Σοφία Λαμπροπούλου. Όταν δέκα δάχτυλα χτυπούν (στοργικά) 77 + 3 χορδές.

του Γιάννη Παναγόπουλου //

Δεν είχα  φανταστεί πως το κανονάκι, ο ήχος που αφήνει, όταν  ακροδάχτυλα μουσικών μπλέκουν με τις 77 + 3 χορδές του, θα με ένοιαζε. Δεν κάνω πλάκα. Και ξεκινώ σε πρώτο πρόσωπο γιατί όσα υπάρχουν παρακάτω θέλω να τα πάρετε προσωπικά. Ακούγοντας  το παραδοσιακό όργανο, κάθε μίζερη ένσταση γύρω από το τι μπορεί να σημαίνει παραδοσιακή μουσική (όταν  δεν μιλάμε για ηχητική αναπαράσταση αλλά ηχητική εξέλιξη), ξεφουσκώνει.

Η Σοφία Λαμπροπούλου,  φαινομενικά το κορίτσι της διπλανής πόρτας,  έχει τάξει τη ζωή της στο κανονάκι.  Ρωτώντας στην πόλη  για την αφεντιά της έμαθα πως είναι μουσικός περιζήτητη στο εξωτερικό. Καθόλου άσχημα για μια γυναίκα που ζει σε διαμέρισμα στα Κάτω Πατήσια. Λατρεύει το χωριό καταγωγής της, τη Βυτίνα. Και θεωρεί εξτραβαγκάντζα να μαθαίνει μουσική σε παιδιά.

– Μπορείς να θυμηθείς τη στιγμή που είπες σε σένα πως το κανονάκι είναι το όργανο που σου πήγαινε περισσότερο από άλλα; 

– Η πρώτη μου επαφή με το κανονάκι δεν ήταν οπτική, αλλά ακουστική. Σε ένα δίσκο που έπαιζε κανονάκι ο Αντώνης Απέργης. Έτσι, ενώ ξεκίνησα με πιάνο και πάντα μου άρεσαν η άρπα και τα κρουστά, όταν –πια- είδα το κανονάκι, αισθάνθηκα ότι είναι ένας συνδυασμός αυτών των δύο οργάνων. Έτσι κάπως ξεκίνησα.

– Τι εκπροσωπεί το κανονάκι για την κουλτούρα της Μεσογείου; 

– Είναι ένα πολύ σημαντικό όργανο για όλες τις παραδόσεις της Ανατολικής Μεσογείου, κυρίως, και θεωρείται το «πιάνο» της Μικράς Ασίας. Επίσης, «kanun» στα Τούρκικα και τα αραβικά σημαίνει ο «νόμος».

– Έχεις συνεργαστεί με δεκάδες καλλιτέχνες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Θέλεις να μας πεις ποια ήταν η συνεργασία που ποτέ δεν θα ξεχάσεις και γιατί; 

– Είναι δύσκολο, αλλά αν πρέπει να ξεχωρίσω μόνο μία, αυτή είναι η συνεργασία – μαθητεία (αν και σύντομη) δίπλα στον Ballake Sissoko. Ο Ballake μου πρότεινε την ηρεμία και την απλότητα ως βασικά στοιχεία στην τέχνη και τη ζωή. Ένας Δάσκαλος με όλη την σημασία της λέξης. Τώρα που το σκέφτομαι λέω πως κάθε συνεργασία που γεύτηκα είχε τη δική της μοναδικότητα. Τα τελευταία δέκα χρόνια συνεργάστηκα με την Ιρανή τραγουδίστρια Mamak Khadem. Είναι μια σούπερ σταρ με καριέρα σε Η.Π.Α., Ευρώπη και Μέση Ανατολή. Α….δεν ξεχνώ και τις εμφανίσεις μου δίπλα στη Marta Sebestyen. Ουγγαρέζα ερμηνεύτρια με τεράστια προσωπικότητα και υπέροχες φωνητικές δυνατότητες.

– Κατά τη γνώμη σου η Ελλάδα, στο τομέα του πολιτισμού είναι… 

– …πάρα πολύ μπροστά. Θεωρώ ότι η Ελλάδα είναι από τους σημαντικότερους πυρήνες πολιτισμού και δημιουργίας -αυτή τη στιγμή- στον κόσμο, αρκεί να το καταλάβουμε, να το εκμεταλλευτούμε και να μην περιμένουμε τίποτε από κανένα.

– Τι είναι μουσική (για σένα);

– Είναι το μέσον για να ταξιδεύω και να εκφράζομαι.

