβικά χρόνια, στον πρώτο έρωτα και στην επαναστατική και επαναστατημένη νεανική εποχή. Επειδή δεν είμαστε μονάχα ό,τι ζήσαμε, αλλά και όπως τα θυμόμαστε. Ένα βιβλίο που είναι ιστορία, είναι ζωή, είναι στάση ιδεολογική, αισθητική, ηθική. Είναι καθαρά υπαρξιακή του καθενός μας, όπως της ηρωίδας η διαδρομή.

Με μότο Τζέιμς Τζόυς στον πρωτότυπο πρόλογο του μυθιστορήματος «Η ιστορία είναι ένας εφιάλτης από τον οποίο προσπαθώ να ξυπνήσω», η Δάφνη, φιλόλογος, επιστρέφει –μετά τον θάνατο του συζύγου της- σαν σχολική σύμβουλος στο γενέθλιο νησί. Παρ’ ότι ο ήρωας της νιότης της λέγεται Οδυσσέας, εντούτοις, αυτή είναι εκείνη που έφυγε και εκείνη που επιστρέφει και πάλι αυτή. Με ένα κοχύλι στο λαιμό και μια εκδρομή παλιά στην ψυχή: «Κράτα το. Κάθε φορά που θα θέλεις ν’ ακούσεις τη βουή της θάλασσας, θα το βάζεις στο αυτί σου. Κι όταν νιώθεις την ανάγκη θα με καλείς κι εγώ θα έρχομαι κοντά σου, όπου κι αν βρίσκομαι».

Μπορεί γι’ αυτό και να επιστρέφουμε. Από μια ακατανίκητη ανάγκη για να αντικρίσουμε ή να «ξαναζήσουμε» εκ των υστέρων την προηγούμενή μας ζωή. Κι έτσι και με τη Δάφνη, επιστρέφει αλλά και της επιστρέφονται. Όσο γίνεται, βέβαια. Διότι το πατρικό της ερείπια, το νησί της ένα άλλο νησί. Ο Οδυσσέας της πρώτης της νιότης με την ίδια αγάπη ωστόσο παντρεμένος με την Γερασιμούλα, ο Γερμανός κατακτητής ως τουρίστας, το κειμήλιο που της έκλεψαν αλλά της ανήκει, η ζωή που έζησε και την έχει κάνει την Δάφνη που πια είναι στην παρούσα ζωή. Γενναία ώστε να διασώζει τα τιμαλφή. Τολμηρή, ώστε ν’ αγγίζει τα παρελθόντα που την στοιχειώνουν. Δυνατή, για να μπορεί ν’ αντέξει την αλλαγή. Αποδεικνύοντας ότι αγαπάμε όχι μόνο με όσα τολμήσαμε αλλά και με εκείνα που, τελικά, αρνηθήκαμε να τολμήσουμε, επειδή υπάρχουν κι άλλοι πια στη δική μας ζωή.

 

Λίτσα Ψαραύτη

Λίτσα Ψαραύτη

 

Με σύντομα κεφάλαια, δυνατές σκηνές, κοφτή γλώσσα ενίοτε καυστική και χιουμοριστική, με διαρκή φλας μπακ σε εκείνη την αξέχαστη μακρινή εποχή, η Λίτσα Ψαραύτη ζωντανεύει τον πόλεμο, τον έρωτα και την αντίσταση δυο παιδιών, την αγριότητα του κατακτητή, επιμένοντας στη δικαιοσύνη και στη δυναμική της ζωής. Σε ένα βιβλίο που μιλά για τον έρωτα και τη ζωή κι ας περιγράφει τον θάνατο, σε μια ιστορία που ξετυλίγει διλήμματα, φόβους, ελπίδες, ενοχή.

Με γλώσσα απέριττη κι εκφραστική, ευθύβολη και δωρική, εικονοπλαστική. Χωρίς φόβο, όσον αφορά τις ευθύνες και τη ζωή. Ένα σημαντικό κεφάλαιο του βιβλίου αναφέρεται σε μια παλιά περίπου «δολοφονία» η οποία βαραίνει χρόνια την ηρωίδα απ’ ότι αποδεικνύεται με μάταιη ενοχή. Κι ένα εξίσου σπουδαίο είναι η δική της απόφαση ν’ αφήσει ανέγγιχτη την παλιά της αγάπη- ζωή: «Έφυγα εξαγνισμένη από τύψεις, ενοχές και αμαρτίες σαν να πέρασα πάνω από τις φωτιές του Αϊ- Γιάννη χωρίς να καώ».

Εξάλλου «φωτιές του Αϊ- Γιάννη» είναι όλη μας η ζωή.

Και γι’ αυτές «τις φωτιές» τολμά και μας μιλά η συγγραφέας του, τολμά και μιλά και στους έφηβους αναγνώστες της. Αποδεικνύοντας ότι μπορεί η ζωή να είναι ταυτοχρόνως Φως και Φωτιά, αναλόγως τη στάση μας και τα ρίσκα μας. Και ότι γενναιότητα δεν είναι μονάχα ό,τι ζήσαμε αλλά και όσα αρνηθήκαμε να ζήσουμε για να διασωθούν ακριβώς οι παλιές μας αγάπες και πεποιθήσεις, τα τιμαλφή. Εξάλλου, εκείνο το κειμήλιο που της επεστράφη θα είναι η απάντηση και η ανταμοιβή.

Μια μεγάλη φέτα ζωής χορταστική. Αξιανάγνωστη. Γοητευτική. Απολαυστική. Μια ιστορία που είναι ή αναδύεται ως έτσι, Αληθινή.

 

* Δημοσιεύθηκε στο ethnos.gr

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top