– Από τα ταξίδια σου στην Τουρκία τι σου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση; 

– Η διαμονή μου στην Τουρκία με έκανε να αλλάξω πολλά πράγματα στον τρόπο σκέψης μου. Το πιο σημαντικό είναι ότι για πρώτη φορά στη ζωή μου αισθάνθηκα μαθήτρια.

– Ποια είναι τα σχέδια σου για τους επόμενους μήνες; 

– Αύριο φεύγω για το Βίλνιους. Για συναυλία με δύο πολύ σημαντικούς μουσικούς, τον Γάλλο τενόρο, Domιnique Vellard και τον Μαροκινό τραγουδιστή, Noureddin Tahiri. Τον Οκτώβριο θα συμμετάσχω σε ένα «work in progress εγχείρημα» με τίτλο «Sunday», το οποίο οργανώνεται από την πολύ σημαντική percussionist, Robyn Schulkowsky και τη χορογράφο Λία Τσολάκη σε συνεργασία με το Ινστιτούτο «Goethe». Παράλληλα, ξεκινούν τα μαθήματα στο ανανεωμένο τμήμα Παραδοσιακής μουσικής στο Ωδείο «Φ. Νάκας», για το πρόγραμμα του οποίου δουλέψαμε μαζί με τον επικεφαλής Γιώργο Κωτσίνη. Πριν από όλα όμως είμαι πολύ χαρούμενη για τη συνέχεια της δημιουργικής συνεργασίας μου με τον Βασίλη Κετεντζόγλου (κιθάρα), με τον οποίο κάνουμε ένα ντουέτο, στο οποίο παίζουμε κυρίως δικές μας συνθέσεις και η πρώτη μας επίσημη συναυλία για φέτος θα γίνει την Παρασκευή 14 Νοεμβρίου στο αμφιθέατρο του Ωδείου «Φ. Νάκας».

– Τι έκανες το περασμένο καλοκαίρι; 

– Ήταν από τα πιο ήρεμα καλοκαίρια της ζωής μου, από άποψη επαγγελματικών υποχρεώσεων. Ωστόσο η συμμετοχή μου, ως διδάσκουσα, στο «Έθνικ» Φεστιβάλ του Δήμου Γορτυνίας ήταν μία πολύ ιδιαίτερη εμπειρία. Για ένα τριήμερο στη Βυτίνα, από όπου και κατάγομαι, έγιναν σεμινάρια για κρουστά, κανονάκι και φωνή, γνώρισα πολύ όμορφους ανθρώπους, όπως η Κυριακή Ζαχαροπούλου και ο Kiki (Luis Enrique Bu Pasqual), με τους οποίους είχαμε μία πολύ δημιουργική, διαδραστική συνεργασία και επαφή. Δεν είχε ξανατύχει να κάνω κάτι στο χωριό μου και η συμμετοχή μου από του χρόνου θα είναι ακόμη πιο ενεργή, ενώ θα φροντίσουμε να έχουμε ένα ακόμη πιο πλούσιο πρόγραμμα σε δραστηριότητες.

– Ποια ήταν η ομορφότερη συναυλία που συμμετείχες στην καριέρα σου και γιατί; 

– Δεν υπάρχει ωραιότερη ή λιγότερο ωραία συναυλία. Στην πλειοψηφία τους οι σχέσεις μου με τους ανθρώπους που παίζω, είναι συνήθως βαθύτερες, μακροχρόνιες και βιωματικές, τόσο στην επαγγελματική, όσο και στην προσωπική μου ζωή. Δεν ψάχνω συνεργάτες, ψάχνω συντρόφους με την Ομηρική έννοια του όρου. Θα μπορούσα να αναφέρω δεκάδες όμορφες στιγμές επάνω στη σκηνή με ανθρώπους όπως ο Efren Lopez, η Marta Sebestyen, η Ουρανία Λαμπροπούλου, ο Βασίλης Κετεντζόγλου, οι αστείρευτοι Lost Bodies και πάρα πολλοί άλλοι. Η χαρά είναι πολύ διαφορετική κάθε φορά, το έχει ορίσει και η πορεία μέχρι τη συναυλία, που τελικά καθορίζει και το συναίσθημα.

– Πόσες χορδές έχει το κανονάκι; 

– 77 (+ 3 αν έχει μία νότα παραπάνω).

– Υπάρχει η / ο  μουσικός που έχεις ζηλέψει για ο ταλέντο του;  

– Δεν θα τον έλεγα ζήλεια, αλλά απέραντο θαυμασμό. Ο Χάρης Λαμπράκης, ο Νίκος Σιδηροκαστρίτης, ο Ballake Sissoko, ο Derya Turkan, Erkan Ogur και πάρα πολλοί άλλοι.

– Κατά τη γνώμη σου η μουσική δικαιώνεται όταν… 

– Όταν ακόμη και το πιο πολύπλοκο φαίνεται… απλό.

– Έχεις συνεργαστεί με ονόματα κατηγορίας «μεγάλη πίστα». Τι θα θυμάσαι από τη συνύπαρξη μαζί τους στη σκηνή; 

– Τον επαγγελματισμό και τη συνέπεια του Γιώργου Μαζωνάκη, που είναι και ο μοναδικός με τον οποίο έχω συνεργαστεί σε αυτή την «κατηγορία».

– Η μουσική, σε μια εποχή που οι Έλληνες δοκιμάζονται, μπορεί να είναι…

– Ένας καλός τρόπος για να πάρει κανείς θέση στα πράγματα.

– Τι δεν έχεις καταφέρει ακόμα στην πορεία σου εντός μουσικής που θέλεις να καταφέρεις το συντομότερο δυνατό; 

– Πριν ξεκινήσω να παίζω μουσική ήθελα να ταξιδεύω. Η μουσική είναι το μέσον για να το κάνω, και το κάνω. Οπότε ο μεγαλύτερος στόχος έχει επιτευχθεί. Επίσης, «γράφω» μουσική και βρίσκομαι σε ένα σημείο όπου κλείνει ένας πρώτος κύκλος της μουσικής μου ζωής και θα ήθελα να αποτυπωθεί όλο αυτό σε μια ηχογράφηση. Μακάρι να γίνει αλλά και να μη γίνει, τελικά, δεν πειράζει.

– Μπορείς να θυμηθείς κάτι που είπε κάποιος για σένα μετά από συναυλία και θα θυμάσαι για πάντα; 

– Δεν θα ξεχάσω ποτέ την πρώτη φορά που έπαιξα με ηχολήπτη τον Γιώργο Καρυώτη (έναν από τους συντρόφους που έλεγα νωρίτερα) σε μία περίοδο που ήταν αρκετά δύσκολη για μένα. Μόλις τελείωσε η συναυλία, χωρίς να μου πει κάτι, ήρθε με αγκάλιασε και είπε ένα «μπράβο» απλά και αυθόρμητα. Είναι η πρώτη φορά που το αναφέρω και είμαι σίγουρη ότι ούτε ο ίδιος δεν κατάλαβε το πόση δύναμη μου έδωσε εκείνη την στιγμή.

– Πως προσεγγίζεις τον όρο «Ελληνική Λαϊκή Μουσική Παράδοση»;

– Σίγουρα, όχι σαν μουσειακό έκθεμα. Πρέπει να σεβόμαστε αυτό που υπάρχει, να το μαθαίνουμε, να το αποκρυπτογραφούμε και αν είμαστε ικανοί, να το πηγαίνουμε λίγο πιο πέρα. Οι παράγοντες και τα ερεθίσματα που σε επηρεάζουν όταν βρίσκεσαι σε ένα αστικό περιβάλλον διαφέρουν κατά πολύ με ό,τι συναντάς όταν βρίσκεσαι κοντά στη φύση. Αυτό που εμείς κάνουμε σήμερα, θα ονομαστεί «παράδοση» μετά από 50 χρόνια. Εάν είναι ικανό να αντέξει, θα παραδοθεί και θα μείνει.

– Πόσο εύκολο ή λιγότερο εύκολο είναι να ζει ένας άνθρωπος από τη μουσική και μόνο σήμερα; 

– Εξαρτάται από τις αντοχές και τις ανάγκες του. Την Τέχνη για να την ακολουθείς χρειάζεται να έχεις γερά κότσια, ώστε να μπορείς να αντιμετωπίζεις τόσο τις εσωτερικές, όσο και τις εξωτερικές σου «δυσκολίες».

– Ποιο τραγούδι θ’ ακούσεις μετά απ’ αυτή τη συνέντευξη;

– Τη «Μεσόγειο» από το Global Vision του Γιώργου Τρανταλίδη.

– Ευτυχία είναι… 

– …έννοια άρρηκτα δεμένη με αυτή της ελευθερίας και όπως λέει ο ποιητής «θέλει αρετή και τόλμη».

Φωτογραφίες: Π. Καραστεργίου